Wikipedia

Arnold von Harff : diforc'h etre ar stummoù

Merdeiñ etreoberiat en istor
← Kemm kentKemm nevesoc'h →
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
GweletWikitestenn
Luckas-bot (kaozeal | degasadennoù)
86 404 c'hemm
D r2.7.1) (Robot ouzhpennet: fr:Arnold Von Harff
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
Linenn 1:
[[Restr:Bodl Bodl.972 roll381 frame15.jpg|thumb|250px|right|Ur bajenn eus danevell beaj Arnold Von Harff etre 1496 ha 1499, embannet e 1554. MS. Bodl. 972. Diskouez a ra ar ul lodenn eus e spisc'heriadur brezhoneg-galleg dindan ur skeudenn eus giz Naoned]]
'''Arnold von Harff''' (1471 e kastell Harff, [[Bedburg]] - miz Genver 1505) a oa ur beajer alaman eus ar {{XVvet}} kantved a orin eus [[Köln]], a veajas e meur a vro da studiañbirc'hirinañ. Studiañ a reas o gizioù hag o yezhoù. DastumDastumet ae reasoa ha lakat dre skridan an holl ditouroù-se gantañ hag o lakat a reas dre skrid. Dastum a reas roudoù eus meur a yezh e pad e veaj (1496-1499) : ar [[brezhoneg]], ar [[sloveneg]], an [[turkeg]], an [[euskareg]]), an [[hebraeg]], ar « sarrazineg » (an [[arabeg]]), an [[albaneg]], an [[hungareg]], ar [[sirieg]], an « etiopeg » (an [[amhareg]]), hag an [[armenieg]].
 
Arnold Von Harff a notenne war ur c'haier frazennoù pemdez a zeske o veajiñ dre ar broioù ergerzhet gantañ. Gras d'ar marc'heger-se eo deuet betek ennomp ar bommoù kentañ anavezet ganeomp eus ar brezhoneg komzet hag ar re nemeto e [[krennvrezhoneg]], pell a-raok al labourioù dastum kaset da benn abaoe an [[XIXvet kantved]].
Linenn 7:
 
== Ar brezhoneg ==
<!--
E [[Naoned]] en doa bet tro Arnold Von Harff da glevet brezhoneg er bloavezh 1480.
Il s’est rendu en [[Bretagne]], dans la ville de [[Nantes]], en [[1499]]. A cette période (en [[1491]]) le roi de France, [[Charles VIII de France|Charles VIII]] avait divorcé de la sœur de [[Maximilien d'Autriche]], roi de Germanie, futur empereur du [[Saint-Empire romain germanique]], pour épouser la fiancée de cet empereur, [[Anne de Bretagne]]. Les tensions diplomatiques étaient donc importantes et cela explique peut-être en partie pourquoi le chevalier Von Harff s'est rendu dans le duché de Bretagne, qui devait être « à la mode » à cette époque.
 
Dont a reas da [[Breizh|Vreizh]], e [[Naoned]], e [[1499]]. D'ar mare-se e oa dispartiet roue Bro-C'hall, [[Charlez VIII]] diouzh c'hoar [[Maksimilian Aostria]], roue Germania, hag impalaer da zont an [[Impalaeriezh santel roman german|Impalaeriezh c'herman]], da eurediñ danvez-pried an imapaler, [[Anna Breizh]]. Displegañ a ra marteze perak e tremenas ar marc'heg dre ar vro-se a oa bet kaoz anezhañ en e vro moarvat d'ar mare-se.
Dans cette ville de Nantes, il releva un glossaire de langue bretonne. Ce glossaire est très intéressant pour plusieurs raisons :
 
Dastum a reas e Naoned ur spisc'heriadur brezhoneg/alamaneg izel. Deskiñ a ra dimp e veze komzet stank brezhoneg e
* D'une part, on apprend que Nantes était une ville bilingue français breton en 1499.
Naoned e 1499. En tu all da se e weler e oa rannyezhoù e brezhoneg dija daoust ma oa dija un doare-skrivañ unvan d'ar mare-se, ar pezh zo gwir eus ar brasañ eus ar yezhoù all ivez. Ne gaver ket kalz a gemmadurioù er gerioù dastumet. ar ger-mell amstrizh "un" (um devant p, b) ne oa ket c'hoazh emdroet en "un, ur, ul". Ar memestra a zlee bezañ gwir eus ar ger-mell strizh "an, am".
* D'autre part que le breton, malgré une orthographe unifiée, possédait déjà plusieurs dialectes. Ceci exclut les théories selon lesquelles le breton n'avait pas d'orthographe au [[Moyen Âge]], ou bien encore selon lesquelles la langue bretonne se serait divisée en dialectes après le rattachement à la France en 1532.
Tost-kenañ eo ar brezhoneg dastumet diouzh hini a vremañ ha diouzh rannyezh [[Gwenrann]] e lec'h ma oa komzet brezhoneg betek an XX{{vet}} kantved.
* On apprend aussi qu'à Nantes, les mutations (changement de la première consonne d'un mot suite à différents facteurs) connues dans les autres dialectes bretons étaient très peu utilisées.
* On apprend que la différenciation de l'article indéfini un (um devant p, b) ne s'était pas encore faite en un, ur, ul. Il devait en être de même pour l'article défini an, am.
* Enfin, on s’aperçoit que ce breton collecté à Nantes est très proche du dialecte breton de Guérande qui fut parlé à Batz jusqu'au début du {{s-|XX|e}} (voir l’article [[Breton de Batz-sur-Mer]]).
-->
 
 
Adtapet diwar « https://br.wikipedia.org/wiki/Arnold_von_Harff »