Karl V an Impalaeriezh Santel : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
D Bot : et:Karl V a zo ur pennad vat; Kemm dister
Linenn 3:
{{Istor diechu}}
 
[[SkeudennRestr:Emperor charles v.png|250px|thumb|Poltred an impalaer Karl gant ur vazh, gant [[Rubens]]. Poltred graet diwar ul livadur diwar zorn [[Tizian]] (Tiziano Vecellio, 1490-1576).]]
[[SkeudennRestr:Empereur Charles V.jpg | thumb|250px|right|[[Karl V]] ]]
 
'''Karl Aostria''', pe '''Karl Habsburg''', anavezet evel '''Karl Pemp''' pe '''Charlez Pemp''' (''Charles Quint'' gant ar C'hallaoued), pe evel '''Carlos Primero''' e spagnoleg, a oa ganet d'ar [[25 a viz C'hwevrer]] [[1500]] e [[Gent]], en [[Izelvroioù]], ha marvet d'an [[21 a viz Gwengolo]] [[1558]] e manati [[Yuste]] e [[Spagn]], a voe roue Spagn hag Amerika spagnol dindan an anv a g-[[Carlos Iañ Spagn]], eus 1516 da 1556, [[roue Sikilia]] dindan an anv a g-[[Carlo IV]] (1516-1558), ha kentañ roue a unvanas rouantelezhioù Kastilla, Aragon ha Navarra, ha dug Brabant evel [[Charlez II Brabant]] (1515-1558), [[Impalaer santel]] (1519-1555) evel [[Karl V Alamagn]]. [[Breur]] e oa da [[Ferdinant Iañ an Impalaeriezh Santel]] a voe impalaer war e lerc'h.
 
[[SkeudennRestr:Habsburg_Map_1547.jpg|thumb|300px|right|Impalaeriezh Karl V]]
 
== Buhez ==
Linenn 14:
 
=== Yaouankiz ===
[[SkeudennRestr:Bernaerd van Orley 004.jpg|thumb|left|200px|Poltred Karl V, gant [[Bernard van Orley]]]][[SkeudennRestr:Karl V. (HRR).jpg|thumb|left|200px|Poltred Karl V, gant [[Christoph Amberger]]]]
 
Betek [[1517]] e voe savet en Izelvroioù [[Bourgogn]], ha skoliet gant [[Guillaume de Croÿ]], aotrou [[Chièvres]], ha goude gant [[Adrian VI]], hag e voereb an arc'hdugez [[Marc'harid Aostria (1480-1530)|Marc'harid Aostria]] .
Linenn 20:
E [[1506]],pa varvas e dad [[Fulup Iañ Kastilha]], e voe legadet dezhañ Izelvroioù Bourgogn, ha [[Franche-Comté]].
 
En [[1516]], pa varvas e dad-kozh a-berzh e vamm [[Fernando II Aragon]], e teuas da vout roue [[Kastilha]], war un dro gant e vamm [[Juana de Castilla]] (lesanvet ''Janed ar Follez''), hag e teuas dezhañ ivez [[rouantelezh Aragon]], [[Navarra Uhel]], Proviñs Granada, [[Naplez]], [[Sikilia]], [[Sardinia]], [[Inizi Balearez]], [[Malta]], hag an holl zouaroù a oa da Spagn en [[Amerika]].
 
En [[1519]], pa varvas e dad-kozh [[Masimilian Iañ an Impalaeriezh Santel]], e tegouezhas dezhañ douaroù [[Habsbourged]] [[Aostria]] ha dilennet e voe da [[Impalaer Santel Roman German]], goude keveziñ gant [[Frañsez Iañ (Bro-C'hall)]].
=== Carlos I{{añ}} ar Spagnoù ===
Karl, pe Carlos e Spagn, a voe lakaet kurunenn Kastilha war e benn e [[Cortes]] [[Valladolid]] en [[1518]]. Hogen divizoù a voe lakaet:
 
* Deskiñ kastilhaneg: desket e oa bet e galleg;
Linenn 34:
Gant kurunidigezh Carlos e krogas renerezh an [[Tiegezh Habsburg]] e Spagn : padout a ray betek [[1700]] pa zegouezhas an [[Tiegezh Bourbon]] er vro. En [[1518]] e voe roet dezhañ kurunenn Aragon e [[Zaragoza]]. Eñ eo ar roue kentañ a unvanas an div gurunenn.
 
Bec'h en doa Carlos avat en e rouantelezh nevez en deroù. Entre [[1520]] ha [[1521]] e voe un emsavadeg en Kastilha ma nac'he an dud gwelout ur rejant flamank [[Adrien d'Utrecht]] o tont gant e lez Flamanked. Trec'het e voe an [[emsavadeg]], kaset gant [[Juan de Padilla]] en [[emgann Villalar]].
Carlos avat a blegas da gas ar Flamanked kuit, betek Adrien d'Utrecht a lakaas envel da [[Adrian VI|bab]] diwezhatoc'h, ha reiñ a reas gouarnamant Kastilha da dud eus ar vro.
 
* Gwelout : [[Brezel Kumuniezhioù Kastilha]]
 
<!--
Linenn 51:
-->
==== Amerika ====
[[ImageRestr:Mapa Virreinato Nueva España.png|thumb|200px| [[Spagn Nevez]], krouet diwar brezelioù [[Hernán Cortés]]]]
<!--
Sous le règne de Charles Quint se poursuit la conquête du [[Nouveau Monde]] initiée sous les [[Rois catholiques]]. A partir de [[1521]], [[Hernán Cortés]] conquiert la [[Nouvelle Espagne]] - vaste région qui couvre le [[Mexique]] actuel, l'[[Amérique Centrale]] et le sud des [[États-Unis]] actuels -, [[Francisco Pizarro]] soumet de [[Tahuantinsuyu]] - l'empire [[inca]] - qui devient la [[Vice-royauté du Pérou]], et [[Gonzalo Jiménez de Quesada]] prend le contrôle du royaume des [[Chibcha]]s - aujourd'hui en [[Colombie]].
Linenn 168:
-->
== Danvez ==
* {{es}} Ar pennad [[:es:Carlos I de España]] er wikipedia spagnek.
 
 
=== Liammoù diavaez ===
# [http://www.memo.fr/article.asp?ID=PER_MOD_097 MEMO - Le site de l'Histoire - Charles Quint]
# [http://gilles.maillet.free.fr/histoire/quartier_bourgogne/quartier_charlesquint.htm Les quartiers généalogiques de Charles Quint]
 
== Pennadoù kar ==
Linenn 190:
{{Liamm PuB|it}}
{{Liamm PuB|sr}}
{{Link GA|et}}