Stumm eus an 16 C'hwe 2012 da 16:05 kemmañ Escarbot (kaozeal \| degasadennoù) 50 007 kemm D r2.7.2+) (Robot ouzhpennet: zh-yue:石油 kemmet: fa:نفت خام ← Kemm kent		Stumm eus an 25 Meu 2012 da 15:37 kemmañ dizober Trec'hlid mitonet (kaozeal \| degasadennoù) 43 616 kemm D Daveennoù, kempenn Kemm nevesoc'h →
Linenn 1: ~~{{LabourAChom}}~~ [[Skeudenn:Oil well.jpg\|thumb\|right\|250px\|Riboul eoul-maen tro-dro da [[Lubbock (Teksas)\|Lubbock]] e [[Teksas]]]] An '''eoul-maen'''<ref>[[Geriadur Istorel ar Brezhoneg]] p.749</ref>, pe '''~~betrol~~petrol'''<ref>[[Roparz Hemon]], ''Nouveau dictionnaire breton-français'' p.636b</ref>, a zo ul liñvenn zu pe c'hell-du kavet e reier splu. Eus [[hidrokarbon]]où e c'hoarvez, dreist -holl [[alkan]]où mesket gant elfennoù nann-metalek evel [[sulfur]] pe [[nitrogen]]. Gallout a ra ivez enderc'hel [[metal]]où evel [[vanadiom]].▼ D'ober temzoù, dileizherien, ~~plastikoù~~[[plastik]]où hag astuzlazherioù e vez talvoudekaet. Unan eus an andonioù energiezh pennañ er bed a-vremañ eo. Gantañ e reer d'ober treloskoù evel ar [[strilheoul]] pe ar [[kerozen\|c'herozen]] pe d'ober [[tredan]]. Ur c'hovoder nann-aznevezadus eo an eoul-maen ha kalz tud a zo aon ganto e krogo da vankout en amzer-da-zont tost (gwelet [[pikenn eoulmaenek]])▼ ▲An '''eoul-maen''' pe '''betrol''' a zo ul liñvenn zu pe c'hell-du kavet e reier splu. Eus [[hidrokarbon]]où e c'hoarvez, dreist holl [[alkan]]où mesket gant elfennoù nann-metalek evel [[sulfur]] pe [[nitrogen]]. Gallout a ra ivez enderc'hel [[metal]]où evel [[vanadiom]]. ▲D'ober temzoù, dileizherien, plastikoù hag astuzlazherioù e vez talvoudekaet. Unan eus an andonioù energiezh pennañ er bed a-vremañ eo. Gantañ e reer d'ober treloskoù evel ar [[strilheoul]] pe ar [[kerozen\|c'herozen]] pe d'ober [[tredan]]. Ur c'hovoder nann-aznevezadus eo an eoul-maen ha kalz tud a zo aon ganto e krogo da vankout en amzer-da-zont tost (gwelet [[pikenn eoulmaenek]]) ==Furmidigezh== ===Teorienn vevoniel=== Hervez an darn vrasañ eus an douarourien eo an eoul-maen ar pezh a chom eus danvezioù organek kozh mac'het ha tommaet e-pad milionoù a vloavezhioù. Furmet e vefe bet gant morlizadur kouezhet e goueled ar mor e lec'hioù hep [[oksigen]]. An danvez organek, mesket gant morfont, a zo beuzet dindan kondonioù a c'houldennoù. An tommder hag ar gwask a laka anezhañ d'en em dreuzfurmiñ, da gentañ en un danvez koarek, [[kerogen]] e anv, a vez kavet e [[~~skiltr~~skilt eoulmaenek\|~~skiltroù~~skiltoù eoulmaenek]], ha goude, dre un argerzh anvet [[katagenez]], en [[hidrokarbon]]où. Peogwir eo skañvoc'h an hidrokarbonoù eget an dour pe ar maen e pigno alies war-du ar gorre, estreget ma harpañ a ra ur c'houchad a vaen dizintrus. Furmin a reont neuze ur [[maez eoul-maen]] a c'heller korvoiñ. O komz diwar-benn ur "prenestr eoulmaenek" e vez an douarourien. Dindan ur gwrezder bennak e chomas eoul-maen [[kerogen]] tra ma ya re uhel en em dreuzfurm e [[gaz naturel]]. D'al liesañ e vez furmet an eoul-maen 4-6 km dindan ar gorre met e gavout a c'haller kalz tostoc'h ha zoken, gwechoù'zo, war don an douar, evel evit [[traezh eoulmaenek Athabaska]]. Tri zra a zo ret evit m'en em furm eoul-maen : ur roc'h pinvidik he danvezioù organek beuzet don a-wal'ch (met pas re), ur roc'h splu ma c'hell an eoul-maen en em zaspugn hag ur roc'h dizintrus evit hen harpañ. An darn vrasañ eus an eoul-maen kenderc'het en istor an [[Douar]] a oa bet distrujet gant [[~~bakeri~~bakteri]] p'en doa tizhet ar gorre. An [[traezh eoulmaenek]] a zo eoul-maen en deus tizhet ar gorre met na oa ket bet peurzistrujet c'hoazh. Ar [[skiltr eoulmaenek\|skiltroù eoulmaenek]] a zo reier gant [[kerogen]] enno n'o-doa ket bet beuziet don a-wal'ch evit m'en em dreuzfurm e eoul-maen. ===Teorienn nann-bevoniel=== Hervez [[Thomas Gold]] hag un nebeud ~~a zouarourien~~douarourien soviedel evel [[Nikolai Kudryavtsev]] en em furm eoul-maen don -tre dindan gorre an [[Douar]]. N'eo ket degemeret gant ar darn vrasañ eus an douarourien an deorienn-mañ ha ne dalvoudeka anezhi an embregerehioù eoulmaenek ==Disac'hadur== Linenn 28 ⟶ 25: Pa gozh ur puñs ez a ar gwask da re wan ha ret ez eo talvoudekaat teknikoù arall. Gallout a reer riboulat an eoul-maen pe ensilat [[aezhenn]] pe dour da ademprañ ar gwask. En doare-se e c'heller dastum etre 25% ha 35% eus eoul-maen ur maez. Pa n'eo ket a-walc'h ez arnoder da vihanat gludennerezh dre ensilat skurierion pe [[aezhenn]] (da dommañ an eoul-maen). Ne vez graet nemet m'hen justfi ar prizioù. Ensiladeg aezhenn a vezer oc'h ober gant ur fabrik dredan ispisial. E-barzh an doare fabrik-se e vez implijet un durbin-gaz da genderc'hel tredan hag an aezhenn ouzhpenn a vez ensilet er puñs. E [[San Joaquin Valley]], ma ~~kendalc~~kenderc'her 10% eus eoul-maen an [[Stadoù ~~Unvaniet~~-Unanet]], e vez implijet an teknik-mañ. Tev-tre eo eoul-maen aze evit gwir. En doare se e c'heller dastum etre 5% ha 15% muioc'h eus eoul-maen o vezañ er mirlerc'h. Linenn 75 ⟶ 72: ===Produioù arall=== Produioù eoulmaenek a c'heller meskañ gant produioù kimiek arall da grouiñ produioù ispisial : Linenn 87 ⟶ 83: * [[Koar parafin]] * [[Produioù saourus petrokimiek]] implijet d'ober kalz produioù kimiek arall. ==Notennoù ha daveennoù== <references/> {{Commons\|Petroleum}}

Eoul-maen : diforc'h etre ar stummoù