Marc'h Przewalski : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
||
Linenn 26:
War-dro 1977, ne oa ken 300 loen bev er zooioù dre ar bed<ref>"The Foundation for the Preservation and Protection of the Przewalski Horse - '' [http://www.treemail.nl/takh/about/history.htm The history of the Przewalski horse]'' "</ref>. Savet e oa neuze raktresoù da eskemm gouennnerien ha da greskiñ ar boblañs-se gant zooioù hag ensavadurioù, hag e deroù an {{XXIvet}} kantved e konter war-dro 1800 loen<ref>"The Foundation for the Preservation and Protection of the Przewalski Horse - '' [http://www.treemail.nl/takh/about/history.htm The history of the Przewalski horse]'' "</ref>..
==
Savet e oa raktresoù da gas ar spesad e Mongolia en-dro ha d'e lezel da vevañ en natur. E 2010 e oa kaset teir oberatadenn gant ar pal-se e [[Mongolia]].
An « Ensavadur evit mirout ha gwareziñ kezeg Przewalski », a oa krouet en [[Izelvroioù]] e 1977, a zegasas ar c'hezeg kentañ e [[Mongolia]], e 1992, e Park broadel Hustai. Lezet e oa 84 loen da vont en natur betek 2004<ref>[http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/41763/0 pennad ''Equus ferus''] war ''red list'' an [[UICN]] 21/02/2010.</ref>. Al loened degaset da Vongolia zo bet kustumet ouzh an hin da gentañ e-pad pell e klozioù bras, a-raok bezañ lezet da vont da vat<ref >The Foundation for the Preservation and Protection of the Przewalski Horse - '' [http://www.treemail.nl/takh/about/back.htm Back to the wild]''</ref>. E 2008 e oa 192 loen-kezeg e 24 [[harem]]<ref>[http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/41763/0 pennad ''Equus ferus''] war ''red list'' an [[UICN]] 21/02/2010.</ref>.
<!--▼
[[
Ar gevredigezh gall Takh<ref> [http://www.takh.org/ Lec'hienn ar gevredigezh Takh].
</ref> he deus aozet un trede esae goude e grouidigezh e 1990. Loened hag a zeue eus zooioù disheñvel a oa lakaaet en hanter frankiz e [[Lozère (departamant)|Lozère]], er [[Causse Méjean|C'hausse Méjean]], war ur bladenn gouestlet da zesevel deñved, da sevel ur bagad loened zo anezhañ c'hoazh. Goude 10 vloaz o prientiñ an distro d'ar vuhez ouez e oa kaset 22 gouenner gant berzh e 2004 hag e 2005 e Khomiin Tal, e-kichen Park broadel Khar Us Nuur.
▲<!--
Toutes ces opérations rencontrent souvent au départ des difficultés importantes, les animaux rendus à la vie sauvage ne maîtrisant pas celle-ci. La difficulté à trouver l'eau, la nourriture, à s'adapter au climat ou à se défendre contre les prédateurs entraînent un assez fort taux de perte chez les animaux nés en captivité. La seconde génération, née en liberté, a des taux de survie beaucoup plus favorables.
Linenn 50 ⟶ 51:
À l'automne [[1998]], 21 animaux ont été relâchés dans la « zone interdite » de [[Tchernobyl]], qui couvre un rayon de {{unité|30|km}} autour de la centrale, soit environ {{formatnum:2800}} km². Ce sont des animaux en surnombre, généralement âgés ou en mauvaise santé, venus de la réserve [[Ascania-Nova]], au sud de l'Ukraine, qui ont été ainsi relâchés. Bien que le pronostic sur leur survie ait été à l'origine assez négatif, les chevaux se sont bien adaptés à leur environnement, et ce sont un cinquantaine de bêtes qui vivent en totale liberté dans la zone en 2009. La zone interdite est officiellement enclose, mais la barrière s'avère en fait en ruine, et les animaux peuvent donc en théorie en sortir<ref>''Tchernobyl, une histoire naturelle ? Une énigme radiologique'', un film de Luc RIOLON. Production : Arte France - Camera Lucida - CRNRS Images, 2010.</ref>.
-->
==
<gallery>
</gallery>
Neuz kezeg Przewalski a ziskouez perzioù « kentidik » : ur penn bras o deus, daoulagad lec'hiet uhel ha n'eo ket war kostezioù ar penn e-giz ar c'hezeg all, diskouarn hir, araoget tev int, ur c'horf bras o deus gant ur roudenn mul teñval ha roudennoù all war an izili.
<br /> 1,20 metr int ha dezhe ur vlevenn [[rouan (liv)|rouan]] atav ha penn an izili teñval, penn ar fri zo sklaer gant reun teñval. Ar [[moue|voue]] a gresk sonn hag a vuz bep bloaz, n'eus kuchad ebet.
N'haller ket reoliñ kezeg Przewalski, n'haller ket embreger anezhañ na mont warnañ. Bevañ a ra diwar ur boued dister-kenañ ha gallout a ra gouzañv an tommder hag ar yenijenn ar brasañ.
===
Disheñvel a-walc'h eo kezeg Przewalski diouzh ar c'hezeg doñv rak 66 [[kromozom]] en deus ha n'eo ket 64.
An enklaskoù diwar-benn [[DNA]] ar [[mitokondri]] en deus diskouezet ne oa ket kezeg Przewalski hendadoù ar c'hezeg doñ a-vremañ (Vila et al 2001)<ref name="IUCN-Przewalski" /> ».
Kouskoude, ar studiadennoù diwar-benn ar c'hemmoù etre glad genetek kezeg Przewalski hag hin ar c'hezeg doñv en deus diskouezet nebeut a gemm etrezo.
N'eus ken peder [[allelenn]] dehe pevar [[loci]] merkerioù [[serom]] disheñvel a oa anavezet evel merkerioù dibar da gezeg Przewalski (Bowling ha Ryder, 1987)*. Ar pep brasañ eus adstummoù protein ar gwad a gaved e gwad andaou spesad kezeg, ha memes al lodenn eus an DNA anavezet evit ar bronneged da ziorroen ar buanañ (lodenn an DNA mitokondriek kontrollerezh), ne ziskouez ket kalz a gemmoù a-bouez etre an daou spesad (Ishida et al. 1995, Oakenfull ha Ryder, 1998). Sklaer eo eta ez eo liammet kezeg Przewalski hag ar c'hezeg doñv a-dost<ref>[http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/41763/0 pennad ''Equus ferus''] war ''red list'' an [[UICN]] 21/02/2010.</ref>.
Marteze e tiskenn an daou spesad eus un hendad kumun hag a zo kerent tost. Ar c'hezeg eus Przewalski zo bev hiziv an deiz avat n'int ket hendadoù ar c'hezeg doñv.
<!--
== Anvioù skiantel==
▲[[Fichier:Przewalskipferd.jpg|thumb|]]
Plusieurs [[taxon]]s proches dont les liens phylogénétiques ne sont pas précisément identifiés, sont soit placées dans le même genre (''[[Equus (genre)|Equus]]''), soit la même espèce (''[[Equus ferus]]''). De ce fait, il y a plusieurs noms scientifiques synonymes pour le Cheval de Przewalski :
* ''Equus przewalskii''
Linenn 86 ⟶ 89:
=== Les temps modernes ===
Le dernier [[Tarpan]] pur (cheval de Gmelini, homologue européen du Cheval de Przewalski) est mort au zoo de [[Munich]] en [[1887]]. Le dernier individu sauvage avait été tué quelques années avant, dans l'actuelle [[Ukraine]].
-->
==
<references/>
|