[[ ImageRestr:Primera Guerra Carlista.jpg|thumb |left|Ar ''[[Cincomarzada]] '' (1838).]] ▼'''Kentañ brezel ar garlouriezh''' zo ur [[brezel-diabarzh]] hag a c'hoarvezas e [[Spagn]], adal [[1833]] betek [[1840,]] etre div gostezenn, hini an infant [[Carlos, Kont Molina|Carlos María Isidro de Borbón]] hag ur roue hollveliek, ha hini ar rouanez [[Isabel II]] ([[1830]]-[[1904]]) hag he mamm rejantez [[María Cristina de Borbón]] ([[1806]]-[[1878]]), a oa ken hollveliek all en derou, hag ac'ha-raok easmont war glouaraat evit treiñ war-du ar [[frankizouriezh]] evit gounit harp ar bobl.
==Orin==
[[Restr:Fernando VII - Vicente López.jpg|thumb|[[Fernando VII]], roue Spagn.]]
[[ImageRestr:Marie-Christine_de_Bourbon-Siciles,_Reine_d'Espagne.jpg|thumb| [[Maria Cristina an Div Sikilia (1806-1878)]], intañvez Fernando VII, mamm Isabel II. Poltred gant [[Franz Xaver Winterhalter]] ene 1841]]
[[Restr:Carlos María Isidro.JPG |thumb| [[Carlos de Borbón]], Kont Molina (1788-1855)]]
AnBreur Infantyaouank d'ar roue [[InfantFernando Carlos, Kont MolinaVII (Spagn)|Carlos deFernando BorbónVII]] (1788[[1784]]-1855[[1833]]), kont Molina, ae oa breuran yaouank[[Infant d'arCarlos, roueKont Molina]] ([[Fernando VII1788]]-[[1855]]). Hennezh a gave dezhañ e vije bet roue goude marv Fernando, rak pennhêr ebet n'en devoa e vreur. Ouzhpenn-se, e [[1829]], e varvas ar rouanez [[Maria Josepha von Sachsen (1803–1829)]], trede pried ar roue, da 26 bloaz. Ha setu nevez intañvet ar roue evit an trede gwech e [[1829]], hag eñ divugel. Digor e oa an hent da Garlos war-du ar gurunenn.
N'eo ket evel-se e troas an traoù avat.
Evel [[Europa]] an amzer-se e oa rannet lez Spagn etre div gostezenn [[politikerezh|bolitikel]] : ar virourien touetdouet, ha Kont Molina a oa en o fenn, hag ar frankizourien, harpet gant breur yaouankañ ar roue, an infant [[Francisco de Paula Spagn]], ha dreist-holl e bried, ha nizez, [[Luisa de Borbone-Sicilia (1804-1844)|Luisa Carlotta]], ur vaouez a benn.
Enebourien e oa an daou vreur eta. Trec'h avat e voe an infantez Luisa pa deuas a-benn da lakaat ar roue Fernando, 45 bloaz dezhañ, da zimeziñ d'he c'hoar yaouank [[Maria Cristina an Div Sikilia (1806-1878)]], 22 bloazvloaz. Ar c'hiz a oa e ti Bourboned Spagn da zimeziñ etre eontred ha nizezed, rak ne ouied ket neuze petra e oa gwallefedoù ar genwadelezh : aferioù politikel e oa an dimezioù, ha roet e veze an aotreoù ret gant ar [[pab]] brokus d'ar briñsed [[katoligiezh|katolik]].
Ha setuSetu Maria Cristina dougerez neuze, ha teñvalaet planedenn Carlos. Ma c'hane ur mab, e vije roue, ma c'hane ur verc'h ne c'hallje ket ren abalamour d'al [[lezenn salek]], deuet eus [[Bro-C'hall]] er {{XVIIvet kantved}}, gant ar priñs gall Fulup, deuet da vezañ [[Felipe V]], kentañ roue Bourbon Spagn.
Ar roue Fernando a embannas neuze ''[[Pragmatica Sanctio (1830)|Pragmatica Sanctio]]'' ar [[1añ a viz Meurzh]] [[1830]], ha ganti e voe lakaet fin d'al [[Lezenn salek]], ha da blanedenn roueel Carlos.
Seizh miz goude, e miz Here 1830, e c'hanas ar rouanez ur verc'hig. Ur verc'h all a voe ivez ene [[1832]]. MervelBloaz agoude e eurevarvas ar roue [[Fernando VII]] er bloaz goude, e miz Gwengolo [[1833]], goude bezañ anvet e verc'hig Isabel, tri bloaz hepken, da rouanez Spagn, ; ha setu Maria Cristina deuet da vout rejantez he merc'h, ha rouzet ar bloneg d'ar priñs Carlos María Isidro a gave e oa dleet ar gurunenn dezhañ. Carlos ne anavezas ket Isabel evel priñsez [[Asturiez]] hag er ''[[Manifiesto de Abrantes]] '' ec'h embannas e wirioù war ar gurunenn hag e tigoras an hent da '''[[Kentañ brezel ar garlouriezh|Gentañ brezel ar garlouriezh]]'''
An noblañsed a oa a-du gant Carlos, hollveliour. ▼
Bro-C'hall, [[Portugal ]] hag ar [[Rouantelezh -Unanet ,]] a sinas ene [[1834 ]] un emglev anvet ''Kenunaniezh ar Pevar ,'' a harpe Isabel II. ▼Ouzhpenn afer hêrezh ar gurunenn a oa abeg d'ar brezel. Gant [[Brezel dizalc'hted Spagn]] e voe diskaret Bonreizh 1812 gant Fernando VII, met gant an Trienio Liberal (1820-1823) ne adsavas ket an [[Inkizision]], hag e bloavezhioù diwezhañ e ren ec'h aotreas kemmoù nevez da sachañ ar frankizourien a-du gantañ, hag ar re-se a felle dezho unvaniñ al lezennoù er rouantelezh a-bezh ha diskar ar '[[fueros]]'' <!--
y las leyes particulares, al tiempo los sectores más conservadores se agrupaban en torno a su hermano Carlos.
-->
Ouzhpenn afer hêrezh ar gurunenn a oa abeg d'ar brezel.<br />
▲An noblañsed a oa a-du gant Carlos, hollveliour.
Goude ar Brezel Dieubiñ e voe freuzet Bonreizh [[1812]] gant Fernando, met goude an "Tribloaziad Frankizour" (''Trienio Liberal'', [[1820]]-[[1823]]) ne assavas ket an [[Inkizision]] hag e diwezh e ren ec'h asantas d'un nebeud adreizhoù evit desachañ ar frankizourien a felle dezho e vije ingalet al lezennoù hag ar c'hustumoù er rouantelezh dre derriñ ar brientoù hag al lezennoù arbennik ; diouzh o zu en em vodas ar virourien tro-dro d'e vreur Carlos.
==Emvennerien==
▲Bro-C'hall, Portugal hag ar Rouantelezh Unanet, a sinas en 1834 un emglev anvet Kenunaniezh ar Pevar, a harpe Isabel II.
Ar maezioùMaezioù ha kêrioù bihan [[Euskal Herria ]] ha [[Nafarroa]] ac'h eas a-du gant Carlos, en abeg d'ar "[[brientoù ''(fueros ]]")'' ha gras d'ar gloer izelañ er parrezioù, eme lod eus an istorourien. Kaoz zo bet meur a wech da c'houzout hag a-du gant ar ''fueros '' e gwirionez e oa karlourien Euskal Herria, met n'eus ketemglev a emglevebet war ar poent-se. ▼
==Harperien==
▲Ar maezioù ha kêrioù bihan [[Euskal Herria]] ac'h eas a-du gant Carlos, en abeg d'ar "[[fueros]]" ha gras d'ar gloer izelañ er parrezioù, eme lod eus an istorourien. Kaoz zo bet meur a wech da c'houzout hag a-du gant ar fueros e gwirionez e oa karlourien Euskal Herria, met n'eus ket a emglev war ar poent-se.
En [[Aragon]] ha Kataloña[[Kumuniezh Emren Katalonia|Katalonia]] e voe gwelet evel ur chañs da adkavout o gwirioù forelwar kolletar dafeurmoù, varea oa bet kollet a-c'houde [[Brezel Hêrezh Spagn]] dre <!--de[[Dekredoù recuperarNueva sus derechos forales, perdidos tras la Guerra de Sucesión Española, mediante los Decretos dePlanta|Zekredoù Nueva Planta]] ([[1707]]-[[1716]]). LaForc'hellek jerarquíae eclesiásticachomas seurzhaz mantuvoan ambiguaIliz, aunquezoken unapa partevoe importanteun deldarn clerovras (comoeus porar ejemplo,c'hloer elo famososevel Curaa-du Merino) se unió agant losar carlistasGarlourien.
En tu all e oa emgleven etreemvodas ar frankizourien hag ar gempennourien glouar evit harpañ María Cristina hag he merc'h Isabel. ControlabanGanto lase principalesoa institucionesreoliet delensavadurioù Estado,pennañ la mayoría del ejército y todas las ciudades importantes. Los liberales recibieron apoyo del Reinoar Unidostad, Portugalan ydarn Franciavrasañ en forma de créditos para el tesoro y de fuerzas militares. Los británicos enviaron la Legión Auxiliar Británica, cuerpo de voluntarioseus al mando[[lu]] del general George Lacy Evans, en tanto que la Royal Navyhag realizabaan funcionesholl degêrioù bloqueobras.<br />
Bro-C'hall, Portugal hag ar Rouantelezh-Unanet a roas termen d'an Teñzor ha d'an arme ; Breihveuriz a gasas ur rann-armead a-youl-vat, an ''[[Auxiliary Legion]]'' (a voe anvet ''La Legión Auxiliar Británica''), dindan gourc'hemenn ar jeneral [[Sir George De Lacy Evans|George De Lacy Evans]] tra ma oa ar ''Royal Navy'' oc'h ober gwezhiadoù kaleadur.
-->
Skoazellet e voe ar rejantez gant broioù all. Portugaliz a gasas ur rannarme dindan Baron an Antas, ar C'hallaoued al Lejion Estren e 1834, ouzhpenn ma vezent oc'h evezhiañ an harzoù hag an aodoù spagnol. ▼
▲Skoazellet e voe ar rejantez gant broioù all. Portugaliz a gasas ur rannarme dindan Baron an Antas, ar C'hallaoued al Lejion Estren e [[1834 ]], ouzhpenn ma vezent oc'h evezhiañ an harzoù hag an aodoù spagnol.
==Brezel==
[[fileRestr:Zumalacarregui portrait.png|right|200px|thumb|Ar jeneral karlour [[Tomás de Zumalacárregui]].]]
Brezel a voe etre harperien an div gostezenn. Kalet e voe e hanternoz ar vro. Un armearmead 13 000 den a oa dindan ar jeneral karlour [[Tomás de Zumalacárregui]], ha trec'h e voe meur a wech. Arme Isabel II ne oa ket evit stourm hep skoazell a-ziavaez . ▼▲[[Image:Primera Guerra Carlista.jpg|thumb|left|Ar [[Cincomarzada]] (1838).]]
▲Brezel a voe etre harperien an div gostezenn. Kalet e voe e hanternoz ar vro. Un arme 13 000 den a oa dindan ar jeneral karlour [[Tomás de Zumalacárregui]], ha trec'h e voe meur a wech. Arme Isabel II ne oa ket evit stourm hep skoazell a-ziavaez .
<!--
E [[Madrid]] une régence [[libéralisme politique|libérale]] se met en place dindan ar rouanez [[Marie-Christine de Bourbon-Siciles (1806-1878)|Marie-Christine]], dans les régions du nord de l'Espagne, comme la [[Communauté forale de Navarre|Navarre]] pe [[Katalogna]], nombreux sont ceux qui redoutent le [[centralisme]] et l'[[anticléricalisme]] affichés par le nouveau pouvoir.
C'est donc naturellement dans ces régions que le prétendant [[Charles de Bourbon (1788-1855)|Charles]] trouve l'essentiel de ses soutiens.
Les troupes isabelines, c'est-à-dire partisanes de la jeune [[Isabel II]], ne peuvent résister sans une aide extérieure. Le [[Royaume-Uni]] envoie alors en Espagne une légion de volontaires
E [[Madrid]] e voe staliet ur rejañs frankizour dindan ar rouanez [[Maria Cristina an Div Sikilia]]
La France, la victoire acquise, pense avoir acquis un monopole d'influence sur l'Espagne, monopole remis en question par le Royaume-Uni.
Il s'ensuit une guerre civile entre partisans de la jeune reine et Carlistes. Cette guerre civile fera surtout sentir ses conséquences dans le nord du pays. Sous la conduite du général Zumalacárregui, une armée de 13 000 Carlistes remporte une succession de victoires. Les troupes d'Isabelle II ne peuvent résister sans une aide extérieure.
-->
Ar Rouantelezh-Unanet a gasas ur rejimant.
Ar roue gall Louis-Philippe a gasas e Lejion estren.
Goude meur a vloavezh-brezel e voe trec'het ar garlourien ha sinet [[feur-emglev Bergara]], d'an [[31 a viz Eost]] [[1839]]. Kenderc'hel a reas [[Ramón Cabrera]] d'en em gannañ er [[Maestrazgo]] betek miz Mae [[1840]].
==Pennadoù kar==
*[[karlouriezhKarlouriezh]]
[[Rummad:Istor Spagn]]
| 