Amfipolis
Amfipolis (Ἀμφίπολις Amphípolis e gregach) a oa ur geoded hellazat e reter Makedonia. Savet e oa en ur gompezenn war vord ar stêr Strimon, 4 km en hanternoz d'an aber e mor Egea. Krouet e voe en 437 kent J.-K., ha dilezet war-dro an VIIIvet kantved eus hon amzer.
Orin ar geoded kemmañ
A-hed an VIIIvet kantved kent JK edo Aten o klask astenn he beli war Trakia, ur vro a-bouez dezhi abalamour d'an danvezioù krai a oa enni, ar metaloù (aour hag arc'hant) eus Menez Pangea, ar c'hoad da sevel listri, hag abalamour ma oa war an hent war-du an Hellespontos hag ar Mor Du e teue drezañ ed eus bro ar Skited.
Goude c'hwitet ar c'hentañ taol-arnod da drevadenniñ ar vro e 497 kent J.-K. graet gant tirant Miletos, Histie, e voe savet o zrevadenn gentañ eno gant Ateniz en Ennéahodoï (Nav hent) e 465 kent J.-K., met lazhet e voe an dek mil trevadenner gant an Draked (Toukidides I, 100, 3). Graet e voe un eil arnod e 437 kent J.-K. er memes lec'h dindan renerezh Hagnon, mab Nikias, o kemer harp war porzh Eion, e genoù ar ster Strimon, ul lec'h a oa bet implijet gant ar Bersed dija, kemeret gant Kimon ha deuet da vezañ ur c'hontouer eus Aten.
Gerdarzh kemmañ
Amfipolis, pe « en-dro da gêr », zo bet kaoz vras diwar-benn hec'h anv gant ar c'heriadurourien, en desped d'an displegadurioù sklaer roet gant Toukidides (IV.102.3): en un notenn eus ar Souda (a gaver ivez e Leksikon Photius) e lenner un ali all diwar un displegadur bet roet da gentañ, hervez Harpokration, gant Marsyas Pella (FGrH 135/6), ha gouez dezhañ e vije bet kalz a dud o chom en-dro da gêr.
Aliesoc'h e vez degaset da soñj un displegadur aesoc'h da grediñ, bet roet gant ar yezhadurour Julius Pollux (Onomasticon, 9.27.5) : tost e vije bet kêr ouzh ur strizh-douar, pe ur roudour.
Pennadoù kar kemmañ
- Aloubadegoù Perdiccas II Makedonia: Amphipolis kemeret gant Brasidas.
Levrlennadur kemmañ
- L. Heuzey, H. Daumet, Mission archéologique de Macédoine, Paris, 1876;
- N. Zikos, Amphipolis paléochrétienne et byzantine, Athènes, 1989 (guide archéologique);
- D. Lazaridis :
- Amphipolis, Athènes, 1986 (guide archéologique);
- La cité grecque d'Amphipolis, in Comptes-rendus de l'Académie des Inscriptions et des Belles-Lettres (CRAI) 1977, 194-214;
- (en) M. Hatzopoulos, Macedonian Institutions under the King, Athènes, 1996;
- (en) A. Dunn, “From Polis to Kastron in Southern Macedonia: Amphipolis, Khrysoupolis, and the Strymon Delta”, Castrum 5, Archéologie des espaces agraires méditerranéens au Moyen-Âge, Murcie, 1992, 399-413.
Liammoù diavaez kemmañ
- (en) Ministrerezh ar sevenadur eus Gres:
- Amphipolis kozh : kinnig al lec'hienn hag istor ar geoded
- Amphipolis kristen : evit ar marevezh kristen
- Mirdi arkeologel Amphipolis
- Mirdi arkeologel Kavala ennañ ivez pezhioù eus lec'hiad Amphipolis