Manac'h : diforc'h etre ar stummoù

Ur '''manac'h''' zo un den a vev hervez e relijion o lakaat ar vuhez speredel a-raok buhez ar c'horf. Un dra gozh eo an doare bevañ-se en istor an Denelezh, ha kavet e vez e meur a relijion. Dont a ra ar ger eus ar [[gregach]] μοναχός, monachos.

 

''Manac'hegezh'', hervez [[Geriadur Roparz Hemon]] eo an anvioù a vez graet eus obererezh ha reolennoù ar ''venec'h'' hag al ''leaned''.

 

 

''Leanez'' a vez graet eus ur [[plac'h]] pe ur [[maouez|vaouez]], pe [[manac'hez]] dre fent.

 

Bevañ a ra al leaned en ul ''leandi''. Ur [[manati]] a zo ul leandi bras. Dindan beli un abad emañ an ''abati'' ha dindan beli ur priol eo ar [[prioldi]], hag a zo dindan beli un abati. Enebet eo ar vanac'hiezh ouzh ar penitiouriezh|benitiouriezh]] pa vez ar benitiourien o vevañ o-unan en ur [[peniti]].

 

Leaned ha leanezed o deus klasket tapout o salvidigezh diwar ar [[pedenn|bedenn]] hag ar brederiadenn er [[sioulded]] hag an dilavar. [[Sant Anton Meur]] a vroude an dud da vezañ penitiourien evit heuliañ roudoù ar [[Jezuz-krist|C'hrist]] dindan levezon ar [[Spered santel]]. Er c'hontrol e lavare sant Pakom e oa dañjerus an digenvez pa c'hell kas d'an dispi. Kinnig a rae ma veze bodet ar venec'h evit ar [[merenn]]où nemetken, pep hini o prederiañ en e unan devezh-pad en ur c'hellig.

 

E [[361]] eo bet diazezet ar c'hentañ manati a zo bet e [[Kornôg]] [[Europa]] gant [[Martinus]] (pe ''Sant Marzhin [[Teurgn]]'') war un dachenn roet gant [[Hilarius]], [[eskob]] [[Poitiers]]. En abati [[Ligugé (Vienne)]] ne oa nemet lochennoù graet gant brankoù evit reiñ goudor d'ar venec'h, met e c'houlenne sant Marzhin ma kemeront prantadoù evit al labour e-kreiz amzerioù evit ar bedenn.<br />

Rak e deus kroget ar manac'hiezh gant ar vuhez-arvestal a-raok ma teuio an diforc'h etre an [[urzhioù leaned]] oberiant hag an urzhioù-arvestal.<br />

 

 

 

[[Benead Norcia|Sant Benead a Nursia]] ([[480]]-[[547]]) en deus savet ur manati e [[Subiaco]] hag, da-c'houde e [[Monte-Cassino]] (150 km eus Roma). Savet en deus ur reolenn vuhez evit ar venec'h hag a zo bet ar [[pimpatrom]] evit an holl [[urzh menec'h|urzhioù menec'h]] e Kornôg Europa. ""Ora et labora" (Ped ha labour) a zo bet e [[ger-ardamez]]. Chomet eo hini ar [[urzh sant Benead|venec'h beneadiz]].

 

 

 

Hervez ar reolenn e vez aozet buhez ar manati hervez [[pennaenn]]où speredel ar gumuniezh (degemer ar baourien, karantez breurel, amzerioù ar bedenn-stroll), met e teskriv an aozadur pleustrek ivez ar reolenn (eurioù an devezh, kefridioù ar venec'h, stummadur an novised).

* An novised a vez stummet evit mont da vanac'h ;

* Ar [[mevel|vevelien]] : ar re-mañ a zo tud lik ha n'int ket leaned, met servijerien al leandi int. Lojeiz o deus er savadurioù pe er-maezh gant o familh.

 

=== Kumuniezh ar venec'h ===

Ar vreudeur lik n'int ket evit bezañ engouestlet pa 'z int deuet e-barzh al leandi pa oant oadourien dija ha darn anezho a zo ken dizesk ha n'int ket da vezañ stummet. Fiziet eo dezho ar c'hargoù pleustrek.

 

Bez ez eus ofiserien bennañ a zo en o c'harg aozañ ha lakaat ar gumuniezh da vont mat en-dro :

* an [[abad]]

E penn familh ar venec'h emañ an abad (eus an [[arameeg]] abba=tad). Dilennet eo gant ar venec'h lenneg evel atebeg war an amzerell ([[latin]] ''temporalis'') gant galloudoù an aotroù [[gladddalc'helezh|gladdalc'hel]] koulz ha war an traoù speredel. Envel a ra an ofisourien ha ret eo kaout e asant pa vez kaoz eus sevel pe kemm ar c'hustumoù bihan ha bras. Ober a ra disentezioù ma vo herberc'het ar gantreerien evit un amzer berr ha ma vo sikouret ar re baour.

 

Savet e vez ar savadurioù hervez tresoù resis evit ma vo lec'hioù ar bedenn hag ar vuhez menec'h e-kreiz al leandi. Savet e vez da gentañ an iliz ha staget dezhi ar [[kloastr|c'hloastr]], ar salioù boutin (sal ar chabistr, ar [[predva]], ar sal tomm) ha kelligoù ar venerc'h.

Pelloc'h e kaver ar c'heginoù ha ar savadurioù labour (skriptoriom). Pelloc'h ez eus, er-maezh eus klozadur ar venec'h, savadurioù an atant ha [[sanailh]]où evit an eostoù. Ur voger-kloz a ya e tro al leandi a-bezh hag emañ ur manac'h o wareziñ an nor bennañ. Ur gwazh-dour a dreuz ar savadurioù en kaniennoù mein evit kas dour d'al [[lavabo]], d'ar c'heginoù ha dindan ar prevezioù.<br />

[[pl:Zakon mniszy]]

[[pt:Monge]]

[[ru:Монах]]

[[sh:Redovnik]]

[[tr:Keşiş]]

[[uk:Чернець]]

[[zh:修士]]