Roudoù a gaver eus annezadurioù ken abred hag ar c'hentistor. O tisplegañ a c'hallfe bezañ displegethallfer gant al lec'hiadur azas, oa valirañvalir a-us d'ar C'houenon ha d'e roudouroù. Aspadennoù ur c'hamp advenet e kêriadenn Orañj a ziskouez un tiraozañ a-hed an amzer hag an ec'honder. Annezet e voe al lec'h adarre gant ar Romaned hag a savas ur c'hamp eno.
Er Grennamzer e kreskkreskas ar vourc'h tro-dro d'an iliz, savet war ur bladenn a-us d'ar [[C'houenon]]. Met ne yayeas ar boblañs war baotaat ken nemet pa zeuzeuas un diwezh da skrapadegoù an Normaned er {{IXvet_kantved}} ha {{Xvet_kantved}} kantvet. Ret eo vo d'an annezidi en em gannañ evit difenn o gwirioù hag o idantelezh e-skoaz abati Gwaharzh ma 'z int dindan e veli, ha tapout a refontrejont saviad "parrez keodedel", an hini kentañ e Breizh, da heul ur gevrat sinet e 1040. Staget dindan beli milourel an Aotrounez a Orañj, anezho gwizien baroned Felger, edo ar parrez e dalc'h relijiel eskopti Roazhon. Dindan levezon daou veurgêr en em gavas enta Henwig.
Staget dindan beli milourel an Aotrounez a Orañj, anezho gwizien baroned Felger, emañ ar parrez e dalc'h relijiel eskopti Roazhon. Dindan levezon daou veurgêr en em gav enta Henwig-ar-C'houenon. Nebell eus marzhoù Breizh emañ Henwiglec'hiet, ha dre se e voe liammet gant unan eus abadennoù mantrusañ istor Breizh. D'an sadorn 26 a viz Gouere 1488 e oa gronnet Henwig gant bagadoù niverus. Birvilh a oa tro-dro d'ar maner gladdalc'hel ma oa o chom ennañ Jehan a Chateaubriand, hêr ar re Orañj diwezhañ. E penn gward-adreñadreñv arme Breizh edo Jehan ha gantañ e oa bet roet degemer d'an Dug [[Charlez a Orleañs]], d'an Aotrou Albret ha da pennoù pouezusañ arme Breizh. Ar soudarded (7 000 Breton, 800 Alaman, 900 Saoz, 1 600 Spagnol ha 2 500 Gwaskon), a oa war nes da stourm ouzh arme Frañs, o doa savet o c'hamp etre an hanva roman kozh, difennoù Bourgel, an torgennoù amezeg hag ar gompezenn en em zispleg war glannoù an Alleron. Alese eo loc'het arme Breizh antronoz evit mont d'emgannañ e [[Emgann Sant-Albin-an-Hiliber|Sant-Albin-an-Hiliber]].
En {{XIXvet_kantved}} emañedo an obererezh armerzhel o tapout lañs a-drugarez d'ar milinoù ha da oberierezh ar paper, war un dro gant mengleuz an Dosenn e Bre.
Repuidi republikan eus [[Brezel Spagn]] a vo degemeret adalek deroù ar bloavezh 1939 e savadurioù dilezet ar mengleuz ha re an danvez ospis (n'eo morse bet digoret). Lod anezho a chomo eno betek e-kreiz ar bloavezhioù [[1950]]. Da c'houde e vo savet er mengleuz ur c'hamp yaouankizoù bodet ennañ bugale gourdrouzet.
