Herri Iañ (Frankia ar Reter) : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
EmausBot (kaozeal | degasadennoù)
Linenn 1:
{{Istor diechu}}[[FileRestr:King of the Holy Roman German Empire Henry I. the Fowler.jpg|right|150px]]
'''Herri Iañ Saks''' , pe '''Herri Iañ Germania''' <ref>[http://fmg.ac/Projects/MedLands/GERMANY,%20Kings.htm#_Toc144380769 E diegezh el lec'hienn Medieval Lands]</ref> (pe '' Heinrich der Finkler, Heinrich der Vogler'' en alamaneg; ''Henricius Aucepsen'' e latin ), ganet e 876 ha marvet e 936 e [[Memleben]] e [[Thüringen]], lesanvet ''an [[Evnetaer]]'' dre ma oa nay gant ar chase gant [[falc'hun]]ed, [[dug Saks]] adalek 912, roue [[Frankia ar Reter]] adalek 919.<br />
Tad e oa da [[Otto Iañ (impalaer santel)]], kentañ [[impalaer german]], ha tad-kozh da zaou roue eus Bro-C'hall, [[Loeiz V (Bro-C'hall)| Loeiz V]] ha [[Huon Capet]].
 
== Istor ==
 
=== E dud ===
Mab e oa da Otto Iañ, dug Saks (war-dro [[851]] - 912) ha d'an dugez Hedwige (war-dro [[856]] - 903), a oa merc'h da [[marz Neustria|varkiz Neustria]] [[Herri (Popponian)|Herri ]] ha da [[Ingeltrude]], a ziskenne marteze eus [[Karl Veur]]<ref>Foundation for Medieval Genealogy : {{liamm web|url=http://fmg.ac/Projects/MedLands/SAXONY.htm#OttoErlauchtedied912|titl=Saxony}} ha {{liamm web|url=http://fmg.ac/Projects/MedLands/FRANCONIA.htm#Heinrichdied886|titl=Francony}} : hervez an ''Annalista Saxo'' (902 ha 907) e oa c'hoar da [[Popponides|popponien]] Adalbert, hendad d'an Tiegezh Babenberg. Anv a ra Reginon eus ar stourm entre Rodolf ha mibien an dug Herri, Adalbert, Adalard ha Herri. An dug Herri-se a zimezas d'un Ingeltrude, a vije, gouez da K.A. Eckhardt (''Genealogische Funde zur allgemeinen Geschichte'', 1963) ur verc'h da [[Évrard Frioul]] ha da [[Gisela (merc'h Loeiz an Deol)|Gisela]], merc'h da [[Loeiz an Deol]] .</ref>
 
 
Linenn 13:
 
== E vuhez ==
[[FileRestr:Heinrich-der-finkler-darbringung-der-kaiserkrone.jpg|thumb|300px|Herri Saks o klevout eo bet anvet da roue a-greiz ma edo oc'h evneta, [[kaoued]] ha [[roued]] gantañ.]]
=== Adframmañ ar rouantelezh ===
 
Goude marv [[Loeiz IV ar Bugel ]] († 840), skarzhet diskennidi Karl Veur, e tegouezhas ar rouantelezh etre daouarn [[Konrad Iañ Germania]] en [[911]], ha gant Herri an Evnetaer en [[919]]. E [[rouantelezh Germania]] neuze e oa bodet un darn eus douaroù [[Francia orientalis]] Karl Veur, ha reuz enne. E Dugelezh Saks, da varv e dad en 912, e rankas Henri en em gannañ ouzh e amezeien er c'hreisteiz, [[Dugelezh Frankonia]]. Enebet e oa ouzh [[Konrad Iañ Germania|Konrad Iañ Frankonia]], a varvas e Kerdu 918.
 
<!--
Linenn 34:
-->
 
== E zimezioù hag e vugale ==
 
[[SkeudennRestr:Heinrich und Mathilde-v4.jpg|thumb| Herri Iañ Germania ha [[Matilda Ringelheim]].]]
 
Dimeziñ a reas Herri Germania e [[906]] da [[Hateburge Alstadt]], merc'h d'ar c'hont Erwin Saks, hag ur mab o doe, Thankmar, a voe lazhet d'an [[28 a viz Gouhere]] 938 en [[emgann Eresburg]] p'edo o vrezeliñ ouzh e vreur [[Otto Iañ (impalaer santel)]]. Dispartiañ a reas diouzh e wreg en [[909]]
 
Addimeziñ a reas Henri er bloaz-se en-eeun e kastell Wallhausen, e-kichen [[Sangerhausen]] gant [[Matilda Ringelheim]] (''Santez Mathilda Reingelheim'') ([[890]] - [[968]]), ha pemp bugel o doe:
Linenn 45:
* [[Hedwige Saks]], ([[920]] - 965), a zimezas da [[Huon Veur]], hag a voe mamm
** da [[Huon Capet]], [[roue Bro-C'hall]],
** da [[Otto Bourgogn]] ha [[Herri Iañ Bourgogn]], a vo [[duged Bourgogn]].
* [[Henri Iañ Bavaria]], (war-dro [[920]] - 956), [[dug Bavaria]] ha [[duged Lotharingia| Lotharingia]].
* [[Brunon Köln|Brunon]], (v. [[928]] - [[965]]), [[ arc'heskob Köln]] ha [[dug Lotharingia]].
 
== C'hoarigan ==
Herri zo unan eus harozed [[Lohengrin (c'hoarigan)|Lohengrin]], [[c'hoarigan]] [[Richard Wagner]] ([[1850]]).
 
[[FileRestr:Bundesarchiv Bild 183-H08447, Quedlinburg, Heinrichs-Feier, Heinrich Himmler.jpg|thumb|[[Heinrich Himmler]] war vez Herri Iañ e 1938]]
 
 
== Lennadurezh ==
* Francis Rapp, ''Le Saint Empire romain germanique'', [[Éditions du Seuil]], dastumad « Points Histoire », [[Lonrai]], 2003 {{ISBN|978-2020555272}}.
 
== Notennoù ==
<references/>
 
== Pennadoù kar ==
* [[Impalaerezh santel roman ha german]]
 
* [[evnetaer]]
 
[[Rummad:Istor Alamagn en IXvet kantved ]]
[[Rummad:Istor Alamagn en Xvet kantved ]]
[[Rummad:Istor Saks]]
[[Rummad:Frankia ar Reter]]
Linenn 81:
[[da:Henrik Fuglefænger]]
[[de:Heinrich I. (Ostfrankenreich)]]
[[el:Ερρίκος Α΄ ο κυνηγόςΟρνιθοθήρας]]
[[en:Henry the Fowler]]
[[eo:Henriko la 1-a, la Birdisto]]