Prusia : diforc'h etre ar stummoù

'''Prusia'''<ref>[[Roparz Hemon]], ''Nouveau dictionnaire breton-français'', Al Liamm, 1978, p.669.</ref>, pe '''Prus'''<ref>[[Roparz Hemon]], ''Nouveau dictionnaire breton-français'', Al Liamm, 1978, p.669.</ref>, (''Preußen'' en [[alamaneg]]; ''Prūsa'' e [[prusianeg]]), zo ur vro e reter Europa a voe kalon ur [[rouantelezh]] pouezus en istor ar c'hevandir etre [[1701]] ha [[1918]]. Etre [[1918]] ha [[1947]] e voe ul lodenn eus [[Alamagn]]. Divodet eo bet gant [[Kevredidi an Eil Brezel-bed|ar Re Gevredet]] e 1947. Hiziv eo rannet etre meur a [[Land]], pe deuet da vezañ rannoù eus broioù amezek, evel [[Polonia]], [[Lituania]], [[Rusia]], (hag a-raok eus [[Belgia]], [[Danmark]])... Chom a ra anezhi ar c'houn eus ur stad soudardel, a lavare Mirabeau diwar he fenn : "Prusia n'eo ket ur Stad hag un arme dezhi, met un arme tapet ganti ur vroad".

 

Roet eo bet an anv Prusia da veur a dra a-hed an istorvezh.

# [[Prusia roueel]] (1466 – 1772)

# [[Dugelezh Prusia]] (1525 – 1701)

 

=== Stad menec'h-marc'hegerien an Urzh Teutonek (1224 - 1525) ===

Prusia a oa da gentañ ur vro etre [[Pologn]] ha [[Rusia]]. Dont a ra ar ger eus anv ur bobl balt anvet [[Borused]]. Trevadennet e voe ar vro gant [[Urzh Teutonek|Marc'hegerien an Urzh Teutonek]]. Ha poblet e voe gant Alamaned.

 

=== Prusia roueel (1466 – 1772) ===

E 1415 e oa priñs-dilenner [[Marz Brandenburg]], an impalaer [[Sigismond Iañ an Impalaeriezh Santel]], eus [[Tiegezh Luksembourg]], dindan [[dle]]. Dle en devoa da unan eus an [[Tiegezh Hohenzollern]], bourgraved vihan eus kreisteiz Alamagn, hag abalamour da se e roas da [[Frederig Iañ Hohenzollern]] priñselezh ha [[Marz Brandenburg]]. Anvet e voe Frederig da c'houarnour marz Brandenburg eta ha da briñs-dilenner e [[Sened-Iliz Konstanz]].

 

 

=== Dugelezh Prusia (1525 – 1701) ===

En 1525 ec'h eas [[Mestr Meur an Urzh Teutonek]], [[Albrecht Iañ von Brandenburg-Ansbach]], eus an [[Tiegezh Hohenzollern]], a-du gant al [[luterianegezh]], ma voe troet Prusia ar Reter, e dalc'h an Urzh, en un dugelezh a hêr da hêr dindan gwazoniezh [[Rouantelezh Pologn (1385–1569)|Rouantelezh Pologn]] da-geñver [[feur-emglev Krakow]] e 1525. Etre daouarn an [[Tiegezh Hohenzollern]] e chomas ar stad-se a-hed pevar c'hantved, betek 1918.

 

=== Brandenburg-Prusia (1618 – 1701) ===

 

 

=== Rouantelezh Prusia (1701-1918) ===

 

 

=== Stad dieub Prusia (1918-1947) ===

E dibenn an [[Eil Brezel-bed]] e tiviz ar galloudoù gounezet ar brezel ganto e vije disverket anv Prusia, pa gave dezho e oa kavell spered brezelour Alamagn; koulskoude e oa unan eus ar broioù alaman gounezet an diwezhañ d'an [[naziegezh]] hag e oa bet diskaret hec'h ensavadurioù dezhi hec'h-unan gant Hitler e 1933. D'ar [[25 a viz C'hwevrer]] 1947 e tivizont divodañ Stad Prusia ha skarzhañ kuit an Alamaned a vane evit lakaat [[Polonia|Poloniz]] ha [[URSS|Soviediz]] en o lec'h. Setu perak ne gaver ket an anv ''Prusia'' en anv hini ebet eus [[stadoù Alamagn]] a-vremañ, adunvanet abaoe 1990.

 

 

 

 

== Liamm diabarzh ==

 

{{commons|Prussia}}

* [http://www.preussen.de/en/heute.html Lec'hienn Preussen.de]

* [https://www.raremaps.com/cgi-bin/gallery.pl/enlarge/18319 Kartenn Prusia e 1690]

* [http://www.gemeindeverzeichnis.de/gem1900//gem1900.htm?preussen1900.htm Rannoù melestradurel Prusia, 1900/10]

 

<references/>

 

 

{{Liamm PuB|nl}}