Distagadur erasmek : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Neal (kaozeal | degasadennoù)
DDiverradenn ebet eus ar c'hemm
Neal (kaozeal | degasadennoù)
achu
Linenn 1:
{{LabourAChom}}
 
'''Distagadur erasmek''' eo an anv ma vez graet eus ur sistem evit distagañ ar [[Gresianeg|henc'hresianeg]] bet diorroet er XVIvet Kantved ha brudet da gentañ dre un embannadur diwar pluenn [[Erasmus]] gantañ da ditl ''De recta Latini Graecique sermonis pronuntiatione dialogus'', daoust ha ma ne oa ket bet ijinet war-eeun ar sistem-se gantañ e-unan.
Linenn 11 ⟶ 10:
Graet e veze buan-tre ar sistem "reuchlinek" pe "[[itaerezh]]" diouzh ar sistem kozh levezonet gant patromoù distagañ ar gresianeg a-vremañ diouzh un tu ha "erasmek" pe "[[etaerezh]]" ouzh ar sistem nevez hervez ma veze erbdet gant pep ar sistem distagañ al [[Lizherenneg c'hresianek|lizherenn c'hresianeek]] [[Eta (lizherenn)|'''''Η, η''''']] [i] pe [e].
 
Arguzenniñ a reas ar re a difenne ar sistem diazezet war an etaerezh na glotae ket ar sistem kent diazezet war distagadur ar gresianeg a-vremañ gant dielfennadurioù pizh ar skridoù orin, da gentañ peogwir ne gave ket dezhe e oa poellek ma vije bet ijinet kemendall a doareoù disheñvel evit skrivañ un hevelep son ha da eil peogwir e vezent treuzskrivet en un doare disheñvel e latin. Ouzhpenn-se e c'heller kavout er skridoù fazioù reizhskrivañ pa implijed [[Alpha (lizherenn)|'''''A''''']] e lec'h [[Eta (lizherenn)|'''''H''''']] pe c'hoazh [[Espilon (lizherenn)|'''''E''''']] e lec'h H, met raloc'h a bell e veze kavet E e lec'h H. Diwar-se e oa bet tu dezhe da sevel ur vartezeadenn nevez, da lâret eo e veze distaget H hanter-hent etre E hag A.
Erasmus' reconstruction was based on a wide range of arguments, derived from the philological knowledge available at his time. In the main, he strove for a more regular correspondence of letters to sounds, assuming that different letters must have stood for different sounds, and same letters for same sounds. That led him, for instance, to posit that the various letters which in the itacist system all denoted [i] must have had different values, and that ει, αι, οι, ευ, αυ, ου were all diphthongs with a closing offglide. He also insisted on taking the accounts of ancient grammarians literally, for instance where they described vowels as being distinctively long and short, or the acute and circumflex accents as being clearly distinguished by pitch contours. In addition, he drew on evidence from word correspondences between Greek and Latin as well as some other European languages. Some of his arguments in this direction are, in hindsight, mistaken, because he naturally lacked much of the knowledge developed through later linguistic work. Thus, he could not distinguish between Latin-Greek word relations based on loans (e.g. Φοῖβος — Phoebus) on the one hand, and those based on common descent from Indo-European (e.g. φῶρ — furus) on the other, and he also fell victim to a few spurious relations due to mere accidental similarity (e.g. Greek θύειν "sacrifice" — French tuer, "kill"). In other areas, his arguments are of quite the same kind as those used by modern linguistics, e.g. where he argues on the basis of cross-dialectal correspondences within Greek that η must have been a rather open e-sound, close to [a].
 
Diskwel a reas an dud hag a save a-du gant an etaerezh m'en em dalc'he er barzhonegoù al lizherenn ''zeta'' dres evel al lizherennoù [[Psi (lizherenn)|''psi'' (Ψ, ψ)]] ha [[Khi (lizherenn)|''khi'' (Χ, χ)]] ha diswelet e voe ivez ar fed ma veze skrivet [[Sigma (lizherenn)|''sigma'' (Σ, σ)]]-[[Delta (lizherenn)|''delta'' (Δ, δ)]] e lec'h ''zeta'' er [[rannyezh]] aeolek. Diwar-se e kave dezhe e ranke ''zeta'' bezañ distaget [sd] pe [zd] kentoc'h evit [z].

Evit a sell ouzh ar [[Kensonenn|c'hensonennoù]] [[Beta (lizherenn)|'''''β''''']], [[Gamma (lizherenn)|'''''γ''''']], [[Delta (lizherenn)|'''''δ''''']] e vez erbedet gant ar sistem erasmek o distagañ /b/, /g/, /d/ kentoc'h evit /v/, /ɣ/ ~ /ʝ/ ha /ð/. Diouzh an tu all avat e kendalc'has Erasmus da erbediñ distagañ al lizherennoù [[Phi (lizherenn)|'''''φ''''']], [[Theta (lizherenn)|'''''θ''''']] ha [[Khi (lizherenn)|'''''χ''''']] /f/, /θ/ ha /x/ hervez patromoù distagadur ar gresianeg modern, daoust dezhañ anavezout e ranke distagadur al lizherenn φ bezañ bet disheñvel diouzh hini al lizhreenn <f> e latin ha war a seblant e rankfent bezañ distaget dre c'hwezhañ /pʰ/, /tʰ/, /kʰ/.
 
Er penn-kentañ e savas an darn vrasañ eus savadurioù akademek [[Europa]] a-enep da implij an etaerezh met tamm-ha-tamm e krogas ar sistem-mañ nevez da vezañ ar sistem muiañ-implijet evit distagañ ar henc'hresianeg, er-maez eus [[Gres]] ma kendalc'her da distagañ ar yezh klasel hevez boazioù ar yezh vodern.