Varan Komodo
| |||
|---|---|---|---|
| |||
| Rummatadur filogenetek | |||
| Riezad : | Animalia | ||
| Skourrad : | Chordata | ||
| Kevrennad : | Reptilia | ||
| Urzhad : | Squamata | ||
| Kerentiad : | Varanidae | ||
| Genad : | Varanus | ||
| Anv skiantel | |||
| Varanus komodoensis Ouwens, 1912 | |||
D'ar vevoniezh   e tenn ar pennad-mañ. | |||
Varan Komodo, pe aerouant Komodo, pe euzhvil Komodo, (Varanus komodoensis) zo ur stlejvil a vev e koadeier ar savanennoù trovanel en Indonezia (inizi Komodo, Flores, Rinca ha Padar).
Doareoù pennañ kemmañ
Glazard brasañ ar bed eo varan Komodo, gant ouzhpenn 160 kg a bouez ennañ ha 3 metr a hirder. Ar re yaouank zo glas-gwer gant roudennoù melen ha du. Ar re deuet d'o oad zo gell pe ruz-gris. Goloet eo e gorf gant skant ; kreñv eo e izili ha kigennek e lost. Toulloù-skouarn zo en e benn. N'eus diforc'h anat ebet etre ar par hag ar barez.
Ober a ra gant e deod evit c'hwesha.
Emzalc'h kemmañ
Ar re yaouank a vev er gwez, er rannvroioù koadek, betek an oad a 8 miz, kuit da vezañ preizhet gant ar varaned koshoc'h. Ar re-se, diouzh an noz pe pa vez tomm an amzer, a ya da ziskuizhañ en un douarenn kleuziet gante. Gouest eo ar par da ouennañ adalek an oad a 10 vloaz hag ar barez adalek 9 bloaz.
En em gannañ a ra ar pared evit gallout parañ gant ur barez. Honnezh, pa vez o c'houlenn par, a eztaol ur c'hwezh ispisial en he c'haoc'h hag a vez klevet gant ar pared. Pa en deus kavet e barez e frot ar par e c'hroñj ouzh he fenn, skrabat he c'hein ha lipat he c'horf. M'emañ a-du ar barez e lip ar par d'he zro. Ar par a dap krog enni neuze gant e skilfoù, sevel he lost gant e hini ha parañ. Goude ar parañ a c'hell ar par chom un nebeud devezhioù gant ar barez evit diwall ne zeufe ket pared all d'ober war he zro.
Ar gouennañ a c'hoarvez e miz Gouere ha miz Eost. Ur miz goude e vez dozvet 30 vi gant ar barez en un neizh ha goloet anezhe gant douar ha delioù. Chom a ra da c'horiñ anezhe. An digloriñ a c'hoarvez 8 miz goude. Ar varaned nevez-ganet zo war-dro 40 cm hir ha riskloù bras 'zo e vefent preizhet gant ur varan pe gant loened all. Rak-se e klaskont repu en ur wezenn kerkent ha gouest d'hen ober. Ar re a zeu a-benn da dreuzvevañ a c'hell bevañ 50 vloaz.
Varan Komodo a zebr gagnoù dreist-holl met chaseal a c'hell ober ivez : chom a ra war api a-raok kas e breizh (givri, moc'h, karveged, moc'h-gouez, kezeg, bualed, varaned all...) gant ur redadenn brim, frikañ anezhañ ouzh an douar ha diregiñ anezhañ gant e skilfoù hag e zent. Ma teu a-benn e breizh da dec'hel kuit goude bezañ dantet ec'h a varan Komodo d'e heul betek ma varfe, pe diwar ar c'holl gwad pe diwar ar c'hontammadur (bakteri marvus zo e halv ar varan). Ar re yaouank en em vag diwar mirc'hi-raden, c'hwiled, jekoed, vioù, evned ha bronneged bihan.
E degouezhioù ral ez eus bet taget ha lazhet tud gant varaned.
