Istor Azerbaidjan
Displegañ a ra ar pennad-mañ istor Azerbaidjan. War daou gevandir en em astenn: Europa hag Azia. Azerbaidjan, a zo ur vro eus Eurazia.
Annezidi gentañ ar pezh a zo hiziv Azerbaidjan e oa albaniz ar C'haokaz, ur bobl kaokazek he yezh. Goude e voe aloubet ar vro gant pobloù niverus, Persed, Romaned, Armeniz, Arabed, Turked, Rused en o zouez.
En IXvet kantved kent Jezuz-Krist e voe dalc'het ar vro gant rouantelezh Mannae a badas betek e stagidigezh gant an impalaeriezh vedat e 616 kent J-K. E 549 kent J-K ez eas d'un darn eus Impalaeriezh an Ac'haemenided. Ar satrapelezhioù Atropaten ha Albania ar C'haokaz a voe savet er XVvet kantved kt J-K. Enderc'hel a raent ar pezh a zo Azerbaidjan ha Dagestan hiziv.
Islam en em skignas buan tre goude an aloudibigezh arab er VIIvet kantved hag en VIIIvet kantved. Pa ziskaras ar C'halifad Abasid en em furmas un nebeud rouantelezhioù emren, Shirvanshah en o zouez. En XIvet kantved e voe aloubet ar rannvro gant an Durked Seljouk a lakajont o yezh hag o sevenadur war ar vro. En XIIIvet kantved hag er XIVvet kantved e voe gwasket Azerbaidjan gant ar Vongoled.
D'un darn eus an impalaeriezh Savafidek ez eas ar vro er XVvet kantved. Dindan kontrol Persia e chomas betek an XVIIIvet kantved. E-pad eil hanterenn an XVIIIvet kantved ha deroù an XIXvet kantved e savas pennoù lec'hel rouantelezhioù emren, dindan aotrouniezh zamkaniel an dierniezh bersiat Qajar. Ne badjont ket hir, avat. Goude he zrec'h e brezelioù 1804 - 1813 ha 1826 - 1828 e stagas an impalaeriezh rusat ar vro dre feur-skridoù Gulistan e 1813 ha Turkmenchay e 1828.
Goude freuzadur an impalaeriezh rusat e 1918 ez eas Azerbaidjan, asambles gant Jorjia hag Armenia d'un darn eus Republik Demokratel Gevredel Treuzgaokazia. Homañ en em zielfennas buan, avat, hag en em embann dizalc'h a reas Azerbaidjan e Mae 1918. Republik Demokratel Azerbaidjan a vo ar republik vuzulman gentañ er bed met ne badas nemet daou vloavezh. E 1920 e aloubas ar vro al Lu Ruz ha d'un darn eus republik soviedel Treuzgaokazia ez eas e miz Meurzh 1922. Republik Treuzgaokazia a voe disrannet e 1936 etre republikoù soviedel Armenia, Jorjia hag Azerbaidjan.
E 1990 manifestadegoù evit dieubidigezh ar vro a voe gwasket gant al Lu Ruz. He frankiz a adkavas ar vro e 1991, avat, goude freuzadur an Unaniezh Soviedel. E-pad ar bloavezhioù kentañ e dieubidigezh e voe ret da Azerbaidjan da vrezeliñ ouzh ar gouarnamant disrannidigel Nagorno-Karabac'h. N'eo ket diskoulmet ar gudenn desped d'un arsav sinet e 1994. Adalek fin ar brezel e talc'h an armeniz 16% eus tachenn Azerbaidjan ha gant an div vro ez eus kudennoù armerzhel bras hag a repuidi.
Goude ar brezel e arnodas prezidant Heydar Aliyev da welaat armerzh ar vro dre implijout he feadraoù eoul-maenek. War zigresk eo aet an dilabour met kudennoù politikel bras a zo c'hoazh gant ar vro. Goude marv Heydar Aliyev, e 2003, e voe dilennet e vab Ilham Aliyev prezidant. Abeget eo an dilennadeg-se gant an enebouriezh.