Testamant Kozh
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ.
An Testamant Kozh pe Testamant Kentañ (henc'hresianeg : Ή Παλαιὰ Διαθήκη / hê palaià diathếkê) eo al lodenn gentañ eus ar Bibl, pe gatolik pe brotestant, enni un teskad levrioù hebraek savet e-pad ar c'hantvedoù a-raok an hoalad kristen. Dispaket eo peurvuiañ a-raok an Testamant Nevez e-lec'h ma 'z eus kaoz eus Jezuz Krist, a zo diazezer ha profed ar relijionoù kristen.
| Rann eus | Bibl  |
|---|---|
| Embannadur pe troidigezh | Tanac'h |
| Studiet gant | Old Testament theology, Hebrew Bible studies |
Hervez an Tanac'h, Bibl ar Yuzevien (re Balestina), ez eus ennañ 39 levr skrivet en hebraeg gant lodennoù bihan en arameeg e Levr Ezra[1] (Esdras) hag e Levr Daniel :
- ar Pentateuc'h[2], pe Al Lezenn pe Torah[3] ar Yuzevien.
- Levrioù ar Brofeded en o-zouez un darn eus levrioù istorel ar Bibl Katolik
- Ar skridoù
Bodet e vez an testennoù en un doare disheñvel diouzh hini ar Bibl katolik. Ne gaver nemet 24 levr eta evit an hevelep testennoù[4].
Al levrioù all (7) a zo erruet betek ennomp e gresianeg a-drugarez da droidigezh ar Seikont mui lodennoù zo eus levr Daniel hag eus levr Ester. Troidigezh ar Seikont a oa bet savet en Aleksandria en trede hag en eil kantved a-raok Jezuz Krist evit ar Yuzevien gresianeger.
Evit ar Gatoliked ez eus ennañ 46 levr rak diazezet eo war Bibl ar Seikont, Bibl Yuzevien an diaspora :
- Ar Pentateuc'h
- Al levrioù istorek
- Al levrioù barzhoniel hag al levrioù a furnez
- Levrioù ar Brofeded
E Sened-Meur Trento (1545–63) e voe degemeret ar seizh levr (Youdith, Tobit,ar vMakabeed 1 ha 2, ar Furnez, Furnez Sirac'h, Barouc'h gant lizher Yeremia) mui an tammoù eus Levr Ester ha Levr Daniel ha na gaver ket en destenn hebraek, evel kanonel. Met peogwir ez eus bet tabutoù e-pad kantvedoù war o divoud e vez graet "eilkanonel" anezho[5].
Ar Brotestanted a ra peurliesañ gant ar Bibl hebraek (hini Yuzevien Palestina). Pa lakaont an testennoù eilkanonel e tiforc'hont anezho diouzh ar re all. Un toullad testennoù orin en hebraek eus ar skridoù eilkanonel a zo bet adkavet.
E brezhoneg kemmañ
- Un droidigezh eus ar Bibl en e bezh (Testamant Kozh ha Testamant Nevez) graet gant ar Gonideg a voe embannet e 1866, goude e varv.
- E 1883 e voe embannet troidigezh an Testamant Nevez, graet gant ar pastor protestant Gwilh ar C'hoad (1845-1914). Ar Bibl en e bezh (Testamant Kozh ha Testamant Nevez) a voe troet gantañ goude hag embannet e 1897 gant an Trinitarian Biblical Society, eus Londrez, en anv "Unvaniez Drinderian ar Bibl evit ar Vretouned". Liv brezhoneg Treger, ar yezh kaozeet gant Gwilh ar C'hoad, a gaver war an droidigezh-se. E 2004 e oa bet embannet ur stumm adwelet eus ar skrid-se, gant Unvaniezh ar Bibl en Anjev hag e Breizh a zo un aozadur kristen protestant avielour.
- Etre 1953 ha 1981 e voe embannet e ti Al Liamm ul lodenn euz an Testamant Kozh hag an Testamant Nevez en e bezh gant ur skipailh troerien, beleion gatolik, renet gant Maodez Glanndour. Troet eo diwar an destenn c'hresianek eus ar Bibl (Septuaginta).
- Etre 1981 ha 1986 e voe embannet e ti An Tour-Tan un droidigezh nevez, e pemp levrenn, eus an Testamant Kozh, troet gant Job Lec'hvien ha Pêr ar Gall. Un droidigezh ger-ha-ger eo tost da vat, diwar an destenn hebraek, o virout ar muiañ ma vez gellet urzh ar frazennoù en hebraeg. Setu pemp levrenn an droidigezh-se. Levrenn 1 Ar Pentateuc'h (1981) ; Levrenn 2 ; Levrenn 3 : Ar Brofeded vras hag an daouzek (1982) ; Levrenn 4 Ar Salmoù hag ar Skridoù all (1985) ; Levrenn 5 : al levrioù eilkanonel (Daniel, Ester, Youdith, Tobit, 1 Makabeed, 2 Makabeed, Ar Furnez, Furnez Sirac'h, Barouc'h, Lizher Yeremia) (1986).