Atom : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
(ger doublet) an an → an
D r2.7.3) (Robot ouzhpennet: so:Atom; Kemm dister
Linenn 14:
! bgcolor=gray | Atom
|-
| align="center" | [[SkeudennRestr:Atom.png|align center|Atom heliom]]
|-
| align="center" | '''Patrom an atom heliom'''<br />a ziskouez an nukleüs gant daou broton (ruz)<br /> ha daou neutron (gwer) ha gant<br />daou elektron (melen).
Linenn 116:
Ar boullennoù andifurmapl eo ar patrom simplañ evit taolennañ an atomoù. Graet e vez gant ar patrom-mañ e [[kristalografiezh]]. Ar molekulennoù a c'hell bezañ gwelet evel meur a voullenn stok-ha-stok, ar c'hristalioù evel boullennoù berniet an eil war eben. A-wezhioù e vez graet gant un taolennadur «&nbsp;diskloz&nbsp;» : taolennet e vez an atomoù evel boullennoùigoù, spar etrezo, ereet gant linennoù. Gant se e vez lakaet war-wel an durc'hadurioù pennañ hag ar c'hornioù.
 
[[SkeudennRestr:atom_sferenngalet.png|frame|center|patrom ar sferennoù kalet evit deskrivañ an atom ; taolennadur ur volekulenn dour hag ur c'hristal kubek e dalioù kreizet, kompakt (a-gleiz) ha diskloz (a-zehoù)]]
 
Klotañ a ra mat ar patrom-mañ gant perzhioù 'zo eus ar materi, da skouer an diaes m'eo gwaskañ an dourennoù hag ar soludoù, pe ar fed eo lintr-mat talioù ar c'hristalioù. Met n'hell ket displegañ perzhioù all avat, da skouer stumm ar molekulennoù : ma n'eus durc'hadur pennañ ebet d'an atomoù, penaos displegañ ez eus ur c'horn resis d'an ereadoù kimiek ?
Linenn 129:
Poentel eo an elektronoù, ar pezh a sinifi e tegemerer eo peuznull o skin (radius) (bihanoc'h eget ar pezh a c'heller istimañ). Ur garg negativel a vez douget ganto. Evit ma vefe helenn, n'eo a-skeul ar chema amañ dindan, nag e-keñver mentoù an nukleüs hag an elektronoù, nag e-keñver skinoù (radiusoù) an orbitennoù (notomp n'eo ket diouganet an niver a elektronoù war bep orbitenn gant ar patrom).
 
[[SkeudennRestr:atom_bohr.png|patrom Bohr an atom|frame|'''Patrom Bohr an atom''' : ur patrom planedel e-lec'h m'o deus an elektronoù orbitennoù termenet.]]
 
An doare-se da welet an atom a ro an tu da zeskrivañ ar fenomennoù [[spektrometriezh|spektrometrek]] diazez : penaos e vez euvret pe embannet hirderioù gwagenn (pe livioù) gouloù pe skinoù X 'zo. Rak dre ma n'hell an elektronoù treiñ nemet war orbitenoù termenet e lammont eus an eil orbitenn d'eben en ur euvriñ pe en ur embann ur c'hementad termenet a energiezh (''kwantom'').
Linenn 147:
Gant patrom Schrödinger emañ ''koumoul'' an elektronoù diseurt an eil e-barzh egile ; n'eus ket anv da daolenniñ pep elektron war e orbitenn evel ma veze graet gant patrom Bohr. Seul vuioc'h ma 'z eus partikulennoù peurheñvel, ''andifedapl'', eus an elektronoù. Diwar an [[efedoù eskemm]] e teuer da zegemer emañ pep elektron eus an atom war pep orbitalenn dalc'het war un dro (o klotañ gant un ardremmez elektronek roet). Neuze e c'heller taolennañ ionizadur an atom (tennadur un elektron diouzh an atom) gant ar brastres simplaet amañ dindan.
 
[[SkeudennRestr:atom_elektronstrinket.png|frame|center|Skeudenn simplaet eus tennadur un elektron diouzh ar goumoulenn elektronoù e-barzh patrom Schrödinger]]
 
== Liammoù diabarzh ==
Linenn 274:
[[sk:Atóm]]
[[sl:Atom]]
[[so:Atom]]
[[sq:Atomi]]
[[sr:Атом]]