|
[[Skeudenn:BreuddwydMacsen.JPG|200px|thumb|Macsen Wledig o kousket, skeudenn gant T. Prytherch e-barzh ''Chwedlau Cymru Fu'' (1906).]]
'''Hunvre Macsen''', pe '''Breuddwyd Macsen''' pe '''Breuddwyd Macsen Wledig ''' e [[kembraeg]] (pe ''Breudwyt Maxen (Wledic)'' hervez ar c'hrenngembraeg), zo unan eus an danevelloù a gaver er [[Mabinogi]], kontadennoù skrivet e krenngembraeg en {{XIIvet kantved}}, ha kaoz enne eus [[Macsen Wledig]], an impalaer .
Kavet eo bet stumm koshañ an danevell en un dornskrid anvet [[Llyfr Gwyn Rhydderch]], met un doare nevesoc'h zo en [[Llyfr Coch Hergest]]. En abeg d'ar vrogarantez ouzh [[Arfon]] hag a zo diskouezet splann gant an daneveller e c'haller lavarout, hep aon da faziañ, e oa un den genidik eus [[ Rouantelezh Gwynedd]].
==An danevell==
Div rann zo en [[danevell]]:
*en hini gentañ emañ istor hunvre Macsen, hag ar pezh dremenas goude,
*en eil rann ha n'eo ket ken plijus e-keñver lennegezh, ez eus meur a dra diwar-benn Macsen, e wreg Elen, hag ar [[Brezhoned|Vrezhoned]] , mesk -ha -mesk.
Kregiñ a ra an danevell gant Macsen Wledig, impalaer e [[Roma]], o vont da chaseal gant ''daou roue ha tregont a rouaned kurunennet'', tud dindanañ, d'un draonienndraoñienn nepell diouzh kêr. Met c'hoant da chaseal n'en deus ket ha mont a ra d'ur c'hornig sioul da ober ur pennad kousk goude kreisteiz. ... Ha hunvreal a ra. Emañ o veajiñ, dreist an [[Alpoù]], o treuziñ [[Galia]], o treizhañ [[Mor Breizh]], betek Enez Vreizh.
<!--
Gesyd ei osgordd eu tariannau drosto i'w cysgodi ac mae'n syrthio i gysgu. ;;; Yna mae'n cerdded i ogledd-orllewin yr ynys a gweld caer ysblennydd wrth aber gyda mynyddoedd gwyllt a choed y tu ôl iddi ac ynys ffrwythlon gyferbyn. Eiff i mewn i neuadd y gaer a gweld gweision yn chwarae [[gwyddbwyll]] a'r forwyn decaf erioed yn eistedd ar orsedd orwych. Mae hi'n codi ac yn dod ato ac mae'n rhoi ei freichiau am ei gwddw. Wrth iddo eistedd gyda hi ar yr orsedd ac ymserchu ynddi, mae twrw'r tariannau'n ymysgwyd yn y gwynt yn ei ddeffro ac mae'r weledigaeth yn diflannu.
Ni all yr ymerawdwr fyw heb gael gwybod pwy oedd y forwyn a lle y trigai. Mae'n anfon negeseuwyr allan i bedair ban byd ond dychwelant heb newydd amdani. Caent eu hanfon yr ail dro. Croesant yr Alpau eto a dilyn cyfarwyddyd Macsen i gyrraedd y gaer a gofyn i'r forwyn briodi Macsen. Mae'r forwyn yn gwrthod oni bai'r ymerawdwr ei hun yn dod i'w cheisio. A dyna a wna Macsen a'i wŷr. Glaniant ym Mhrydain a goresgyn yr ynys gan yrru [[Beli fab Manogan]] a'i wŷr ar ffo. [[Elen Luyddog|Elen]] yw'r ferch ac mae hi'n byw gyda'i thad [[Eudaf]] a'i frodyr [[Cynan Meiriadog|Cynan]] ac Adeon yng [[Segontiwm|Nghaer Seint]] yn [[Arfon]]. Y noson gyntaf honno mae Macsen ac Elen yn cysgu a'i gilydd.
Skolveuridi zo a gred e oa an Elen -se o ren e en [[Ynys Brydain]] hag e oa un doueez kelt. {{Daveoù a vank}}▼
Mesk zo en danevell etre div blac'h disheñvel, da lavarout eo [[Elen Luyddog]] hag [[Elen ferch Eudaf ]]. ▼Yn ail ran y chwedl ceir hanesion cymysg, rhai ohonynt yn onomatopoïg, yn esbonio sut yr adeiladwyd [[Sarn Helen]] a ffyrdd Rhufeinig eraill, sut y cafodd mynydd y Frenni Fawr ei enw, sut y cododd gaer fawr yng nghanol [[Eryri]] ([[Dinas Emrys]] efallai), a.y.y.b. Mae'n gorffen gyda hanesyn am ymerawdwr newydd yn Rhufain - mae Macsen wedi bod i ffwrdd am dros saith mlynedd, yn groes i ddeddfau Rhufain - sy'n herio Macsen i gadw draw. Ond dychwela i Rufain gydag Elen lle mae'n gwarchae'r ddinas am flwyddyn, yn aflwyddianus. Yna daw brodyr Elen a chriw o ryfelwyr Arfon i gipio'r ddinas a'i adfer i Facsen. Yn ddiolch iddynt, mae Macsen yn caniatau iddynt grwydro ac oresgyn tir fel y mynnant. Ar ôl blynyddoedd o grwydro ar y cyfandir cyrhaeddant [[Llydaw]]. Mae hanner y llu yn dychwelyd i Gymru gyda Adeon a'r lleill yn aros i drigiannu Llydaw dan Cynan ([[Cynan Meiriadog]]).
-->
*[[Ifor Williams]] ( golren.), ''Breuddwyd Maxen'' (Bangor, 1920) ▼▲Skolveuridi zo a gred e oa an Elen -se o ren e [[Ynys Brydain]]hag e oa un doueez kelt.
*Ar skrid orin en doare- skrivaénskrivañ orineorin e daou zastumad J. Gwenogvryn Evans: ▼
▲Mesk zo en danevell etre div blac'h disheñvel, da lavarout eo [[Elen Luyddog]] hag Elen ferch Eudaf.
<!--Credir mai mam yr ymerawdwr [[Custennin Fawr]] (306-337) yw sail cymeriad Elen Luyddog. Diau bod elfennau o hanes [[Elen o Gaerdroia]] wedi lliwio dychymyg y [[cyfarwydd]] (chwedleuwr) o Gymro hefyd.
Roedd [[Macsen Wledig]] (Magnus Maximus) yn filwr Rhufeinig o [[Sbaen]] a ddaeth yn ymerawdwr Rhufain ar ôl i'w filwyr ei hun ei gyhoeddi yn ymerawdwr ym Mhrydain yn y flwyddyn [[383]]. Teyrnasodd am bum mlynedd yn Rhufain cyn gael ei ladd gan [[Theodosius]]. Ceir peth o'i hanes gan [[Gildas]] a [[Nennius]] gyda'r pwyslais ar sut yr amddifadodd yr ynys o filwyr. Ychwanega Nennius y traddodiad am filwyr Cymreig Macsen yn ymsefydlu yn [[Llydaw]]. Yn yr Oesoedd Canol daeth rhai o deuluoedd brenhinol Cymru i uniaethu â Macsen a hawlio bod yn ddisgynyddion iddo ac Elen (ac felly'n etifeddu awdurdod y Rhufain Gristnogol a'r hawl i reoli Ynys Brydain, mewn cyferbyniaeth â'r [[Eingl-Sacsoniaid]] "paganaidd").
Ceir rhan o hanes Macsen yng ngwaith [[Sieffre o Fynwy]] hefyd, ond ceir gwahaniaethau mawr rhwng y fersiwn yn yr ''[[Historia Regum Britanniae]]'' (''[[Brut y Brenhinedd]]'') a ''Breuddwyd Macsen''. Prawf yw hynny, fe ymddengys, fod y ddwy chwedl yn seiliedig ar draddodiadau hynafol am Facsen yng Nghymru a drysorwyd gan y Cymry dros y canrifoedd.
Mae'r breuddwyd yn fotif llenyddol poblogaid a geir mewn sawl diwylliant, ond roedd yn arbennig o boblogaidd gan y Celtiaid. Yng Nghymru ceir ''[[Breuddwyd Rhonabwy]]'' er enghraifft ac yn Iwerddon ceir dosbarth arbennig o chwedlau a elwir yn ''aisling'', e.e. ''[[Aislinge Oenguso]]'' ('Breuddwyd Angus').
-->
▲*[[Ifor Williams]] (gol.), ''Breuddwyd Maxen'' (Bangor, 1920)
▲*Ar skrid orin en doare-skrivaén orine daou zastumad J. Gwenogvryn Evans:
*''The Text of the Mabinogion... from the Red Book of Hergest'' (Rhydychen, 1887)
*''The White Book Mabinogion'' (Pwllheli, 1907; adembannet gant R. M. Jones, ''Llyfr Gwyn Rhydderch'', Gwasg Prifysgol Cymru, 1973)
===Diwar-benn ar skrid===
*Rhiannon a Dafydd Ifans, ''Y Mabinogion'' (1980). E kembraeg a vremañ
*[[Rachel Bromwich]], 'Dwy Chwedl a Thair Rhamant', en ''Y Traddodiad Rhyddiaith yn yr Oesau Canol'', gol. Geraint Bowen ren. ([[Gwasg Gomer]], 1974)
*Gwynfor Evans, ''Macsen Wledig a Geni'r Genedl Gymreig'' (Abertawe, dh.db.= 1983)
==Pennadoù kar==
*[[Owain fab Macsen Wledig]]
*[[Peblig]]
[[Rummad:Mabinogi]]
| 