Napoleon

Napoleon (pe Napoleone en italianeg, ar yezh orin) zo un anv-den brezhonek ha saoznek ral hiziv hon deiz, a zeu, a-hervez, eus "Neapolis" (kêr Naplez) hag ar ster orin a vije "eus Naplez".

Hervez tud zo e vefe ur ger gregach, "Napoleoun", deuet eus "napè" pe "napos", a dalv kement ha "traonienn goadek" ha "leon" ; gant se e talvezfe an anv kement ha "leon an draonienn". [1]

Roet e veze kalzig en Italia hag e Korsika a oa e-barzh Republik Genova e-pad kantvedoù. Goude an Impalaeriezh c'hall kentañ e voe roet e Bro-C'hall, hag ivez met nebeutoc'h e Norzhamerika.

Tud, lec'hioù, ha traoù zo bet anvet Napoleon, en XIX^vet kantved dreist-holl.

Stummoù e yezhoù all

• Napoleone en italianeg
• Napoléon e galleg
• Napoleón e spagnoleg
• Napoleão e portugaleg

Tud

Sent

• Sant Napoleone, ur sant politikel ha n'eus ket bet anezhañ. Gouel broadel Bro-C'hall e oa e-pad an Impalaeriezh c'hall kentañ hag an Eil Impalaeriezh c'hall.

Impalaered

Bez aouret Napoleon II e Les Invalides e Pariz.

• Napoleone Buonaparte (1769-1821), gallekaet e anv da vout Napoleon Bonaparte, jeneral gall a orin korsikat, kemeret ar galloud gantañ e Bro-C'hall hag anvet Impalaer ar C'hallaoued e Bro-C'hall dindan an anv Napoleon Iañ, a voe impalaer e-pad 10 vloaz 1804-1814), ha lezet e roud gantañ en istor Europa hag e melestradurezh meur a vro
  • brezelioù Napoleon, an anv roet d'ar brezelioù renet gant Napoleon pe enep dezhañ en Europa;
  • kod Napoleon, un dastumad lezennoù lakaet e pleustr gant Napoleon Iañ en Impalaeriezh C'hall e 1803
• Napoleon II (1811-1832) mab d'an impalaer Napoleon Iañ ha Marie-Louise Aostria, dug Reichstadt, roue Roma, lesanvet « l'Aiglon » (an ererig), a oa da ren war e lerc'h e dad met ne voe ket lezet d'ober (15-tez war ar paper), e anv gwir Napoleon Francis Joseph Charles Bonaparte. Beziet e voe e Vienna, a-raok e vefe treuzlec'hiet e veziadur da Panthéon Pariz e 1940 war gourc'hemenn Adolf Hitler ;
• Napoleon III, pe Charles Louis Napoléon Bonaparte (1808-1873) a voe Prezidant ar Republik eus 1849 da 1852, a nac'has kuitaat ar galloud hag a reas un taol-stad gant an arme hag a voe neuze "Impalaer ar C'hallaoued" dindan an anv Napoléon III eus 1852 da 1870.

Tud all

• ar Priñs Napoléon Bonaparte Canino, diskennad da Luciano Buonaparte, Priñs Canino,
• Napoléon Ney (1803-1857), milour ha politikour gall, mab d'ar marichal Ney,
• Napoléon Lannes (1801-1874), politikour ha diplomat gall, mab d'ar marichal Lannes,
• Napoleon, ur c'haner rap muzulman, ganet e 1977,
• José María Napoleón, ur c'haner meksikan,
• Napoleon Bonaparte Broward, gouarnour Florida eus 1905 da 1909,
• Napoleon Hill (1883-1970), skrivagner stadunanat troioù-pleg evit bezañ pinvidik buan,
• Loeiz Napoleon ar Rouz (1890-1944), emsaver.

El lennegezh

Ur pemoc'h Berkshire, gouenn Napoleon.

• Napoleon, ur pezh-c'hoari skrivet gant George S. Kaufman, krouet e 1927 gant ar Marx Brothers
• Napoleon, unan eus ar moc'h er romant Animal Farm gant George Orwell; mar deo tapet e anv diwar hini an impalaer gall eo anat e tenn al loen da Jozef Stalin; er romant gallek eo lakaet "César" ar pemoc'h, evit chom hep feukiñ kizidigezh al lennerien c'hall moarvat.
• Napoleon Bonaparte, un enklasker aostralian e romantoù an oberour aostralian Arthur Upfield.

Filmoù

• Napoleon ur film gant Bud Fisher e 1920.
• Napoléon, ur film gall gant Abel Gance diwar-benn Napoleon Iañ e 1927
• Napoléon, ur film gant Sacha Guitry e 1955
• Napoleon Wilson, un dudenn er film Assault on Precinct 13, graet gant John Carpenter e 1976.
• Napoléon ur film skinwel e 4 lodenn gant Yves Simoneau e 2002.
• Napoléon ur gomedienn war gan gant Serge Lama
• N (Io e Napoleone), ur film italian eus 2006.

Er skiantoù

• An teorem Napoleon
• Ar problem Napoleon^{(Daveoù a vank)}
• Kemplezh Napoleon, ur gemplezh psikologel : Kemplezh an tru gouzañvet gant tud en em gav re vihan.

Traoù

Ur pezh Napoléon eus 1803.

-e Bro-C'hall:

• Napoléon, ur pezh moneiz aour gall, a dalv kement hag 20 lur gall, krouet e 1805.
• Le Napoléon, ar c'hentañ lestr brezel dre aezhenn eus an istor.
• ar « Petit Napoléon » ur fourmaj er Pireneoù.
• an Napoléon anv ul lestr beajourien
• Napoleon, un anv all roet d'ar c'hoari FreeCell, a zo heñvel-poch ouzh ar c'h-"crapette" gall.
• ur pesk eus ar morioù tomm, Cheilinus undulatus, a vez graet Napoléon anezhañ.
• ar c'herrez "Priñsez Anna" zo anvet Napoléon e Bro-C'hall.

-e broioù all:

• Napoleon, lesanv ar c'hanol 12 "M1857 smoothbore" er brezel diabarzh amerikan.
• napoleon, ur c'hoari-c'hartoù breizhveuriat.
• napoleon, ur c'houign rusian doare milfeilhenn, ijinet evit lidañ trec'h 1812.
• Napoleone, ur rummad kazetennoù bannoù-treset italian embannet gant Sergio Bonelli Editore.

-er bed a-bezh:

• Digoradenn Napoleon, un digoradenn implijet er c'hoari echedoù anvet diwar Napoleon Bonaparte en dije c'hoariet anezhi, a-hervez, a-enep an Turk, ur mekanik da c'hoari echedoù a oa bet savet en e amzer.
• Garadenn Napoleon, ur stumm eus ar c'hoari skosat, un digoradenn en echedoù.
• Napoleon, ur c'hoari video.

Lec'hioù

• Fort Napoléon, anv meur a lec'h
• Napoleon (Alabama)
• Napoleon (Indiana)
• Napoleon (Kentucky)
• Napoleon (Michigan)
• Napoleon (Mississippi)
• Napoleon (Missouri)
• Napoleon (North Dakota)
• Napoleon (Ohio)

Pennadoù kar

• Napoleone