Deiktelezh : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Neal (kaozeal | degasadennoù)
DDiverradenn ebet eus ar c'hemm
Neal (kaozeal | degasadennoù)
DDiverradenn ebet eus ar c'hemm
Linenn 7:
Seurt gerioù ma rankont bezañ komprenet petra eo o ''origo'' (da biv pe da betra e raent dave e degouzh pe degouezh) dre dielfennañ ar c'henarroud kentoc'h evit elfennoù all er skrid e-unan a vez graet "gerioù deiktel" pe "elfennoù deiktel" oute.
 
Peurliesañ e vez rummataet ar [[:en:Pro-form|pro-stummoù]] e-touez an elfennoù deiktel, en o zouez ar [[Gour (yezhadur)|gourioù personel]] ("me", "te", "eñ", "hi"...) pe c'hoazh elfennoù all hag a dalvez d'ober dave da lec'hioù ("amañ", "ac'halese", "avamañ"...) pe amzerioù ("war-lerc'h", "bremañ"...) hag ivez an rannigoùigoù diskwel ("-mañ", "-se", "-hont", "-hen")
[[Pro-form]]s are generally considered to be deictics, but a finer distinction is often made between [[grammatical person|personal]] pro-forms such as ''I'', ''you'', and ''it'' (commonly referred to as [[personal pronouns]]) and pro-forms that refer to places and times such as ''now'', ''then'', ''here'', ''there''. In most texts, the word ''deictic'' implies the latter but not necessarily the former. (In philosophical logic, the former and latter are collectively called ''indexicals''.)
 
Meur a doare deiktelezh ez eus, rummataet evel-hen:
Linenn 21:
*[[Deiktelezh lec'hiañ]] (saoz. ''spatial deixis''): pa reer dave da lec'hiadur un dra bennak hervez al lec'n m'en em gav an hini a gomz. Seurt elfennoù deiktel a c'hell bezañ a-dost ("''amañ''"), na dost na bell ("''aze''") pe a-bell ("''ahont''"). Bez' e c'hell ''origo'' un elfenn deiktel lec'hiañ bezañ '''''gronnet''''' (saoz.: ''bounded'') pa re dave d'ul lec'hiadur resis, da skouer "er voest", pe '''''amc'hronnet''''' (saoz. ''unbounded'') p'emañ dispis lec'hiadur resis an ''origo'', da skouer "du-hont".
 
*[[Deiktelezh sokial]] (saoz. ''social deixis''): pa vez implijet elfennopù deiktel resis evit merkañ renk sokial an daveennoù p'emeur o kaozeal diwar o fenn, da skouer an diforc'h etre "te" ha "c'hwi" (unander) e [[brezhoneg]]. RelationalBez' sociale deixisc'hell isseurt whereelfennoù thedeiktel formbezañ of'''''keñverel''''' word used indicates the(saoz. ''relative'') socialpa statustibaber ofar thestumm addressorresis ando theterc'hel addressee.kont Forouzh example,renk onesokial pro-forman mighthini bea usedzo too addresskomz thosee-keñver ofan higherhini socialma rank, another to address those of lesserreer socialdave rankoutañ, anotherda toskouer addressimplij thosepe of'''''peurvoudel''''' the same social rank(saoz. By''absolute'') contrast,pa absolutevez socialimplijet deixisur indicatesstumm aresis socialatav standingevit irrespectiveober ofdave thed'unan socialbenak standinghervez ofe therenk speaker.hep Thus,derc'hel villagekont chiefseus mightrenk alwayssokial bean addressed byhini a specialzo pro-form,o regardless of whether it is someone below them, above them or at the same level of the social hierarchy who is doing the addressingkomz.
 
*[[Deiktelezh amzerel]] (saoz. ''time deixis''): pa reer dave d'ur prantad amzer hag a rank bezañ komprenet c'henarroud elfennoù amzerel all, peurliesañ an amzer p'emeur o komz, da skouer "bremañ", "emberr" hag ivez implij [[Amzer (yezhoniezh)|amzerioù]] ar [[Verb|verboù]]