Wikipedia

Ernst Röhm : diforc'h etre ar stummoù

Merdeiñ etreoberiat en istor
← Kemm kentKemm nevesoc'h →
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
GweletWikitestenn
D Add image from http://tools.wikimedia.de/~emijrp/imagesforbio/
Adwel
Linenn 1:
[[Restr:Bundesarchiv Bild 102-15282A, Ernst Röhm.jpg|thumb|right|Ernst Röhm]]
'''Ernst Röhm''' (28 a viz Du [[1887]] e [[München]] - lazhet d'an 2 a viz Gouere [[1934]] e toull-bac'h Stadelheim ([[München]])), a oa un ofiser alaman, ha krouer [[Sturmabteilung|SA]] (SA).
 
== Röhm ha Hitler ==
Ernst Röhm a voe ofiser en arme e-pad ar [[Brezel-bed kentañ]]. Biskoazh ne asantas he dije kollet e vro ar brezel. E [[1919]] e voe degemeret e-touez pennoù-bras [[Reichswehr]] e [[Bavaria]],. enoEno e kejas gant [[Adolf Hitler]]. Hemañ a laboure evit servijoù kuzh an arme, hag e garg a oa evezhiañ DAP ([[DAP|Deutsche Arbeiterpartei]], Strollad Labourerien Alamagn), ur strollad politikel a oa o paouez bezañ bet savet gant [[Anton Drexler]]. An daou anezho a zeasyeas er strollad-se a-benn ar fin.▼
 
Ernst Röhm a voe ofiser en arme e-pad ar [[Brezel-bed kentañ]]. Biskoazh ne asantas he defe kollet e vro ar brezel.
▲E [[1919]] e voe degemeret e-touez pennoù-bras [[Reichswehr]] e [[Bavaria]], eno e kejas gant [[Adolf Hitler]]. Hemañ a laboure evit servijoù kuzh an arme, hag e garg a oa evezhiañ DAP ([[DAP|Deutsche Arbeiterpartei]], Strollad Labourerien Alamagn), ur strollad politikel a oa o paouez bezañ bet savet gant [[Anton Drexler]]. An daou anezho a zeas er strollad-se a-benn ar fin.
 
=== SA ===
E [[1921]] e voe skarzhet [[Anton Drexler]] gant [[Adolf Hitler]], hag eñhemañ en em gavas e penn ar strollad. Gant Hitler e voe aozet ar strollad en-dro gant ar pal kaout muioc'h a izili. Adprenañ a reas ivez ur gelaouenn sizhuniek anvet [[Völkischer Beobachter]]. Asambles gant Röhm e savjont [[Sturmabteilung|SA]] (ar rochedoù gell), gant ar pal kaout ur servij-urzh evit o strollad.
Asambles gant Röhm e savjont [[Sturmabteilung|SA]] (ar rochedoù gell), gant ar pal kaout ur servij-urzh evit o strollad.
 
E miz Du [[1923]] e klaskas Hitler diskar gouarnamant [[Bavaria]]. Gouzout a rae a-walc’h e oa aet skuizh an Alamaned gant aloubadegaloubidigezh ar Ruhr gant arme [[Bro-C'hall]] ha hini [[Belgia]]. Anvet eo an taol-se “putsch an davarn”, met ne zeuas ket a-benn Hitler, neuze e voe kaset d’an toull-bac’h e-pad 13 miz. Röhm az eas da repuiñ da [[Bolivia|Volivia]].
 
Galvet e voe en-dro gant Hitler goude berzh ar strollad nazi e dilennadegoù miz Gwengolo [[1930]], hag adkemer a reas [[SA]] e karg. A-benn [[1932]] e oa war-dro 400  000 den e [[SA]], met gwelet fall e oant gant an dud abalamour d’o doareoù feulstfeuls, ar pezh a lakaas disoc’hoù [[NSDAP]] en dilennadegoù da ziskenn.
 
Fellout a rae da Ernst Röhm kas pelloc’h an dispac’h en ur lakaat e grabanoù war [[Reichswehr]], hag en ur lakaat [[SA]] da vezañ aozadur armet tu kleiz [[NSDAP]]. KemendKement-se a zisplijas da [[Hermann Göring]] (prezidant ar Reichstag) ha da [[Heinrich Himmler]] (penn [[SS]]), neuze e kendrec’hjont Hitler e oa Röhm o kavailhañ a-enep dezhañ. Adalek [[1932]] e oa savet reuz etre Röhnm ha Hitler, pa oa tostaet hemañ eus pennoù bed an ekonomiezh hag eus ar strolladoù kilstourmer, gant ar pal tapout prezidantelezh ar vro.
 
== Nozvezh ar C’hontilli Hir ==
E penn-kentañ [[1934]] e tivizas [[Adolf Hitler]] en em zizober diouzh [[SA]] hag unvaniñ [[NSDAP]] war-un-dro. E-pad an noz etre an 29 hag an 30 a viz Even [[1934]] e krogas [[SS]], gant sikour an arme, da herzel enebourien hag izili [[SA]] en Alamagn a-bezh. Himmler ha [[Reinhard Heydrich]] (hemañ e penn servij surentez SS) a aozas neuze un teuliad ennañ prouennoù faos diwar-benn ar fet en dije resevet Röhm 12 milion a varkoù a-berzh Bro-C’hall gant ar pal diskar Hitler. “Dizoloet” e voe an teuliad d’ar 24 a viz Even gant pennoù bras [[SS]], ha diwar an teuliad e voe tamallet ouzh Röhm bezañ un treitour a-enep d’ar gouarnamant. D’an 30 a viz Even da 6 eur 30 mintin ec’h en em gavas Hitler en ostaleri Hanselbauer e [[Bad Wiessee]], enni e oa boas SA d’en em vodañ e-pad o frantadoù vakañsoù. Mont a reas e kambr Röhm hag e lavaras dezhañ e oa un treitour hag e oa harzet diouzhtu.<ref>{{en}} Ian Kershaw, ''Hitler : 1889–1936 Hubris'', New York : W. W. Norton & Company, 1999, p. 517, p. 727</ref>. Hitler a yeas da welout ur gambr all<ref>Heinz Höhne, ''L'ordre noir, Histoire de la SS'', Casterman, Tournai, 1972, pp 78-79</ref>: enni e kavas [[Edmund Heines]], penn bras SA [[Breslau]], hag anat e oa en doa hemañ tremenet an nozvezh gant un SA oadet a 18 vloaz<ref>[[Joseph Goebbels]] a implijas an dra-se goude-se a-benn diskouez e oa dleet stourm a-enep da emzalc’h divalav izili SA gw. {{en}} I. Kershaw, ''op. cit.'', p. 514</ref>. E-pad ur pennad e voe bac’het Röhm e toull-bac’h Stadelheim e [[München]], peogwir ne ouie ket Hitler petra ober gantañ, dre m’en doa Röhm sikouret kalz ar strollad nazi. Ne oa ket tu da virout Röhm en toull-bac’h e-pad pell, na d’e gas d’an estrenvro, na da aozañ ur prosez, rak marteze e vije bet dizoloet ar wirionez. Dindan levezon Göring, Himmler ha Heydrich e tivizas Hitler e vije lazhet Röhm. D’an 2 a viz Gouere ez eas [[Theodor Eicke]] (penn kamp-kreizennañ [[Dachau]]) ha [[Michel Lippert]] da welout Röhm en toull-bac’h. Kement-se a rejont diwar urzh Hitler. Ur bistolenn karget a rojont dezhañ, ha niverenn diwezhañ ar gelaouenn ''[[Völkischer Beobachter]]'', en ur zisplegañ dezhañ en doa dek munutenn evit en em lazhañ. Röhm a nac’has hag a lavaras: ''«Ma rankan bezañ lazhet, laoskit Adolf en ober e-unan»''<ref>{{en}}William L. Shirer, ''The Rise and Fall of the Third Reich'', New York : Simon and Schuster, 1960, p. 221</ref>. Ur wech tremenet an dek munutenn ez ejont da welout anezhañ en-dro. Gerioù diwezhañ Röhm a voe ''« Ma Führer, ma Führer »'', hag Eicke a respontas ''« Dav e oa soñjal en se abretoc’h, bremañ ez eo un tammig re ziwezhat »''<ref>Heinz Höne,''L'ordre noir, Histoire de la SS'', Casterman, Tournai, 1972, p. 84</ref>. Lippert a lazhas anezhañ. Ez-ofisiel e voe lazhet Röhm peogwir e oa [[heñvelrevelezh|heñvelreizh]], met biskoazh ne fellas da Hitler asantiñ e oa heñvel emzalc’h pennoù bras [[NSDAP]] pe hini izili ar [[Yaouankizoù hitlerian]]<ref>Harry Oosterhuis, ''Medecine, Male Bonding and Homosexuality in Nazi Germany, Journal of Contemporary History, Vol. 32, N°2 (miz Ebrel 1997), p.187-205</ref>. Evit pennoù bras [[NSDAP]] e prouas marv Röhm e oa Hitler ouzhpenn ur c’hañseller, ur Führer e oa da vat. An Alamaned a gredas muioc’h e NSDAP, al lod brasañ anezho a soñjas en doa Hitler adlakaet urzh er vro<ref>{{en}} Ian Kershaw, ''The « Hitler Myth » : Image and Reality in the Third Reich'', Oxford University Press, 2001, p. 87</ref>.
 
E penn-kentañ [[1934]] e tivizas [[Adolf Hitler]] en em zizober diouzh [[SA]] hag unvaniñ [[NSDAP]] war-un-dro.
E-pad an noz etre an 29 hag an 30 a viz Even [[1934]] e krogas [[SS]], gant sikour an arme, da herzel enebourien hag izili [[SA]] en Alamagn a-bezh.
Himmler ha [[Reinhard Heydrich]], (hemañ e penn servij surentez SS) a aozas neuze un teuliad ennañ prouennoù faos diwar-benn ar fet en dije resevet Röhm 12 milion mark a-berzh Bro-C’hall gant ar pal diskar Hitler. “Dizoloet” e voe an teuliad d’ar 24 a viz Even gant pennoù bras [[SS]], ha diwar an teuliad e voe tamallet ouzh Röhm bezañ un treitour a-enep d’ar gouarnamant.
D’an 30 a viz Even da 6 eur 30 mintin ec’h en em gavas Hitler e ostaleri Hanselbauer e [[Bad Wiessee]], enni e oa boas SA d’en em vodañ e-pad o frantadoù vakañsoù. Mont a reas e kambr Röhm hag e lavaras dezhañ e oa un treitour hag e oa harzet diouzhtu.<ref>{{en}} Ian Kershaw, ''Hitler : 1889–1936 Hubris'', New York : W. W. Norton & Company, 1999, p. 517, p. 727</ref>. Hitler az eas da welout ur gambr all<ref> Heinz Höhne, ''L'ordre noir, Histoire de la SS'', Casterman, Tournai, 1972, pp 78-79</ref> : enni e kavas [[Edmund Heines]], penn bras SA [[Breslau]], hag anat e oa en doa hemañ tremenet an nozvezh gant un SA oadet a 18 vloaz.
<ref>[[Joseph Goebbels]] a implijas an dra-se goude-se a-benn diskouez e oa dleet stourm a-enep da emzalc’h divalav izili SA gw. {{en}} I. Kershaw, ''op. cit.'', p. 514</ref>.
E-pad ur pennad e voe bac’het Röhm e toull-bac’h Stadelheim e [[München]], peogwir ne ouie ket Hitler petra ober gantañ, dre m’en doa Röhm sikouret kalz ar strollad nazi. Ne oa ket tu da virout Röhm en toull-bac’h e-pad pell, na d’e gas d’an estrenvro, na da aozañ ur prosez, rak marteze e vije bet dizoloet ar wirionez. Dindan levezon Göring, Himmler ha Heydrich e tivizas Hitler e vefe lazhet Röhm.
D’an 2 a viz Gouere ez eas [[Theodor Eicke]], (penn kamp-kreizennañ [[Dachau]]) ha [[Michel Lippert]] da welout Röhm en toull-bac’h. Kemend-se a rejont diwar urzh Hitler.
Ur bistolenn garget a rojont dezhañ, ha niverenn ziwezhañ ar gelaouenn''[[Völkischer Beobachter]]'', en ur zisplegañ dezhañ en doa dek munutenn evit en em lazhañ. Röhm a nac’has hag a lavaras
«ma rankan bezañ lazhet, laoskit Adolf hen ober e-unan»<ref>{{en}}William L. Shirer, ''The Rise and Fall of the Third Reich'', New York : Simon and Schuster, 1960, p. 221</ref>. Gur wehc tremenet an dek munutenn ez ejont da welout anezhañ en-dro. Gerioù diwezhañ Röhm a voe « Ma Führer, ma Führer », hag Eicke a respontas « Dav e oa soñjal en se abretoc’h, bremañ ez eo un tammig re ziwezhat »<ref>Heinz Höne,''L'ordre noir, Histoire de la SS'', Casterman, Tournai, 1972, p. 84</ref>. Lippert a lazhas anezhañ.
Ez-ofisiel e voe lazhet Röhm peogwir e oa heñvelreizh, met biskoazh ne fellas da Hitler e oa heñvel emzalc’h pennoù bras [[NSDAP]] pe hini izili Yaouankizoù hitlerian <ref>Harry Oosterhuis, ''Medecine, Male Bonding and Homosexuality in Nazi Germany, Journal of Contemporary History, Vol. 32, N°2 (miz Ebrel 1997), p.187-205</ref>. Evit pennoù bras [[NSDAP]] e prouas marv Röhm e oa Hitler ouzhpenn ur c’hañseller, ur Führer e oa da vat. An Alamaned a gredas muioc’h e NSDAP, al lod brasañ anezho a soñjas en doa Hitler adlakaet urzh er vro<ref>{{en}} Ian Kershaw, ''The « Hitler Myth » : Image and Reality in the Third Reich'', Oxford University Press, 2001, p. 87</ref>.
 
== Notennoù ==
Adtapet diwar « https://br.wikipedia.org/wiki/Ernst_Röhm »