Wikipedia

Molly Malone

Arabat eo droukveskañ gant Mary Mallon.

Molly Malone

Delwenn Molly Malone e Suffolk Street, Dublin
Molly Malone, Celtic Aire, laz an USAF, 2014

Molly Malone (anavet ivez evel Cockles and Mussels "Rigadelled ha Meskl" hag In Dublin's Fair City "E Keoded Kaer Dublin") zo ur ganaouenn a c'hoarvez e Dublin hag a zo aet da gan broadel nann-ofisiel kêr-benn Republik Iwerzhon.

Ar ganaouenn a gont istor faltaziek ur beskerez koant a vije bet o werzhañ e stradoù Dublin a-raok mervel en he yaouankiz diwar un derzhienn. E dibenn an XXvet kantved e redas ur brud diwar-benn ur vaouez anvet Molly Malone hag he devije bevet er XVIIvet kantved ; poltredet e vez evel ur werzherez er straedoù war an deiz hag ur c'hast diouzh noz[1]. En enep avat e vez lakaet a-wechoù da unan eus an nebeud gwerzherezed diorged a oa d'he mare.

Anv ur vaouez eo Molly Malone ; un delwenn dezhi a voe dioueliet e 1988 e Grafton Street gant Ben Briscoe (1934-2023), aotrou maer Dublin[2], da-geñver lidoù milvet deiz-ha-bloaz trec'h ar roue Máel Sechnaill mac Domnaill war ar viking Olaf Cuaran en Emgann Tara e 980, ar pezh a lakaas ar C'houezeled da vout mistri war Rouantelezh Dublin. An 13 a viz Mezheven a voe dislêriet Molly Malone Day, "Devezh Molly Malone.

E miz Gouhere 2014 e voe dilec'hiet an delwenn ha staliet e Suffolk Street, e-tal Ti an Touristerezh, evit reiñ lec'h da roudennoù Luas ("tizh" en iwerzhoneg), ar rouedad tramgarr e kêr.

Orin kemmañ

Den ne oar a belec'h e teu ar ganaouenn Molly Malone ; petra bennak ma kont istor un Iwerzhonadez e Dublin e c'hall bout bet savet e lec'h all.

N'eo ket bet prouet ez eo bet savet en enor d'ur vaouez wirion he devije bevet e Dublin er XVIIvet kantved pe d'ur mare all. Un adstumm poblek eus an anvioù-badez Mary ha Margaret eo "Molly", ha paot eo an anv-tiegezh "Malone" en Iwerzhon[3]. Kalz merc'hed bet ganet e Dublin zo bet anvet "Molly Malone" a-dreuz an amzer, ha n'eur ket bet gouest da gavout unan hag a vefe liammet ouzh ar ganaouenn ; hogen poellgor lidoù 1988 a lavaras e oa marvet ur vaouez anvet Molly Malon e Dublin d'an 13 a viz Mezheven 1699, alese deiziad Molly Malone Day[1].

Ne voe ket enrollet ar ganaouenn kent ar bloaz 1876, pa voe bet embannet e Boston, Massachusetts dindan an anv Cockles and Mussels en un dastumad kanaouennoù skolioù-meur stadunanat e rann ar c'hanaouennoù deuet eus skolioù-meur saoz hag alaman[4] ; dre-se ez eus bet soñjet e teu eus Iwerzhon[5]. Ur gentel all a voe embannet e 1884 e London gant Francis, Day & Hunter Ltd., sinet gant James Yoreston evit an ton hag ar son hag Edmund Forman evit kempennadur ar sonerezh ; hervez an embanner ez eo bet adembannet gant aotre an ti Kohler & Son en Edinburgh (Bro-Skos) ; eno neuze e vije bet embannet ar ganaouenn a-raok, hogen biskoazh n'eus bet kavet ur skouerenn anezhi[6],[7].

Kentelioù kemmañ

 
Un delwennig "Molly Malone"

Ar music hall eo an doare abadennoù a oa diouzh ar c'hiz e Breizh-Veur e dibenn an XIXvet kantved, ha diouzh ar c'hiz-se eo Molly Malone ; koulskoude e c'hall bout bet savet diwar ur ganaouenn-bobl goshoc'h a-galz, nemet ez eo pell an ton hag ar pozioù diouzh hengoun ar gwerzioù a veze kanet er straedoù en Iwerzhon[8]. Tragikomek eo danvez an istor evel ma oa ar c'hiz d'ar mare, ha moarvat e oa bet aozet dindan levezon kanaouennoù damheñvel kar d'an ton stadunanat Oh My Darling, Clementine bet savet gant Percy Montross e-tro ar bloaz 1880.

Ur gentel all, Cockles and Mussels, disheñvelik he fozioù, a voe embannet e 18884 e Cambridge (Massachusetts)[9]

En ul levr anvet Apollo's Medley bet embannet e Doncaster (Yorkshire) e-tro 1790 emañ ar ganaouenn Sweet Molly Malone diwar-benn ur vaouez hag a veve e Binn Éadair ((en) Howth) e bannlev Dublin, hogen disheñvel-krenn eo an danvez diouzh Molly Malone[10]. Adembannet e voe e Glasgow e 1830 dindan an anv Molly Malone[11].

Pozioù kemmañ

Hiziv e Dublin
Cockles and Mussels (Cambridge, 1884)
1.

In Dublin's fair city,
Where the girls are so pretty,
I first set my eyes on sweet Molly Malone,
As she wheeled her wheel-barrow,
Through streets broad and narrow,
Crying, "Cockles and mussels, alive, alive, oh!"

"Alive, alive, oh,
Alive, alive, oh,"
Crying "Cockles and mussels, alive, alive, oh".

2.

She was a fishmonger
But sure 'twas no wonder
For so were her father and mother before
And they each wheel'd their barrow
Through streets broad and narrow
Crying "Cockles and mussels alive, alive oh!"

(diskan)

3.

She died of a fever,
And no one could save her,
And that was the end of sweet Molly Malone.
But her ghost wheels her barrow,
Through streets broad and narrow,
Crying, "Cockles and mussels, alive, alive, oh!"

(div wezh diskan)
1.

In Dublin City
Where the girls they are so pretty,
'Twas there I first met with sweet Molly Malone;
She drove a wheel-barrow,
Thro' streets broad and narrow,
Crying "Cockles and mussels, alive, all alive!"

"Alive, alive-o!
Alive, alive-o!"
Crying "Cockles and mussels, alive, all alive!"

2.

She was a fish-monger
And that was the wonder,
Her father and mother were fishmongers too;
They drove wheelbarrows
Thro' streets broad and narrow,
Crying "Cockles and mussels, alive, all alive!"

(diskan)

3

She died of the faver[12],
And nothing could save her,
And that was the end of sweet Molly Malone;
But her ghost drives a barrow
Thro' streets broad and narrow,
Crying "Cockles and mussels, alive, all alive!"

(diskan)
  • Div gentel eus Molly Malone (a-douez kalz re all)
  •  
    Mentad  , tonegezh Sol muiañ
  •  
    Mentad  , tonegezh Do muiañ

Enrolladennoù kemmañ

Meur a gentel eus Molly Malone zo bet enrollet, gant meur a ganer hag a laz-seniñ, The Dubliners, Sinéad O'Connor ha Pete Seeger en o zouez.

E 1998, da-geñver lidoù dizalc'hiezh Dublin e 980, e voe enrollet ur gentel eus ar ganaouenn gant ur bodad sonerien, The Band of Dubs, evit reiñ ar gounidoù da aozadurioù a drugarez[13],[14].

Meur a gentel e yezhoù all zo bet enrollet, en o zouez ar galleg (Molly Malone), an izelvroeg (Kokkels en mossels, "Rigadelled ha meskl") hag e ruseg (Душа моя, Молли – Doucha moya, Molly – "Ma ene, Molly").

Delwenn kemmañ

 
Delwenn Molly Malone en he lec'h kent e Grafton Street (2007)

En enor da harozez ar ganaouenn Molly Malone e c'houlennas an embregerzh Jurys Inn Hotel Group digant ar gizellerez iwerzhonat Jeanne Patricia Rynhart (1946-2020) ober un delwenn arem evit lidañ milvet deiz-ha-bloaz Dublin e 1988. An delwenn gentañ e vije bet unan eus 12 re all gouestlet da Iwerzhoniz all evel Oscar Wilde ha William Butler Yeats, a vije lakaet er straedoù evit sevel ur roudenn arouezius eus kêr[15].

Breutadeg a savas pa voe dioueliet an delwenn e Grafton Street. An aozadurioù An Chomhairle Ealaíon ("Kuzul an Arzoù") hag Aosdána ("Bodad an Arzourien") a lakaas klemm enep Bord Fáilte ("Poellgor an Touristerezh") rak displijet e oa o izili gant an dister ma oa an delwenn, hervezo. Ar maer Ben Briscoe a savas a-du gant labour J. P. Rynhart dre lavaret e oa plijet-bras tud Dublin gant an delwenn, a garent forzh[15]. Kement en he c'harent ma rojont ul lesanv dezhi : The Tart with the Cart, eleze "Yarez he C'harrigell", peogwir ez eo gwisket ar vaouez yaouank e giz ar XVIIvet kantved gant ur sae hir-hir hogen krouizet-ledan da zizoleiñ he c'herc'henn fonnus ; [16]. Aduidi ar gizellerez a lavaras e veze maouezed ar XVIIvet kantved o reiñ bronn d'o bugale a-wel d'an holl, ha bronnoù a vez dispaket e pep lec'h neuze ; ouzhpenn da se, kerc'henn dizolo Molly Malone a rae dave d'he labour-noz evel gast[17].

Berramzer kent ma vefe bet dilec'hiet an delwenn eus Grafton Street da Suffolk Street e 2014 e voe mui-ouzh-mui a weladennerien o flourañ divronn Molly Malone "evit kaout chañs vat"[18]. Lod tud a savas o mouezh enep an harellerezh revel-se[19],[20] ; ar ganerez iwerzhonat Imelda May (*1974) a zisklêrias e oa kement-se lakaat ar maouezed da draezoù, en ur c'houlenn penaos e c'hellfe an delwenn vronnek nemeti e Dublin bout arsaihet bemdez dirak daoulagadoù ar vugale[21]. E miz C'hwevrer 2024, ur sonerez war ar straedoù a voulc'has ur stourm anvet Leave Molly mAlone ("Lezit Molly e peoc'h") enep bengasoni ar c'hiz-se hag evit ma paouezfe[22],[23].

Levrlennadur kemmañ

  • (en) Kilfeather, Siobhán Marie. Dublin: a cultural history. Oxford : Oxford University Press, 2005 (ISBN 978-0-19-518202-6)

Liammoù diavaez kemmañ

Notennoù kemmañ

  1. ↑ 1,0 ha1,1 Kilfeather, 2005, p. 6.
  2. ↑ (en) Molly Malone Statue Unveiled @ Irish Photo Archive. Kavet : 08 Mae 24.
  3. ↑ Stumm saoznek an anv iwerzhonek Mael Eóin "diskibl / gwaz sant Yann" eo Malone.
  4. ↑ (en) Waite, Henry Randall. Carmina Collegensia: A Complete Collection of the Songs of the American Colleges, with Selections from the Student Songs of the English and German Universities. Boston : Oliver Ditson & Co., 1876, p. 73.. Kavet : 08 Mae 24.
  5. ↑ (en) Brown, Peter Jensen. Molly Malone, Molly Mogg and a Missing Link – the Fishy History and Origins of "Cockles and Mussels" @ Early Sports 'n' Pop-Culture History Blog, 15/07/2015. Kavet : 08 Mae 24.
  6. ↑ (en) Cockles and Mussels or, Molly Malone @ Charlie Chaplin Archive. Kavet : 08 Mae 24.
  7. ↑ (en) The thread about the Victorian gas meter collector from Abbeyhill, the German sheet music publisher and that most “Irish” of cultural anthems @ Threadinburgh, 24/10/2022. Kavet : 08 Mae 24.
  8. ↑ Kilfeather, 2005.
  9. ↑ (en) Hills, William Henry. Student's Songs – Comprising the Newest and Most Popular College Songs. Cambridge : Moses King, 1884, p. 55.. Kavet : 08 Mae 24.
  10. ↑ (en) Kennedy, Maev. Tart with a cart? Older song shows Dublin's Molly Malone in new light. In : {{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2010/jul/18/molly-malone-earliest-version-hay |title=The Guardian, 18/07/2010|accessdate=08 Mae 24}
  11. ↑ (en) Weekes. The Shamrock: A Collection of Irish Songs. Glasgow : Atkinson & Co., 1830, pp. 42-43. Kavet : 8 Mae 24.
  12. ↑ Sic.
  13. ↑ (en) The Irish Charts. Kavet : 08 Mae 24.
  14. ↑ (en) The Band Of Dubs / Ronnie Drew – Molly Malone "The Millennium Anthem". Kavet : 08 Mae 24.
  15. ↑ 15,0 ha15,1 (en) Harrison, Bernice. Shining example – An Irishwoman’s Diary on the Molly Malone statue and inventing a tradition @ The Irish Times, 26/09/2019. Kavet : 08 Mae 24.
  16. ↑ (en) Phelan, Kate. A Brief History of Dublin’s Mysterious Molly Malone @ Culture Trip, 21/04/2021. Kavet : 08 Mae 24.
  17. ↑ (en) Irish Historical Mysteries: Molly Malone. Kavet : 08 Mae 24.
  18. ↑ (en) O'Connor, Amy. It's official: tourists can't keep their hands off Molly Malone @ DailyEdge, 28/07/2015. Kavet : 08 Mae 24.
  19. ↑ (en) O'Neill, Maura. She too: stop sexually harassing Molly Malone @ The Irish Times, 08/09/2018. Kavet : 08 Mae 24.
  20. ↑ (en) Flynn, Valerie. 'Please don't' message painted on Molly Malone statue - but tourists undeterred @ The Journal, 18/09/2023. Kavet : 08 Mae 24.
  21. ↑ (en) Feiritear, Niall. Imelda May rages at groping of Molly Malone's breasts after protestors second daubing @ Sunday World, 25/08/2023. Kavet : 08 Mae 24.
  22. ↑ (en) Donohoe, Amy. Busker launches 'Leave Molly mAlone' campaign to end groping 'tradition' @ Irish Independant, 28/02/2024. Kavet : 08 Mae 24.
  23. ↑ (en) O'Brien, Brian. Campaign calls for end to groping of Molly Malone statue's breasts @ The Irish Times, 29/02/24. Kavet : 08 Mae 24.

 
Commons
Muioc'h a restroù diwar-benn

a vo kavet e Wikimedia Commons.

Adtapet diwar « https://br.wikipedia.org/w/index.php?title=Molly_Malone&oldid=2095638 »