Bourgogn : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Kempenn
Linenn 1:
Ster ar ger '''Bourgogn''' ('''[[gallek]]: ''Bourgogne''''') en deus kemmet a-hed an istor. Hiziv eo ur [[rannvroioù Bro-C'hall|rannvro]] eus ar [[Frañs]], enni 4 departamant ([[Yonne]] (89), [[Côte-d'Or]] (21), [[Nièvre]] (58) ha [[Saône-et-Loire]] (71)) met ur stad emren eo bet.
Hiziv eo ur rannvro, enni 4 departamant ( [[Yonne]] (89), [[Côte-d'Or]] (21), [[Nièvre]] (58) ha [[Saône-et-Loire]] (71)) met ur stad emren eo bet.
 
==Kemmoù==
[[Image:Bourgogne map.png|thumb|250px|right|Bourgogn e Bro-C'hall hiziv]]
[[Image:Armoiries_Bourgogne_Moderne.png|thumb|150px100px|right|Ardamezioù Bourgogn]]
'''Bourgogn''' a c'hell daveiñ da veur a dra:
*rouantelezh [[Burgondia]], ur [[rouantelezh varbar]] savet gant ar [[Burgonded|Vurgonded]];
*[[Rouantelezh Bourgogn]], ur rouantelezh savet er {{VIvet kantved}}, diazezet war-dro [[Arle]], e [[Provañs]] a hiriv;
*[[Kontelezh Bourgogn]], deuet da vezañ [[Franche-Comté]] goude,
*[[Dugelezh Bourgogn]], un dugelezh lec'hiet war-dro [[Dijon]] hag a voe pouezus-tre e fin ar [[Krennamzer|Grennamzer]], hag a savas he duged a-enep da [[roue Bro-C'hall]].
*[[Bourgogn (rannvro)|Bourgogn]], ar rannvro eus [[Bro-C'hall]] hiziv.
Linenn 19 ⟶ 18:
*[[dugelezh Bourgogn]] a oa enni kontelezhioù [[Mâcon]], [[Chalon]], [[Sens]], [[Auxerre]], [[Tonnerre]], [[Nevers]], [[Autun]] a oa dindan [[Bro-C'hall]].
 
Neuze enta e oa duged Bourgogn dindan ar roue gall abalamour da zugelezh Bourgogn, da [[Artez]] ha da [[Flandrez]], ha dindan an [[Impalaer]] abalamour da [[kontelezh Bourgogn]], [[Gueldre]], kontelezh [[Hainaut]], [[Brabant]] hag un toullad douaroù all.
 
====Ragistor====
Eskern zo bet kavet e ''Solutré'' a ziskouez e oa poblet ar vro etre -18 000 ha -15 000.
 
War-dro ar {{VIvet kantved}} a-raok ar C'hrist gant Kelted o desudeus lezet o roudoù (teñzor Vix).
 
Eno e oa kreiz ar vro o stourm ouzh Romaned Kaezar, betek seziz [[Alezia]]. Romanekaet don e voe ar vro. Savet e voe ''Augustodunum'' (Autun hiziv), a zeuas da vout ur greizenn a sevenadur galian-roman. Adalek an II-vetIIvet kantved e voe kristenaet ar vro. Er V-vet{{Vvet kantved}} e voe rivinet gant ar Varbared. War-dro 450 e voe gwelet ar Vurgonded o tiazezañ hag o sevel o rouantelezh, [[Burgondia]].
 
Aloubet e voe ar vro gant ar [[Franked]] e 534, ur rouantelezh nevez -savet enni (561-687), ha staget goude ouzh [[Aostrazia]] ha [[Neustria]] gant [[Pippin Herstal]].
 
Gant [[feuremglevfeur-emglev Verdun]], e 843, e voe rannet [[Impalaeriezh ar C'hornôg]] entre tri mab [[Loeiz an Deol]], ha merket an harzoù etre Dugelezh Bourgogn, roet da [[Karl Voal]], ha Kontelezh Bourgogn, pe [[Franche-Comté]], e-dalc'h Lotar , a chomo en [[Impalaeriezh Santel]] betek ar {{XVIIvet kantved}}.
 
En 879 e teuas lodenn reter ar vro da vezañ kreiz Rouantelezh Bourgogn a en em lede e Provañs ha war lez dehou ar stêr [[Ron]] . Adalek an Xvet kantved e veze graet [[Rouantelezh Arle]] anezhi, hag en 1032 e tegouezhas etre daouarn an impaler german [[Konrad II]].<!--
 
C'est à la fin du IXe siècle que la Bourgogne occidentale est érigée en duché. Passée aux mains de princes capétiens en 956, elle est remise en 1031 par le roi Henri Ier à son frère Robert, qui fonde la deuxième maison capétienne de Bourgogne, mais la moitié est lui échappe et devient le comté de Bourgogne (actuellement, la Franche-Comté). Le duché connaît à l'époque romane une intense activité religieuse et artistique. L'abbaye de Cluny, fondée en 909 ou 910, et celle de Cîteaux, fondée en 1098, essaiment dans toute l'Europe. Après l'extinction de la lignée ducale en 1361, le roi Jean II le Bon remet le duché en apanage à son fils Philippe II le Hardi (1364-1404).
 
[modifier] Les États bourguignons
 
Par son mariage avec la fille du comte de Flandre, le nouveau duc de Bourgogne acquiert la Flandre, l'Artois et la Franche-Comté. Devenu le premier prince territorial du royaume, il possède également, avec la Franche-Comté, des territoires qui relèvent de l'Empire. La dynastie profite de cette situation exceptionnelle et des difficultés de la royauté, en plein conflit avec l'Angleterre, pour jouer un rôle croissant en France. Alors que Jean sans Peur (1404-1419) anime la faction des Bourguignons, alliée aux Anglais pendant la minorité et la folie de Charles VI, Philippe III le Bon (1419-1467) obtient de Charles VII d'être exempté de l'hommage en contrepartie de sa neutralité (1435). Doté d'une indépendance de fait, Philippe le Bon s'emploie surtout à agrandir ses États : il acquiert la Picardie et la plupart des territoires qui composent aujourd'hui la Belgique, le Luxembourg et les Pays-Bas (1421-1433). La Bourgogne connaît alors son apogée : tandis que les villes se développent, la noblesse, flattée par l'institution de l'ordre de chevalerie de la Toison d'Or (1429), mène une vie fastueuse, à l'exemple de son prince, qui se fait appeler « Grand duc d'Occident » et est le principal mécène de son temps. La Bourgogne est alors un véritable État, même si les deux blocs territoriaux qui la composent sont encore séparés par la Champagne et par la Lorraine.
 
Le principal objectif de Charles le Téméraire (1467-1477) est de s'emparer de ces territoires pour reconstituer la Lotharingie et l'étendre jusqu'à la Méditerranée. Mais cette ambition se heurte à l'opposition des cantons suisses, du duc de Lorraine René II, et surtout du roi de France Louis XI. Tenu en échec à Neuss, sur le Rhin (1474-1475), vaincu par les Suisses à Grandson et à Morat en 1476, Charles le Téméraire meurt lors du siège de Nancy en 1477. Louis XI s'empare alors du duché de Bourgogne, tandis que l'héritière de Charles le Téméraire, Marie de Bourgogne, apporte en dot à Maximilien de Habsbourg la Franche-Comté et les différentes provinces des Pays-Bas, où la monarchie française et la maison d'Autriche s'affronteront pendant plus de deux siècles.
-->
 
En 879 e teuas lodenn reter ar vro da vezañ kreiz Rouantelezh Bourgogn a en em lede e Provañs ha war lez dehou ar stêr [[Ron]] . Adalek an {{Xvet kantved}} e veze graet [[Rouantelezh Arle]] anezhi, hag en 1032 e tegouezhas etre daouarn an impaler german [[Konrad II]].<!--
== Politikerezh==
*Gwelout [[Politikerezh Bourgogn]]
Linenn 51 ⟶ 40:
 
==Kehentiñ==
*Gwelout [[TransportoùTrañsportoù e Bourgogn]]
 
== Armerzh ==
Linenn 66 ⟶ 55:
*Gwelout [[Listenn familhoù plantoù Bourgogn]]
 
=== Liammoù diavaez ===
*[[Bourgogne (Marne)|Bourgogne]] zo ivez ur gumun c'hall e departamant ar [[Marne]].
*[[Gwin Bourgogn]] a vez graet eus gwin ar vro.
 
=== Liammoù diavaez ===
* {{fr}} [http://www.wikitravel.org/fr/article/Bourgogne Bourgogn e Wikitravel]
* {{fr}} [http://www.musees-bourgogne.org Lec'hienn mirdioù Bourgogn]