Anatol ar Braz

Anatol ar Braz
Poltred tennet eus Contes bretons embannet gant Charles A. Bruce, e 1915
Anv ofisiel	Anatole Jean François Marie Lebras
Anv pluenn	Anatole Le Braz
Obererezh	Romantour, daneveller, barzh, dastumer folklor
Ganedigezh	d'an 2 a viz Ebrel 1859 e Sant-Servez (e kumun Duaod d'ar mare-se), Breizh
Marv	20 a viz Meurzh 1926) e Menton
Yezh skrivañ	Galleg
Enorioù	Priz Archon-Despérouses Marc'heg al Lejion a enor Ofiser al Lejion a enor
Oberennoù pennañ
La Légende de la mort en Basse-Bretagne, Les Saints bretons d'après la tradition populaire en Cornouaille, Le Gardien du feu
kemmañ

Anatol ar Braz (2 a viz Ebrel 1859- 20 a viz Meurzh 1926), skrivagner. Gouestlet eo e oberenn da Vreizh, d’ar romantelezh ha d’ar c’hoariva keltiek, danvez e dezenn e 1904.

Anatol ar Braz^[1] a oa bet ganet e Sant-Servez (Aodoù-an-Arvor). Bet e oa e dad, Nikolaz ar Bras, o labourat evel mestr-skol e skolioù publik un tamm e pep lec’h e Breizh, e Treger dreist-holl. E vamm, Jeanne ar Gwiader, a oa skolaerez ivez. Tremen a reas eta e vugaleaj e Bulien, Plouilio, Planiel, Ploubêr ha Perwenan. Pa oa bugel e tremene ivez ar vakañsoù e Bro-Dreger, ha gant ar vro-se dreist-holl eo bet awenet holl e oberenn.

Plakenn Anatol Ar Braz, e Sant-Servez-Kallag

Kregiñ a reas da skrivañ e anv gant ur Z abalamour ma kave hegasus bezañ anvet "le bras" gant ar C'hallegerien na zistagent ket an S.

Deskiñ a reas latin gant person Plouilio kent mont da lise impalaerel Sant-Brieg e 1869. Roet eo bet e anv d’al lise hiziv an deiz. Prientiñ a reas un aotreegezh war al lizhiri e Pariz hag ar skolveuriegezh prederouriezh na echuas ket abalamour d’e yec’hed. Kement-se ne viras ket outañ a gaout ur post kelenner war ar brederouriezh en Etampes (1884), goude bezañ deut da vezañ skolveurieg war ar yezhadur. Distreiñ a reas da Vreizh da gelenn da lise Kemper, e 1886. Eno e voe kelenner war an istor, an douaroniezh hag al lezennouriezh. Ar post-se an hini a roas lañs d’e c’halvedigezh skrivagner.

E Kemper e krogas da zastum kanaouennoù pobl eus Breizh gant Fañch an Uhel. Kas a rae ivez studiadennoù da benn oc’h atersiñ peizanted ha moraerien eus ar vro, hag o tastum e-giz-se sonioù, marvailhoù ha mojennoù eus ar pobl. E 1890 e teuas er-maez Sonioù Breizh-Izel, skrivet gantañ ha gant Fañch an Uhel, a voe loreet gant ar priz Thérouanne.

Da-heul e enklaskoù e embannas ivez Mojenn an Ankou (La Légende de la mort), Sent Breizh hervez hengoun ar bobl (Les Saints bretons d'après la tradition populaire) hag E bro ar pardonioù (Au Pays des pardons). Siwazh ne skrivas e oberennoù nemet e galleg daoust dezhañ da vezañ dastumet anezhe e brezhoneg.

Marc'heg al Lejion a enor e voe graet e 1897. E miz Eost 1898 e teuas da vezañ prezidant an Kevredigezh Broadel Breizh krouet e Montroulez da-heul gouelioù. E 1899 e teu da vezañ ezel eus an Association des bleus de Bretagne. Kannad Breizh e voe en Eistezvod Kerdiz ha degemeret e voe da varzh gant an anv "Skrew ar Mor".

Dont a reas da vezañ prezegenner-studi e skol-veur lizhiri Roazhon e 1901 ha goude se kelenner eus 1906 da 1924. Kelenn a reas da gentañ lennegezh c'hallek an XVIII^vet kantved hag al lennegezh vrezhonek. Miz goude e kollas war un dro e dad hag e vamm-gaer, e beder c'hoar hag e zaou vreur-kaer hag e niz o doa graet peñse e-maez da Landreger. Bet e voe ivez karget a gefridioù kelenn e Bro-Suis hag er Stadoù-Unanet. Mantret-marv e voe gant an taol-mañ. Neoazh e tifennas e dezennoù e skol-veur ar Sorbonne e 1904 hag e voe anvet da gelenner war al lennegezh c'hallek e Roazhon.

Goude marv e wreg e 1906 ez eas d'ober un droiad prezegennoù d'ar Stadoù-Unanet. Ur prezegour ampart ha bourrus e oa ha kalz beajoù a reas da Bro-Suis, ha, dreist-holl d'ar Stadoù-Unanet e lec'h ma reas anaoudegezh gant e eil gwreg. E 1911 e tistroas d'ar vro da gomz da-geñver gouelioù savet evit lidañ an Unvaniezh e Roazhon. Daoust da eneberezh ar re a oa er gouarnamant e tisplegas e brezegenn e brezhoneg. Bevañ a reas er Stadoù-Unanet e-pad ar Brezel bed kentañ hag atizañ a reas an Amerikaned da gemer perzh er brezel dre e brezegennoù evel ma c'houlenne ar gouarnamant gall digantañ. Lazhet e voe e vab war an talbenn e 1916 ha mervel a eure e wreg ivez e 1919. Addimeziñ a reas gant un Amerikanez all : Mari Lusinda Davvinson e 1921 e Pariz. Adkregiñ a reas da gelenn e Roazhon e 1920 hag eñ klañv dija. Mervel a reas 5 bloaz goude, e Menton diwar ur c'holl-gwad trumm. Douaret eo e Landreger e 1928 lec'h oa bet savet ur peulvan kizellet gant Armel Beaufils evit e enoriñ^[2].

Peulvan Anatol Ar Braz er Koad ar Barzh, war lez ar Gindi, e Landreger

Oberennoù kemmañ

La Chanson de la Bretagne, barzhoneg, 1892
Tryphina Keranglaz, barzhoneg, 1892
La Légende de la mort en Basse-Bretagne, 1893.
Les Saints bretons d'après la tradition populaire en Cornouaille, 1893-1894.
Au pays des pardons,^[3] 1894.
Pâques d'Islande, danevelloù, 1897.
Vieilles histoires du pays breton, 1897
Le Gardien du feu, romant, 1900.
Le Sang de la sirène, danevelloù, 1901.
La Légende de la mort chez les Bretons armoricains, adembannadur kresket eus La légende de la mort en Basse-Bretagne, 1902.
Cognomerus et sainte Trefine. Mystère breton en deux journées, testenn ha troidigezh, 1904
Contes du soleil et de la brume, danevelloù, 1905.
Ames d'Occident, danevelloù, 1911.
Poèmes votifs,^[4] 1926.
Introduction, Bretagne. Les guides bleus, Hachette, Pariz,1949
La Bretagne. Choix de texte précédés d'une étude, emb. La Recouvrance, Roazhon, 1995 (ademb.), 255 p.