Ganymede (loarenn) : diforc'h etre ar stummoù

|+ style="font-size:larger;" | '''Ganymede'''

|-

|-

| colspan="2" style="text-align:center; font-size:smaller;" | Europa skeudennet gant [[Sontenn Galileo|Galileo]]

|-

| '''[[Tizh orbitel krenn]]'''

|-

| '''[[Stouadur]]'''

|-

| '''[[Loarenn]] eus'''

|-

| '''[[Gravitadur]] gorre'''

|-

| '''[[Tizh achap]]'''

Ganymede ([[gresianeg]] Γανυμήδης) a zo loarenn vrasañ [[Yaou (planedenn)|Yaou]] hag al loarenn vrasañ e [[koskoriad an Heol]]. Brasoc'h eo he zreuzkiz eget hini [[Merc'her (planedenn)|Merc'her]] met n'he-deus nemet hanter he mas. Kalz brasoc'h eget [[Ploudon (planedenn)|Ploudon]] eo al loarenn nemeti (ouzhpenn al [[Loar]]) a c'heller gwelout hep pellseller. Dizoloet e voe bet e -364 gant ar steredoniour sinat [[Gan De]] war a seblant met ne veze ket anavezet an dra-se en [[Europa]] pan addizoloas anezhi [[Galileo Galilei]] e [[1610]]. Anvet e voe Ganymede gant [[Simon Marius]] met ne voe ket implijet an anv-se a-araok an XX{{vet}} kantved. E darn vrasañ ar skridoù steredoniel abredoc'h e veze graet '''Yaou III''' anezhi (n'anavezed ket loarennoù ar strollad [[Amalthea (loarenn)|Amalthea]] c'hoazh). He anv a zeu eus [[Ganymede (mitologiezh)|Ganymede]], ur paotr yaouank karet gant [[Zeus]].

 

 

 

 

Eus [[silikad]]où hag eus [[skorn]] eo kenaozet Ganymede. Dindan ar c'hler e kaver ur gwiskad a skorn klouar, gant, marteze, kelch'adioù a zour liñvel. Ar fedoù dastumet gant ar sontenn galileo a zamveneg eo disrannet e tri gwiskad : ur greizenn vihan a houarn teuzet, ur vantell a silikadoù hag ar c'hler. Bezañs ur grezenn vetalek a zamveneg e oa bet tommoc'h Ganymede en amzer dremenet eget ma kredfed gwechall. Heñvel ouzh hini [[Io (planedenn)|Io]] e c'hellfe bezañ frammadur diabarzh Ganymede.

 

 

 

 

Gorre Ganymede a zo ur meskaj eus daou zoare a dachennad : rannvroiù teñval, kozh tre, ha gant kraterioù niverus ha kelc'hiadoù sklaeroc'h, yaouankoc'h ha merket dre leinoù ha frailhoù. Tektonik eo o orin. Gant disfurmidigezhioù ar c'hler e voent furmet. Torosennadurioù heñvel ouzh beradennoù a vaen teuzet a gaver ivez. Ar rannvrioù teñval a zo heñvel ouzh gorre [[Callisto (loarenn)|Callisto]].

An torosennadur brasañ eus Ganymede a zo ur blaenenn deñval, Galileo Regio hec'h anv.

 

 

Er bloavezhioù 80 e tizoloas ur skipailh a steredonourienn indiat ha amerikan eus gedlec'h Lembang ([[Indonesia]]), e-pad ur [[kuzhadur (steredoniezh)|c'huzhadur]], he-doa Ganymede un atmosferenn voan tre. Ar fedoù dastumet gant ar pellseller Hubble o-deus diskouezet e oa kenaozet eus [[oksijen]] dreist-holl. N'eo ket priduet hemañ gant ar vuhez, evel war an [[Douar]] met gant dielfennadur ar skorn didan efed ar skinoù.

 

 

Ar sntenn galileo he-deus dizoloet he-doa Ganymede ur maez magnetik dezhi hec'h unan lec'hiet e-barzh hini Yaou. An hevelep orin hag hini an Douar eñ-deus, war a seblant : redoù e-barzh ur greizenn vetalek. Al loarenn nemeti gant an doare maez magnetik-se e [[koskoriad an Heol]]. Ganymede he-deus ur maez magnetik arall, krouet gant efed hini Yaou war ur gwiskad a vateri-kas dindan ar c'hler. Krediñ a reer ez eo dour liñvel ha holennek lec'hiet etre daou wiskad a skorn, 150 km dindan ar c'hler.

 

 

[http://www.nineplanets.org/ganymede.html Ganymede]

{{Loarennoù Yaou}}

 

 

{{Liamm PuB|en}}