Mithridates Eupator : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Pajenn nevez : thumb|250px|Skeudenn eus ar roue Mithridates VI gant neuz [[Herakles. Marmor, prantad an Impalaeriezh roman (1añ kantved goude J.-K.)]] [[R... |
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
||
Linenn 1:
[[Restr:Mithridates VI Louvre.jpg|thumb|250px|Skeudenn eus ar roue Mithridates VI gant neuz [[Herakles]]. Marmor, prantad an [[Impalaeriezh roman]] (1añ kantved goude J.-K.)]]
[[Restr:PonticKingdom.png|thumb|250px|Kartenn eus rouantelezh Pontos, a-raok ren Mithridates VI (mouk teñval), goude e aloubadegoù (mouk), hag an douaroù gounezet goude kentañ brezel Mithridaes (roz).]]▼
'''Mithridates VI''' pe '''Mithridates Eupator''' (da lâret eo an hini en deus un tad nobl) pe '''Mithridates Veur''' (''Megas'') a ao ganet war-dro 132 a-raok J.-K. ha mervel a reas e 63 a-raok J.-K.. Roue [[Pontos|rouantelezh Pontos]] hag [[Armenia|Armenia-Vihanañ]] e oa, e norzh [[Anatolia]] ([[Turkia]] hiziv), eus 120 a-raok J.-K. da 63 a-raok J.-K. Brudet eo Mithridates evel unan eus enebourien dañjerusañ [[Republik Roma]] hag evel unan eus ar re a reas ar muiañ berzh. Brezeliañ a reas a-enep tri eus brasañ jeneraled eus diwezh Republik Roma e-pad [[Brezelioù Mithridates]]: [[Lucius Cornelius
Orin an anv "Mithridates" zo latin. ''Mithradates'' (Μιθραδάτης) a oa skrivet war enskrivadurioù ha pezhioù moneiz ar roue, eus an [[Henberseg|henberseg]] ''Mithradatha'', "donezon eus [[Mithra]]".
==
Mithridates a oa bet ganet war-dro [[-132|132 a-raok J.-K.]] e [[Sinop (kêr)|Sinope]]. Muntret e voe e dad, moarvat war urzhioù e vamm, [[Laodike VI]], war-dro [[-120|120 a-raok J.-K.]]. Heuliet e voe ar marv-se gant ur c'hevezherez kriz en-dro d'ar roue yaouank en doa aon evit e vuhez hag a repuas er chase hag er studi (Komz a rae, a-hervez, 22 pe 25 yezh). Reiñ a ra c'hoant an aergelcc'h-sedezhañ da anavout ar [[binimoù]] hag an enepkontammoù a veze implijjet en un doare peurvat ha da zont da vezañ dic'hloazus ouzh o efed. Hervez ar vojenn e vefe deuet a-benn da vezañ dic'hloazus dre forzh kemer polifrennoù kontamm en un doare ingal.
Linenn 14:
Kemer a reas ar galloud e [[-111|111 a-raok J.-K.]] o lakaat e vamm hag e vreur [[Mithridate VII|Mithridate C'hrestos]] (''an hini olevet'') e prizon. Aloubiñ a reas [[Bosforos Kimmeria]] e [[-107|107 a-raok J.-K.]] ha didronañ roue [[Kappadokia]], [[Ariobarzane Iañ (Kappadokia)|Ariobarzane]], e [[-94|94 a-raok J.-K.]] gant harp [[Tigranes II (Armenia)|Tigranes II]], roue [[Armenia]]. Goude se e rann [[Paflagonia]] gant [[Nikomedes IV]] ''Philopator'', roue [[Bithynia|Bitinia]] e [[-94|94 a-raok J.-K.]] a-raok argas hemañ ha kemer e rouantelezh e [[-88|88 a-raok J.-K.]].
Ar [[Henroma|Romaned]] a lakaas [[Ariobarzane Ier de Cappadoce]] war e dron en-dro e -92. Tarzhañ a reas ar brezel neuze ([[brezelioù Mithridates|kentañ brezel Mithridates]]). E [[-88|88 kent J.-
▲[[Restr:PonticKingdom.png|thumb|250px|Kartenn eus rouantelezh Pontos, a-raok ren Mithridates VI (mouk teñval), goude e aloubadegoù (mouk), hag an douaroù gounezet goude kentañ brezel Mithridaes (roz).]]
== Ar brezelioù a-enep ar Romaned ==
Gorrekaet e oa kilstourm ar Romaed gant ar stourm kriz a rene etre [[Marius (Konsul)|Marius]] ha [[Lucius Cornelius Sulla|Silla]]. A-benn ar fin e oa kaset hemañ ziwezhañ a-enep Mithridates ha kemer a reas [[Aten]], goude ur seziz hir, e [[-86|86 kent J.-K.]], a-raok trec'hiñ Arc'helaos en [[Emgann C'haironeia (86 kent J.-K.)|C'haironeia ]] (86 kent J.-K.) ha goude en [[Emgann Orc'homenos|Orc'homenos]] ([[-85|85 kent J.-K.]]). Mithridates a sinas neuze [[peocc'h Dardanos]] (85 kent J.-K.) a redie anezhañ da zilezel e aloubadegoù hag e listri brezel met a anaveze anezhañ e penn e rouantelezh ha leze anezhañ frank d'ober ar pezh a felle dezhañ er [[Mor Du|Mor du]]. Ne dermas ket a-hend-al da argas ar Romaned pa glaske ar re-se en em gemer ouzh ar broioù a oa dindan e levezon ([[brezelioù Mithridates|Eil brezel Mithridates]]), evel [[Murena]], ul letenant da Silla e [[-82|82 kent J.-K.]]. Koulskoude, war-bouez an dra-se e chomas peoc'hus an darempredoù etre [[-85|85 kent J.-K.]] ha [[-74|74 kent J.-K.]].
E [[-74|74 kent J.-K.]] e varvas roue [[Bithynia|Bitinia]] [[NiKomedes IV]] ha lezel a reas e rouantelezh d'ar Romaned dre hêrezh. Mithridates a wel bezañs ar romaned stok ouzh e harzoù evel ur gourdrouz ha disklêriañ a ra ar brezel dezhe gant skoazell [[Tigranes II (Armenia)|Tigranes II]] ([[brezelioù Mithridates|Trede brezel Mithridates]]). Trec'hiñ a ra ar [[Konsul|c'honsul]] [[Marcus Aurelius Cotta|Cotta]] e [[C'halkedon]] ha lakaat seziz war [[Kizikos|Gizikos]] pa oa argaset eus Bitinia e-kichen Pontos gant un ergerzhadeg renet gant [[Lucullus]] ([[-72|72 kent J.-K.]]-[[-71|71 kent J.-K.]]). Faezhet e oa en [[Emgann Granikos (-70)|Granikos]], en [[Emgann Kizikos (-70)|Kizikos]], hag en [[Emgann Lemnos (-70)|Lemnos]]. Mont a reas Mithridate dindan dec'h betek [[Armenia]]. E-pad ur pennad e oa dic'houest an eil tu pe egile da vezañ gemer an tu-kreñv mes Lucullus a voe trec'h adarre e [[-69|69 kent J.-K.]] ha kemer a reas [[Tigranakert]]. A-drugarez da emsavadeg al [[lejion]]où roman a-enep o rener, e teuas Mithridates a-benn da gemer adarre [[Pontos|Rouantelezh Pontos]]. Faezhet e voe da vat gant [[Pompeius]] e [[-66|66 kent J.-K.]] e-kichen ar sêr [[Eufratez]] ha tec'het a reas da [[Krimea|Grimea]] en keoded [[Kerch|Pantikapaion]].
| |||
