La Tortue (Latòti e kreoleg Haiti) zo un enezenn ern gwalarn da aod Haiti, dezhi war-dro 37 km led ha 7 km hed, 180 km². Brudet e oa evel repu ar vorlaeron er XVIIvet kantved.

La Tortue, en hanternoz da Haiti
La Tortue

Istor kemmañ

Anvet e oa Isla de la Tortuga gant ar Spagnoled, abalamour d'he stumm. Kentañ douar Hispaniola a voe trevadennet gant ar C'hallaoued e oa. Ar Spagnoled a oa diazezet mat en Hispaniola ne oant ket niverus e La Tortue.

Daou varevezh illur a zo en istor an drevadenn: ar XVIIvet hag an XVIIIvet kantved.

Er XVIIvet kantved, marevezh aour ar vorlaeron, e oa kêrbenn ar flibusterien. En XVIIIvet e weñvo he brud, rak gall e teuy Haiti da vout gant feuremglev Ryswick en 1697. Yac'h e kaved an hin, yac'hoc'h eget hini an enez vras, ha suroc'h evel repu pa veze freuz ha reuz en Haiti: eno e varvas ar jeneral Leclerc en 1802.

En amzer ar flibusterien e oa enni ur gevredigezh Europeiz gant Saozon, Gallaoued, ha Hollandiz. Sevel a rejont ur vreudeuriezh, ur seurt republik.

Adalek fin ar XVIIvet kantved ez eas ar flibusterien d'en em ziazezañ e Jamaika ma vo etre daouarn ar Saozon evel Henry Morgan.

Levrlennadur kemmañ

  • Histoire générale des Antilles habitées par les Français, Thomas Jolly, 1667-1671.
  • Alexandre-Olivier Oexmelin, LES AVENTURIERS ET LES BOUCANIERS D'AMÉRIQUE - La Decouvrance, 2000, ISBN 978-2-910452-32-2
  • Léon Guérin, Histoire maritime de France contenant l'histoire des provinces et villes, 1807, Dufour et Mulat 1851
  • Jean Merrien, Histoire mondiale des pirates, flibustiers et négriers, Les Amis du Club du livre du mois, Loos-lez-Lille, impr. des P.-F. de L. Danel (1959), :ASIN : B0014S0H5K
  • Roger Riou, Adieu la tortue, Robert Laffont (1974), :ASIN : B0000DMUSM
  • Robert de la Croix, HISTOIRE DE LA PIRATERIE - Ancre de marine; [Réedition de l'édition de 1974] (16 juin 1995), :ISBN -13: 978-2905970992
  • Ile de la tortue au coeur de la flibuste caraibe, Editeur : L'Harmattan (3 mai 2000), :ISBN 978-2-7384-5471-3
  • Maurice Besson, Les Frères de la Coste - Flibustiers et Corsaires - La Découvrance (11 octobre 2006), :ISBN 978-2-84265-443-6
  • Olivier et Patrick Poivre d'Arvor, CHASSEURS DE TRÉSORS ET AUTRES FLIBUSTIERS - Place des Victoires (15 septembre 2005), :ISBN 978-2-84459-110-4
  • La France et ses esclaves : De la colonisation aux abolitions (1620-1848), Grasset & Fasquelle (17 Here 2007), :ISBN 978-2-246-70211-5
  • Georges Blond, 1969, Histoire de la Flibuste, Stock-Match
  • Louis-Philippe Dalembert, 2003, L'Ile du bout des rêves, Bibliophane/Daniel Radford
  • Mimi Barthélémy, Catherine Bayle, 2005, La Création de l'Ile de la Tortue, Ibis Rouge