Konomor : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Addbot (kaozeal | degasadennoù)
DDiverradenn ebet eus ar c'hemm
Kempenn
Linenn 1:
'''Conomor''', pe '''Konomor''' (''Cunomorus'' e latin), pe c'hoazh ar stumm a-vremañ '''Konveur''', a vije bet roue e [[Breizh]] war-dro ar {{Vvet kantved}} pe {{VIvet kantved}}. Ren a rae e [[Poc'her]], ha marteze e [[Domnonea]], da lavarout eo en hanternoz Breizh, ha marteze ivez ec'h astenne e c'halloud betek aod ar c'hreisteiz. <br />
 
==E anv==
Tostaat a c'haller e anv ouzh an anv kembraek [[Cynmawr]], pe [[Cynfawr]] (a-wechoù Cynfor).
*Hervez tud zo e vije ret kompren ''Konmeur, ki meur'', evel e-barzh [[Konan]]. Met un displegadur all zo.
*Hervez Fleuriot en e c'heriadur brezhoneg-kozh, e talvezfe ar ger cun- kement ha penn, penn ar menez hag ivez penn ar vro. Da lavarout eo, e talvez Konomor kement hag ar penn meur, ar pezh a seblant poellekoc'h eget un anv savet en-dro d'ar ger ki. Kalz a anvioù a vez kavet e-lec'h m'emañ ar ger kon- pe kun- enno, evel [[Konan]] da skouer hag a dalvezfe kement ha penn (bro, arme) bihan. Da geñveriañ ivez gant an anvioù [[Kongar]], e-lec'h ma kaver ar ger [[kar]] pe vignon, ha, [[Konogan]] gant daou dibenn-ger o deus ur ster bihanaat.
Krediñ a reer e c'hall bezañ ul lesanv roet d'ar [[roue Marc'h]], roue en div [[Domnonea]].
 
Kavet e vez an anv Konveur e-barzh an anv parrez [[Plougonveur]], met da brouiñ eo ez eus d'ober amañ gant anv ar roue Konveur-Konomor. Moarvat ez eus bet meur a zen o tougen an anv pe al lesanv-se, trewalctrawalc'h e oa moarvat bezañ a lignez roueel evit se.
 
==Testenioù==
Linenn 16:
 
==Istor ==
Gant [[Gregor Teurgn]] ez eus anv eus ''Chonomor'' er bloavezh [[550]] evel gwarezour mibien [[Gwereg Iañ]], roue [[Bro-Ereg]], pe [[Bro-Gwened]]. <br />
Ar c'hont ''Chanao'' ([[Kanao Iañ]] a vo roue war-lerc'h e dad), kont ar Vrezhoned, a oa breur da ''Macliauus'' ([[Macliau]]), a vo [[eskob Gwened]]), ha fellout a rae dezhañ lazhañ e vreur a nac'he touiñ bout feal dezhañ, evel m'en doa lazhet e dri breur all. Hag aet Macliau da repuiñ da lez [[Conomor]]. Kontañ a ra Gregor un dro gamm graet gant Konomor da soudarded Kanao.
<blockquote>
Conomor, a ouie oa an dud war e lerc'h o tostaat, a guzhas anezhañ dindan an douar en ur c'hav hag a savas ur grugell warnañ hervez ar boaz, hag un toull ennañ ma c'halle Macliau analat . <br /> Pa erruas ar varc'hegerien e lavaras dezho : ''Amañ emañ Macliau, marvet ha beziet amañ.'' Hag ar re all, laouen o klevout ar c'heloù, hag a ev war ar grugell end-eeun. Ha mont da gas ar c'heloù d'ar breur (Kanao) e oa marv Macliau ; pa glevas an dra-se e lakaas Kanao e grabanoù war ar rouantelezh a-bezh... Macliau a zifoupas neuze a-zindan an douar, ha mont da [[Gwened|Wened]]. Eno e voe kerniet ha graet eskop<ref> [[Grégoire de Tours]], ''Histoires des Francs'', Édition Les Belles Lettres, 1963, Levrenn IV, pennad IV, p. 182-183 </ref>.
</blockquote>
 
E [[560]], ''Chonoobro'' (pe ''Chonober'' pe ''Chonoo''), kont ar Vrezhoned ivez, en dije droet repu d'ur priñs, [[Chramne]], hag a oa mab d'e enebour ar roue frank [[Hlotar Iañ]]. Setu ma teuas un armead Franked war e lerc'h, a dapas an tec'hour, a grougas anezhañ, ha devet e voe e gorf, hini e wreg ha re e verc'hed, en ul lochenn . Lazhet e voe ''Conomor-Chonober'' en un emgann e [[Brelevenez (Mor-Bihan)|Brelevenez]] ([[MorbihanMor-Bihan]]), pe er ''Releg'' e [[Plouneour-Menez]]<ref>[http://remacle.org/bloodwolf/historiens/marius/chroniques.htm Chroniques de Marius d'Avenches (455-581) - Note n°20]</ref>.
 
==Mojenn ar Roue kriz==
Un den kriz-meurbet eo Konomor er mojennoù. Lazhañ a ra e wragez kenkent ha bugale gante. Hervez ar vojenn e vije bet diouganet dezhañ e vije bet lazhet gant e vab ha strivañ a reas d'en em zizober diouzh kement mab a oa ganet dezhañ. An hini diwezhañ e oa [[Trifina]] (santez a orin eus Sikilia) a oa merc'h da [[Gwereg Iañ]], ha c'hoar da g-[[Kanao Iañ]] ha da v-[[Macliau]] . Gwilioudiñ a reas-hi ha genel [[Treveur (sant)|Treveur]]. Gourc'hemenn a reas Konomor e zibennañ. Poltred ar roue kriz ha droug a vez taolennet e Buhezioù ar Sent bet skrivet 5 kantved goude e varv a ziskouez splann n'en doa ket brud vat e-touez ar venec'h kristen. Hervez lenneien zo e c'hellfe dont ar vrud-se dre ma vije chomet feal ar roue Konomor da feiz kozh ar gelted ha n'en doa ket asantet heuliañ ar relijion kristen.
 
Krediñ a ra lenneien zo e c'hallfe bezañ ar [[roue Marc'h]] e mojenn [[Tristan hag Izold]], hag ivez [[Paotr e varv glas]] ar c'hontadennoù. Adkavet ez eus bet roud eus ur roue Conomor e Kerne-Veur ha gallout a rae e rouantelezh en em astenn en daou du da [[Mor Breizh]].
Linenn 33 ⟶ 32:
Stag eo anv Konomor ouzh hini sant [[Treveur]].
 
==Lennadurezh==
==Liammoù diavaez==
* Gilles Rihouay, ''[http://servijer.net/mediaoueg/Konomor Konomor, Barbe-bleue breton]'', Éd. Keltia Graphic, 29540 Spézet, 2001
 
* [[Jean-Christophe Cassard]], ''Les Bretons et la mer au Moyen Âge'', PUR, 1998
*[http://bretonsclamart.free.fr/legendes/Triphine%20et%20Conomor.htm Istor sant Treveur, santez Trifin ha Konveur] (e galleg)
* Christian Y. M. Kerboul, ''Les Royaumes brittoniques au très haut Moyen Âge'', Coop Breizh, Éd. du Pontig, 1997
 
* [[Léon Fleuriot]], ''Les Origines de la Bretagne'', Payot, 1980.
 
* Christiane Kerboul-Vilhon, Conomor entre histoire et légende, éd. Keltia Graphic, 29540 Spézet, 2004
<!--
[[Saint Gildas]] remet la tête en place et l'enfant va voir son père pour l'éprouver. À cette vue celui-ci est frappé d'épouvante et meurt de la vengeance divine. Dans la ''[[hagiographie|Vita]]'' de [[saint Gildas]], c'est celui-ci qui est l'artisan du châtiment en provoquant l'écroulement sur Conomor des murailles de son château par le jet d'une poignée de terre.
 
Cependant, il apparaît comme roi de [[Domnonée]] péninsulaire et c'est dans sa ville de [[Carhaix]] que [[Thomas d'Angleterre]] place le mariage de Tristan avec ''Iseult aux Blanches Mains'', fille du duc de Bretagne, et c'est là qu'il fait mourir son héros, peut-être donc dans un fief de son oncle [[Marc'h|Marc Conomor]]. Mais, on peut aussi penser au ''Carhays'' d'outre-Manche.
 
De nombreux endroits stratégiques sont réputés avoir été des lieux de séjour de Conomor, en particulier, ''Castel-Finans'', au bord du [[Blavet (Bretagne)|Blavet]] à l'est de Carhaix et près de [[Saint-Aignan]] ([[Morbihan]]), où saint Gildas l'aurait poursuivi et châtié. À [[Tréglamus]], près du [[Menez Bré]], où on trouve des retranchements lui étant attribués. À [[Lanmeur]], dans un ancien fort [[Osismes|osisme]] appelé ''Castel-Beuzit'' ou ''La Boissière'', proche de la Manche qu'il souhaitait sans doute pouvoir surveiller. Enfin, à [[Montafilant]] ([[Côtes-d'Armor]]), près de la vieille cité gallo-romaine de [[Corseul]], ce qui lui permettait de contrôler les vallées de la [[Rance (fleuve)|Rance]] et de l'[[Arguenon]].
 
Une fragile hypothèse assimile Conomor et Caninus (lat. ''canes'' = bre. ''con'' = chien) que [[saint Gildas]] fustige dans le ''De excidio Britanniae'' comme indigne d'être le descendant d'Aurelius Ambrosianus et le parent de Saint Pol Aurélien que son hagiographe ''Bili'' désigne comme [[Domnonée|domnonéen]], donc comme ayant fait des fondations d'[[abbaye]] loin du [[évêché de Léon|Léon]], par exemple à [[Lamballe]] qui porte son nom.
 
===Dans la tradition cornique===
Les traces de Conomor baignent dans deux légendes différentes de chaque côté de la [[Manche (mer)|Manche]], or il a pu être en être le roi ou tout au moins un prince engagé avec ses égaux post-arthuriens et peut-être le Roi des Francs [[Childebert Ier|Childebert I{{er}}]] dans une alliance navale et militaire dirigée contre les pirates irlandais, pictes et scandinaves, les Anglo-saxons étant moins dangereux depuis la victoire du ''Mont-Badon'' vers 500, attribuée à [[roi Arthur|Arthur]].
 
====La Légende====
En [[Cornouailles]] britannique, proche du [[Comté de Devon|Devon]] qui est la ''Dumnonia-[[Domnonée]]'' insulaire, a été trouvé une inscription du IV{{e}} siècle<ref>[[Venceslas Kruta]], « Cunomorus », in ''Les Celtes, histoire te dictionnaire'', Paris, Robbert Laffont, collection « Bouquins », 2000</ref> portant les noms de ''Conomor'' et de ''Tristan'' qui rattache peut-être Conomor à l'histoire de [[Tristan et Iseut|Tristan]] et de son oncle, le roi [[Marc'h]]. Elle est toujours visible à ''Castel-Dore'' , près d'un lieu-dit ''Carhays'' : ''Drustanus hic jacit cunomori filius'' (''Ci-gît Tristan, fils de Conomor''). On en fait parfois un praefectus classis (préfet de la flotte = amiral) de [[Childebert Ier]].
 
Selon les historiens britanniques, ''Castel-Dore'' était la capitale des princes de Cornouailles, placée sur l'isthme Padstow-Fowey par lequel passa [[saint Samson]] en route pour [[Saint-Malo]]. Conomor pourrait avoir donc été à la fois un prince de [[Grande-Bretagne]], membre de l'aristocratie [[celte]] romanisée, le protecteur venu sur place de l'émigration en [[Armorique]] et l'allié de Childebert dans la protection militaire des côtes de la Manche.
 
Conomor pourrait donc avoir été un des hommes les plus importants du {{VIe siècle}}, lié aux puissances établies des deux côtés de la Manche, puis s'étant révolté contre [[Clotaire Ier|Clotaire I{{er}}]] en soutenant [[Chramne]], le fils de celui-ci. Ceci lui aurait valu la vindicte de l'Église et, d'abord, de [[saint Gildas]], puis de [[saint Samson]] et expliquerait les aspects noirs de sa légende.
-->
 
== Pennadoù kar ==
* [[Roue Marc'h]]
* [[Rouaned Domnonea]]
* [[Poc'her]]
 
==Liammoù diavaez==
*[http://bretonsclamart.free.fr/legendes/Triphine%20et%20Conomor.htm Istor sant Treveur, santez Trifin ha Konveur] (e galleg)
 
== Notennoù ==
<references />
 
 
==Lennadurezh==
* Gilles Rihouay, ''[http://servijer.net/mediaoueg/Konomor Konomor, Barbe-bleue breton]'', Éd. Keltia Graphic, 29540 Spézet, 2001
* [[Jean-Christophe Cassard]], ''Les Bretons et la mer au Moyen Âge'', PUR, 1998
* Christian Y. M. Kerboul, ''Les Royaumes brittoniques au très haut Moyen Âge'', Coop Breizh, Éd. du Pontig, 1997
* [[Léon Fleuriot]], ''Les Origines de la Bretagne'', Payot, 1980.
* Christiane Kerboul-Vilhon, Conomor entre histoire et légende, éd. Keltia Graphic, 29540 Spézet,2004