59 937
modifications
D (r2.7.1) (Robot ouzhpennet: vi:Hố va chạm) |
Xqbot (kaozeal | degasadennoù) D (r2.7.3) (Robot ouzhpennet: pt:Cratera de impacto kemmet: id:Kawah tabrakan; Kemm dister) |
||
{{Adkas|krater}}
[[
[[
Ur '''c'hrater''' pe ur '''c'hrater stokadenn''' zo ur gleuzenn don pe donoc'h e stumm ur c'helc'h a zo bet stummet war-lerc'h stokadenn un draez a oa bras a-walc'h da chom hep bezañ distrujet penn-da-benn gant ar stokadenn. Implijout a reer ar ger-se e [[steredoniezh]] peurgetket d'ober anv eus disoc'h stokadur ar c'horfoù-oabl (un [[asteroidenn]] pe ur [[steredenn-lostek]] kouezhet war-c'horre ur blanedenn da skouer).
Ar c'hraterioù a weler war gorreadoù kozh-kenañ evel war [[Merc'her (planedenn)|Merc'her]], al [[Loar]], ha highlands su [[Meurzh (planedenn)|Meurzh]], a ziskouez e oa ur prantad bombezadeg stank abred e diabarzh Koskoriad an Heol war-dro 3,9 miliarda vloavezhioù zo. Abaoe an amzer-se e oa kalz izeloc'h ar feur produadur kraterioù war-c'horre an Douar, met chom a ra bras memes tra. Etre unan ha teir stokadenn bras a-walc'h da sevel ur c'hrater 20 km treuzkiz zo war-c'horre an Douar war-dro ur wezh bep milion a vloavezhioù well-wazh.<ref>Carr, M.H. (2006) ''The surface of Mars;'' Cambridge University Press: Cambridge, UK, p. 23.</ref><ref>Grieve R.A.; Shoemaker, E.M. (1994). The Record of Past Impacts on Earth in ''Hazards due to Comets and Asteroids,'' T. Gehrels, Ed.; University of Arizona Press, Tucson, AZ, pp. 417-464.</ref> Diskouez a ra e tlefe bezañ kalz muioc'h kraterioù yaouank a-walc'h war-c'horre an Douar evit n'hon eus dizoloet betek-henn. Cheñch a ra feur ar c'hraterioù savet e kreiz Koskoriad an Heol da-heul stokadegoù er [[Gourizad Kuiper|gourizad asteroidennoù]] a grou strolladoù tammoù zo kaset a-dreuz kreiz Koskoriad an Heol<ref name="BottkeEtAl07">{{cite journal| last=Bottke|first= WF|coauthors= Vokrouhlický D Nesvorný D.|year=2007|title=An asteroid breakup 160 Myr ago as the probable source of the K/T impactor|journal=Nature| volume= 449|pages=48–53|doi=10.1038/nature06070| pmid=17805288| issue=7158|bibcode = 2007Natur.449...48B }}</ref>. Savet e oa an "[[tiegezh Baptistina|tiegezh asteroidennoù Baptistina]]" en ur stokadeg, 160 milion a vloavezhioù zo, ha war a greder he deus lakaet feur ar stokadennoù da greskiñ kalz.
Ar stokadennoù o deus lezet kraterioù bras (en tu all da gant kilometr treuzkiz) o deus pouezet moarvat war emdroadur ar spesadoù bev. Ar stokadenn he deus savet [[Krater Chicxulub]], da skouer, he deus bet ur roll bras er steuziadur spesadoù a-vloc'h c'hoarvezet e diwezh ar [[Kretase|C'hretase]], a lakaas ar pep brasañ eus an [[dinosaor]]ed da vont da get. Marteze e oa ur maen-kurun eus an tiegezh asteroidennoù Baptistina a oa bet kaoz anezhi, 65 milion a vloavezhioù zo.<ref name="BottkeEtAl07"
== Kraterioù Koskoriad an Heol ==
Ar c'hraterioù stokadenn eo an torosennadur pennañ a gaver war kalz korfoù-oabl eus Koskoriad an Heol evel al [[Loar]], [[Merc'her (planedenn)|Merc'her
=== Liammoù diavaez ===
{{commons|Category:Impact craters|krater}}
* [http://www.nirgal.net/crater.html Les cratères d'impact (Nirgal)] : pennad klok-kenañ diwar-benn ar stokadennoù dre vras ha re [[Meurzh (planedenn)|Meurzh]] peurgetket
*
* [http://www.unb.ca/passc/ImpactDatabase/ Earth Impact Database] : diaz titouroù diwar ar c'hraterioù war-c'horre an Douar
* [http://www.somerikko.net/old/geo/imp/impacts.htm Jarmo Moilanen's list of World's impact craters] : un diaz titouroù all diwar ar c'hraterioù war-c'horre an Douar
* [http://www.thinklemon.com/pages/ge/ Google Earth & Impact craters] Roll ar c'hraterioù war-c'horre an Douar e [http://earth.google.com/ Google Earth]
* [http://www.cosmovisions.com/LuneChrono05.htm Orin kraterioù ha morioù al Loar] e cosmovisions.com
[[
[[
[[
[[als:Einschlagkrater]]
[[hr:Udarni krater]]
[[hu:Becsapódási kráter]]
[[id:Kawah tabrakan
[[it:Cratere meteoritico]]
[[ja:クレーター]]
[[oc:Cratèr d'impacte]]
[[pl:Krater uderzeniowy]]
[[pt:Cratera de impacto]]
[[qu:Pachakawri luq'u]]
[[ro:Crater]]
|