Carl Friedrich Gauss : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Llydawr (kaozeal | degasadennoù)
rummad
Yun (kaozeal | degasadennoù)
reizhañ
Linenn 1:
[[Restr:Carl Friedrich Gauss.jpg|thumb|right|Johann Carl Friedrich Gauss.]]
'''Johann Carl Friedrich Gauss (Gauß)''' (ganet d'an [[30 Ebrel|30 a viz Ebrel]] [[1777]] - marvet d'an [[23 C'hwevrer|23 a viz C'hwevrer]] [[1855]]) a oa ur matematikour, ur steredoniour hag ur fizikour alaman. Degaset en deus kalz d'an tri danvez-se, ken ampart ma oa. Lesanvet e oa "Priñs ar matematikoùmatematik", hiriv an deiz ez eo gwelet c'hoazh 'vel unan eus brasañ matematikourien bet war hor planedenn.
 
E labourioù skiantel eus ar re wellañ a oa anevezet dija d'e vare. Adalek [[1856]] e lakaas roue [[Hannover (bro)|Hannover]] da engraviñ pezhioù moneiz gant dremm Gauss warno, skrivet war c'horre ''Mathematicorum Principi'' (roue ar matematikoùmatematik e latin). Gauss o vezañ embannet ul lodennig hepken eus e zizoloadennoù, ne voe dizoloet e oberenn nemet e [[1898]] pa voe embannet e gaier prevez.
 
== E vuhez hag e labourioù ==
Linenn 19:
An hini kentañ e voe o prouiñ en un doare splann teorem diazez an algebr. E gwirionez e produas peder frouenn disheñvel a grenn eus an teorem-se a-hed e vuhez, ha sklaeraat a reas kalzig meno an [[niveroù kompleksel]]. Degas a reas ivez kalzig a sklerijenn da [[deorienn an niveroù]] gant e levr ''Disquisitiones arithmeticae'', embannet e [[1801]]. El levr-se e oa ur pennad fraezh diwar an aritmetik ar [[c'hoñgruañsoù]] ha prouenn gentañ diwar lezenn [[resiprokelelezh karrezadek]] (kwadratek).
 
Arc'hantaet e voe gant Dug Braunschweig, hogen, ne blijas ket dezhañ an doare implijet gant an Dug da baeañ anezhañ abalamour d'an distabilded ha ne soñje ket da g/Carl e oa pouezus a-walc'h ar matematikoùmatematik evit talvezout ur sikour ken bras. Neuze e troas war-zu ar steredoniezh, hag e [[1807]] e voe anvet da gelenner steredoniezh ha da rener arvestva ar stered e [[Göttingen]].
 
E [[1809]] e embannas Gauss ur pennlabour diwar fiñv korfoù an egor hag a implije hentenn ar c'harrezadoù dister, un doare d'ober implijet hiriv an deiz en holl skiantoù evit bihanaat pouez ur fazi muzuliañ. Gouest e oa da brouiñ an hentenn dre hipotezenniñ e oa reoliek ar fazioù. Diskrivet e voe an hentenn abretoc'h gant [[Adrien-Marie Legendre]] e [[1805]], padal Gauss a lavaras hen implije abaoe [[1795]].
Linenn 48:
|year=1972
}}</ref> An anekdotenn-se a zo tabutet el levr ''Gauss, Titan of Science'' gant [[G. Waldo Dunnington]] lec'h m'eo lâret ez eo un istor ijinet.
N'eo Gauss morse bet ur skrivagner hag a embanne kalz, o nac'hañ embann ul labour ha ne oa ket peurvat evitañ pe diglok. E gazetenn a ziskouez en doa graet meur a zizoloadenn war ar matematikoùmatematik, bloavezhioù pe degadoù a vloavezhioù a-raok ma vijent embannet gant e geneiled. Istorour ar matematikoùmatematik Eric Temple Bell a lavar ma 'n ije embannet Gauss e labourioù d'ar mare ma zizoloe anezho en dija lakaet da c'hounit 50 vloaz d'ar matematikoùmatematik.
 
== Liammoù diavaez ==