Korn (mentoniezh)

(Adkaset eus Ankl)

Ur c'horn zo ur stumm mentoniezh dezvonnet gant div eeunenn gengej.

Arouez ar c'horn. Boneg Unicode : U+2220.
Ur c'horn skouer.
Kornioù lemm (a), togn (b) ha sklat (c). Kornioù balegek eo ar c'hornioù lemm, skouer ha togn.

Notenniñ ar c'hornioù

kemmañ

Alies a-walc'h e vez notennet ar c'hornioù war-bouez lizherennoù c'hresianek (α, β, γ, δ, θ, φ, ...). Ne vez ket implijet al lizherenn π koulskoude, rak talvezout a ra al lizherenn-se evit an niver   dija. Ober a reer ivez gant lizherennoù munut latin (abc, ...), hag a-wezhioù gant pennlizherennoù latin evit al liestuegoù.

Gant an tri foent o zermen e c'haller notenniñ ar c'hornioù c'hoazh. Da skouer, ar c'horn termenet gant an tri foent A, B ha K a zo e veg en A a c'haller notenniñ ∠BAK pe  . Pa ne vez riskl ebet e vefe droukvesket e c'haller ober gant ar beg ar c'horn hepken (en degouezh-mañ : "korn A").

Ar c'hornioù hervez o digoradur

kemmañ

Ar c'hornioù a-hiniennoù

kemmañ
Doareoù korn (evit nep korn  )
Doare korn Niver a droioù Niver a bervannoù Radianoù (rad) Derezioù (°) Gradoù (gr)
Null 0 0        
Lemm etre 0 ha 1/4 etre 0 hag 1        
Serzh, skouer 1/4 1        
Togn etre 1/4 hag 1/2 etre 1 ha 2        
Balegek etre 0 hag 1/2 etre 0 ha 2        
Sklat 1/2 2        
Askek etre 1/2 ha 1 etre 2 ha 4        
Leun 1 4        

An daouadoù kornioù

kemmañ
 
Kornioù serzhus.
 
Kornioù skladus.

Un nebeud daouadoù kornioù a zo par o sammad d'ur c'horn heverk :

  • ar c'hornioù serzhus a zo par o sammad d'ar c'horn serzh (1/4 tro, 90°, pe   radian),
  • ar c'hornioù skladus a zo par o sammad d'ar c'horn sklat (1/2 dro, 180°, pe   radian),
  • ar c'hornioù leunius a zo par o sammad d'ar c'horn leun (2 dro, 360°, pe 2  radian).

Un nebeud daouadoù kornioù a zo par o diforc'h d'ur c'horn heverk :

  • ar c'hornioù gourzhskladus a zo par o diforc'h d'ar c'horn sklat (1/2 dro, 180°, pe   radian).

An daouadoù kornioù dezvonnet gant eeunennoù kengej

kemmañ
 
Kornioù kefin.
 
Kornioù ilgroaz eo α ha β. Skladus eo ar c'hornioù kefin α ha γ.

E-touez an daouadoù kornioù dezvonnet gant eeunennoù kengej emañ :

  • ar c'hornioù kefin, dezvonnet pep hini gant un hevelep eeunenn ha gant un eeunenn disheñvel,
  • ar c'hornioù ilgroaz, dezvonnet gant an hevelep div eenenn, met lec'hiet a bep tu eus o foent kengej.

Par eo ar c'hornioù ilgroaz an eil d'egile.

Daou gorn kefin dezvonnet gant div eeunenn gengej a vez skladus atav.

Ar c'hornioù a denn d'un eeunenn dreuz

kemmañ
 
Kornioù diabarzh eo α, β, γ1 ha δ1, kornioù diavaez eo γ, δ, α1 ha β1, kornioù kenheuilh eo α ha δ1, kornioù keñverek eo α hag α1, kornioù keñverenebek diabarzh eo α ha γ1, kornioù keñverenebek diavaez eo γ hag α1.

Ar c'hornioù a-hiniennoù

kemmañ

Daou zoare kornioù a zo dezvonnet gant pep hini eus an div eeunenn hag an eeunenn dreuz :

  • ar c'hornioù diabarzh a zo etre an div eeunenn,
  • ar c'hornioù diavaez a zo en eil tu hag egile eus an div eeunenn.

An daouadoù kornioù

kemmañ

Meur a zaouad kornioù a c'haller termeniñ :

  • ar c'hornioù kenheuilh a zo kornioù diabarzh en hevelep tu eus an eeunenn dreuz,
  • ar c'hornioù keñverek a zo kornioù diabarzh ha diavaez en hevelep tu tu eus an eeunenn dreuz,
  • ar c'hornioù keñverenebek a zo kornioù diabarzh pe diavaez a bep tu eus an eeunenn dreuz,
    • ar c'hornioù keñverenebek diabarzh a zo kornioù diabarzh a bep tu eus an eeunenn dreuz,
    • ar c'hornioù keñverenebek diavaez a zo kornioù diavaez a bep tu eus an eeunenn dreuz.

Pa vez kenstur an div eeunenn e vez skladus ar c'hornioù kenheuilh, e vez par ar c'hornioù keñverek hag e vez par ar c'hornioù keñverenebek ivez.

Ar c'hornioù a denn d'al liestuegoù

kemmañ

Ar c'hornioù a-hiniennoù

kemmañ
 
Ur c'horn kreizet eo α, ur c'horn diabarzh eo β, hag ur c'horn diavaez eo γ.

Daou zoare kornioù a denn d'al liestuegoù rez :

  • ar c'hornioù diabarzh eus ul liestueg rez, dezvonnet gant daou du eus al liestueg hag a ya d'ober ur beg anezhañ,
  • ar c'hornioù diavaez eus ul liestueg rez, dezvonnet gant unan eus e duioù hag astenn unan all hag a ya d'ober ur beg gantañ.

Jediñ a c'haller sammad kornioù diabarzh ul liestueg rez n tu. E radianoù,  , hag e derezioù,   pe  . Alese e c'haller jediñ korn diabarzh ul liestueg keitkornek n tu. E radianoù ez eo par da  , hag e derezioù da   pe da  .

Jediñ a c'haller ivez kornioù diavaez ul liestueg reoliek rez n tu. E radianoù ez int par da  , hag e derezioù da  .

Ur c'horn all a c'haller menegiñ evit al liestuegoù reoliek rez :

  • ar c'horn kreizet, dezvonnet gant div eunenn hag a dremen dre greiz al liestueg ha dre bep hini eus an daou veg a ya d'ober un tu eus al liestueg.

Jediñ a c'haller kornioù kreizet ul liestueg reoliek rez n tu. Par eo an n korn kreizet, ha par eo o sammad da π radian pe da 360° E radianoù ez eo par ar c'hornioù kreizet da  , hag e derezioù da  . Par int d'ar c'hornioù diavaez neuze.

An daouadoù kornioù

kemmañ
 
Kornioù kenheuilh eo α ha β, ha kornioù ragenep eo β ha δ.

Daou gorn kenheuilh eus ul liestueg rez a zo daou gorn diabarzh eus al liestueg-se dezvonnet gant un hevelep tu hag un tu disheñvel anezhañ.

Daou gorn ragenep eus ur pevarzueg rez a zo daou gorn ha n'int ket dezvonnet gant un hevelep tu. Daou gorn ragenep par a zo en ur sarpant-nij, ha par eo ar c'hornioù eus pep daouad kornioù ragenep en ur c'hensturieg.

Ar c'hornioù a denn d'ar c'helc'hioù

kemmañ
 
Ur c'horn kaeet eo  , hag ur c'horn kreizet eo  .  .

Ur c'horn kaeet a zo dezvonnet gant div eeunenn a zo kengej en ur poent eus ur c'helc'h hag a gej ar c'helc'h-se en ur poent all.

Ur c'horn kreizet a zo dezvonnet gant div eeunenn a zo kengej e kreiz ur c'helc'h.

Ur c'horn kreizet a zezvonn an hevelep gwarenn gelc'h hag ur c'horn kaeet a zo par da zaougement hemañ diwezhañ.