Himnusz : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
|||
Linenn 1:
{| class="infobox"
|-
| align="center" | [[File:Himnusz kézirata és kottája.jpg|400 px]]<br />Follennoù orin ar c'han (1823) hag ar sonerezh (1844)
|-
| <hr>
|-
| align="center" | Kan broadel [[Himnusz]]<br />[[File:Erkel Ferenc Magyar Himnusz.ogg]]
|-
|}
'''Himnusz''' ([[Hungareg]]:" meulgan") pe '''Magyar Himnusz''' pe c'hoazh '''Isten, áldd meg a magyart !''' (Doue ra vennigo an Hungariz !) a zo kan broadel [[Hungaria]]. Savet eo bet ar pozioù gant [[Ferenc Kölcsey]] e [[1823]] hag ar sonerezh gant ar sonaozour romantel [[Ferenc Erkel]] e [[1844}}.<ref name="test">[http://www.nemzetijelkepek.hu/himnusz_en.shtml Istor ar c'han broadel ''Himnusz'' war lec'hienn ofisiel gournamant Hungaria] {{en}}.</ref>
== Istor pozioù ''Himnusz'' ==
''A magyar nép zivataros századaiból'' (Diwar kantvedoù arnevek ar bobl hungarat) eo istitl ar varzhoneg ''Himnusz''.<br />
Ar fed ma taol ''Himnusz'' ur sell a-gil war istor ar bobl hungarat e-lec'h komz eus mare trubuilhek ma voe skrivet a vefe un doare da dremen dre kontrollerezh strizh ren an [[Tiegezh Habsburg]].
Evit kompren mat ar varzhoneg ez eo ret peuranavezout istor Hungaria, rak dammguzh emañ enni.
=== ''Himnusz'' da vare Republik Poblek Hungaria ===
Pozioù ar c'han broadel ''Himnusz'', lesanvet ''Isten, áldd meg a magyart!'' ("Doue, bennozh broad Hungaria") zo un azeulgan davet Doue kentoc'h eget ar bobl hungarat, ar pezh na blijas ket da bennadurezhioù [[Republik Poblek Hungaria]] ([[1949]]-[[1989]]).<br />
E-kerzh mare kreñvañ an hollveliegezh [[komunouriezh|komunour]] (1949-[[1956]]) e veze sonet hepken, morse ne veze kanet ''Himnusz'', abalamour d'he fozioù.<br />
Sekretour ar Strollad komunour [[Mátyás Rákosi]] a savas ar goulenn gant ar barzh [[Gyula Illyés]] hag ar sonaozour [[Zoltán Kodály]], daou arzour brudet-mat ar mare, da seveniñ ur c'han broadel nevez ha komunour da Republik Poblek Hungaria. Nac'het e voe gant an daou zen.
Goude freuz-stal [[Emsavadeg Budapest]] e 1956, penn-meur nevez ar Strollad komunour Hungariat [[János Kádár]] a glaskas reiñ lam d'ar c'han broadel ''Himnusz'' evit lakaat en he flas ar ganaouenn [[Szózat]] met un taol kleze en dour e voe.
=== ''Himnusz''
Enskivet eo bet ar c'han broadel ''Himnusz'' [[bonreizh]] [[Hungaria]], gant ar statud a gan broadel nemetañ ar vro.
Ar varzhoneg hag ar ganaouenn anvet ''[[Szózat]]'' ("Argad"), hag a grog gant ar frazenn ''Hazádnak rendületlenül légy híve, óh magyar'' ("Evit ho pro bezit leal sonn, Oh Hungariz"), a daol ur sell dammheñvel ouzh hini ''Himnusz'' war an Hungariz.
Un hengoun eo bremañ kanañ ''Himnusz'' da zigoradur al lidoù ofisiel kent o c'hlozañ gant ''Szózat'' – ken diaes eo kanañ ''Szózat'' avat ma vez lakaet un enrolladenn da vont.
Ar [[skingomz]] foran ''Kossuth Rádió'' a skign dek [[eilenn|munutenn]] eus ''Himnus'' bemdez goude hanternoz, ha bemdez e vez klozet ar gwagennoù FM gant ar c'han broadel ''Himnusz''. Heñvel a vez graet gant ar chadennoù Stad [[skinwel]] bemdez pa vez klozet ar skignañ.
Ez-hengounel e vez skignet ''Himnusz'' gant holl chadennoù skinwel Hungaria evit lidañ da hanternoz ar bloavezh nevez o kregiñ.
== Maen-koun ''Himnusz'' ==
D'ar [[7 a viz Mae]] [[2007]] ez eus bet dioueliet ur maen-koun d'ar c'han broadel ''Himnusz'' e Szarvas Square, e kêr [[Budakeszi]], ur gêriadennig nepell diouzh [[Budapest]], kêr-benn Hungaria.
Sevenet eo bet an oberenn gant an arzourez Mária V. Majzik, a zo bet enoret gant Priz an Hêrezh hungariat.
Testenn ar varzhoneg a-bezh a zo enskrivet en ur c'helc'h ha tro-dro d'an destenn ez adkaver an [[Jezuz_Nazaret|Aotrou]] kizellet e stumm un tres [[arem]] daou [[metr|vetrad]] uhelder dezhañ gant 21 c'hloc'h arem. Ton ar c'han broadel a c'hell bezañ sonet gant ar c'hleier.
Priz ar mein-koun a zo bet 40 million forints (tro-dro da 200,000 [[Dollar|US$]]), an arc'hant a zo bet rastellet dre ur goulenn sikour arc'hant.
<gallery perrow="4">
File:BudakesziHimnusz.jpg|Sell dirak ar mein-koun
File:Himnusz sculpture back.jpg|Sell dre a-dreñv ar mein-koun
File:Himnusz sculpture front.jpg| Tres an [[Jezuz_Nazaret|Aotrou]] o skediñ war pozioù ''Himnusz''
File:Erkel Ferenc Györgyi Alajos.jpg|[[Ferenc Erkel]], ar sonaozour
File:Kölcsey Ferenc.jpg|[[Ferenc Kölcsey]], ar barzh
File:Himnusz kottája.png| Follenn-seniñ ''Himnusz''
File:Hymnus 1823.jpg| Skrid orin kentañ pozioù ''Himnusz'' (1823)
File:Himnusz.jpg|Skrid orin sonerezh ''Himnusz''<br />sinet gant [[Ferenc Erkel]]
</gallery>
== Pozioù ar c'han broadel ''Himnusz''
<
{| style="width:100%; font-size:90%; background-color:#fffff0;"
|- valign="bottom"
! Skrid orin<ref>[http://www.mek.iif.hu/porta/szint/human/szepirod/magyar/kolcsey/anthem/html/ Testenn orin Himnusz troet e saozneg.]</ref><hr> !! Skrid arnevez<ref>[http://data.bnf.fr/15505555/ferenc_erkel_himnusz/ Testennoù Himnusz lec'hienn Levraoueg broadel Bro-C'hall.]</ref><hr> !! !
|-
| align="center" | Ferenc Kölcsey, 1823 || ||
|-
| <big>'''Hymnus'''</big> || <big>'''Himnusz'''</big> || <big>''Kan broadel''</big>
|-
| ''a' Magyar nép zivataros századaiból'' || || ''Diwar kantvedoù arnevek ar bobl hungarat''
|- valign="top"
|
Isten áld meg a' Magyart<br />
Jó kedvvel, bőséggel,<br />
Nyújts feléje védő kart,<br />
Ha küzd ellenséggel;<br />
Bal sors a' kit régen tép,<br />
Hozz rá víg esztendőt,<br />
Megbünhödte már e' nép<br />
A' múltat 's jövendőt !
|
Isten, áldd meg a magyart<br />
Jó kedvvel, bőséggel,<br />
Ha küzd ellenséggel;<br />
Hozz rá víg esztendőt,<br />
A múltat s jövendőt !
|
''A Zoue, bennozh broad Hungaria''<br />
''Gant da c'hras ha da vrokusted,''<br />
''Astenn warni da vrec'h warezus,''<br />
''Pa ra brezel ouzh hec'h enebourien ;''<br />
''Stlabezet e-pad pell dre wallblanedenn''<br />
''Degas dezhi ur mare frealzus,''<br />
''Gouzañvet he deus ar vroad-mañ evit holl bec'hedoù''<br />
''An dremened hag an dazont !''
|-
|
Őseinket felhozád<br />
Karpat szent bérczére,<br />
Általad nyert szép hazát<br />
Bendegúznak vére.<br />
'S merre zúgnak habjai<br />
Tiszának, Dunának,<br />
Árpád hős magzatjai<br />
Felvirágozának.
|
Őseinket felhozád<br />
Kárpát szent bércére,<br />
Általad nyert szép hazát<br />
Bendegúznak vére.<br />
S merre zúgnak habjai<br />
Tiszának, Dunának,<br />
Árpád hős magzatjai<br />
Felvirágozának.
|
''Ambrouget ez poa hon hendadoù dreist''<br />
''Pikernioù nevet ar [[Karpatoù|C'harpatoù]],''<br />
''Ur vammvro gaer az poa gounezet''<br />
''Evit mibien [[Moundzouk|Bendegouz]].<ref>Tad [[Attila]] e oa Bendegouz/Moundzouk.''</ref><br />
''Ha forzh pelec'h e redfe ar stêrioù''<br />
''[[Tisza]] ha [[Danav]],''<br />
''Diskennidi [[Árpád]] hon haroz''<ref>Árpád (<abbr title="circa">''c.''</abbr> [[845]] – ''c.'' [[907]]) a renas war gengevread an Hungariz eus [[895]] betek [[907]].</ref><br />
''A wrizienno hag a vleunio.''
|-
|
Értünk Kunság mezein<br />
Ért kalászt lengettél,<br />
Tokaj szőlővesszein<br />
Nektárt csepegtettél.<br />
Zászlónk gyakran plántálád<br />
Vad Török sáncára,<br />
'S nyögte Mátyás bús hadát<br />
Bécsnek büszke vára.
|
Értünk Kunság mezein<br />
Ért kalászt lengettél,<br />
Tokaj szőlővesszein<br />
Nektárt csepegtettél.<br />
Zászlónk gyakran plántálád<br />
Vad török sáncára,<br />
S nyögte Mátyás bús hadát<br />
Bécsnek büszke vára.
|
''Evidomp war kompezennoù ar [[Koumaned|Goumaned]]''<ref>Ur boblad turk kantreat e oa ar Goumaned ; en Hungaria hag e [[Bulgaria]] e kavjont repu goude aloubadeg ar [[Mongolia|Vongoled]] e [[1237]].''</ref><br />
''E lakajout ar gwinizh da azviñ,''<br />
''E gwiniegi [[Tokaj-Hegyalja|Tokaj]]''<br />
''E lakajout nektar dous.''<br />
''Hor banniel a blantjout alies''<br />
''War savadurioù pri an [[Impalaeriezh otoman|Durked gouez]],''<br />
''Ha dindan lu bez [[Matyas I Hungaria|Mátyás]] e leñvas''<br />
''Kreñvlec'h lorc'hus [[Vienna]].''
|-
|
Hajh, de bűneink miatt<br />
Gyúlt harag kebledben,<br />
'S elsújtád villámidat<br />
Dörgő fellegedben,<br />
Most rabló Mongol nyilát<br />
Zúgattad felettünk,<br />
Majd Töröktől rabigát<br />
Vállainkra vettünk.
|
Hajh, de bűneink miatt<br />
Gyúlt harag kebledben,<br />
S elsújtád villámidat<br />
Dörgő fellegedben,<br />
Most rabló mongol nyilát<br />
Zúgattad felettünk,<br />
Majd töröktől rabigát<br />
Vállainkra vettünk.<br />
|
''Ach', met en abeg d'hor pec'hedoù''<br />
''E teuas fulor ez askre,''<br />
''Ha skeiñ a rajout gant da danfoeltr''<br />
''Eus da goumoul taranek,''<br />
''Neuze saezhoù ar breizherien [[Impaleriezh Vongol|vongol]]''<br />
''A vannjout a-builh warnomp,''<br />
''Ha neuze yev slaved an [[Turkia|Durked]]''<br />
''A sammjomp war hon divskoaz.''
|-
|
Hányszor zengett ajkain<br />
Ozman vad népének<br />
Vert hadunk csonthalmain<br />
Győzedelmi ének!<br />
Hányszor támadt tenfiad<br />
Szép hazám, kebledre,<br />
S lettél magzatod miatt<br />
Magzatod hamvvedre!
|
Hányszor zengett ajkain<br />
Ozmán vad népének<br />
Vert hadunk csonthalmain<br />
Győzedelmi ének!<br />
Hányszor támadt tenfiad<br />
Szép hazám, kebledre,<br />
S lettél magzatod miatt<br />
Magzatod hamvedre!<br />
|
''Na pegen alies e teuas eus genoùioù''<br />
''Broad varbar [[Osman Gazi|Osman]]''<br />
''War korfoù-marv hon armead faezhet''<br />
''Ur c'han a drec'h !''<br />
''Na pegen alies e tagas da vab-te''<br />
''Ma mammvro, war da gerc'henn,''<br />
''Hag e teujout abalamour da 'z mibien dit-te''<br />
''Da vezañ jarl-kañv da vibien dit-te''<br />
|-
|
Bújt az üldözött, s felé<br />
Kard nyúl barlangjában,<br />
Szerte nézett s nem lelé<br />
Honját a hazában,<br />
Bércre hág és völgybe száll,<br />
Bú 's kétség mellette,<br />
Vérözön lábainál,<br />
'S lángtenger felette.
|
Bújt az üldözött, s felé<br />
Kard nyúlt barlangjában,<br />
Szerte nézett s nem lelé<br />
Honját a hazában,<br />
Bércre hág és völgybe száll,<br />
Bú s kétség mellette,<br />
Vérözön lábainál,<br />
S lángtenger fölette.<br />
|
''Kuzhat a reas an tec'had, ha davetañ''<br />
''E teuas ar c'hleze en e vougev,''<br />
''Hag eñ ha sellet ha ne gavas neblec'h''<br />
''E di en e vammvro,''<br />
''Pignat gant ar menez, diskenn en draoñienn,''<br />
''Glac'haret ha dic'hoanag e gavandidi,''<br />
''Ur morad gwad dindan e dreid,''<br />
''Ur meurvorad a dan a-us dezhañ.''
|-
|
Vár állott, most kőhalom,<br />
Kedv s öröm röpkedtek,<br />
Halálhörgés, siralom<br />
Zajlik már helyettek.<br />
'S ah, szabadság nem virul<br />
A' holtnak véréből,<br />
Kínzó rabság könnye hull<br />
Árvánk hő szeméből !
|
Vár állott, most kőhalom,<br />
Kedv s öröm röpkedtek,<br />
Halálhörgés, siralom<br />
Zajlik már helyettek.<br />
S ah, szabadság nem virúl<br />
A holtnak véréből,<br />
Kínzó rabság könnye hull<br />
Árvák hő szeméből!<br />
|
''Kastell sonn, ur berniad mein bremañ,''<br />
''Eürusted ha levenez a nijelle,''<br />
''Hirvoud a varv, leñvadennoù''<br />
''A zasson bremañ en o lec'h.''<br />
''Hag ac'h, ne vleugn ket ar frankiz''<br />
''Diwar gwad ar re varv,''<br />
''Kouezhañ a ra daeroù ar sklaverezh euzhus''<br />
''Eus daoulagad poazh an emzivaded !''
|- valign="top"
|
Szánd meg Isten a' Magyart<br />
Kit vészek hányának,<br />
Nyújts feléje védő kart<br />
Tengerén kínjának.<br />
Balsors a' kit régen tép,<br />
Hozz rá víg esztendőt,<br />
Megbünhödte már e' nép<br />
A múltat 's jövendőt !<br />
<br />
([[Cseke]], 22 a viz genver 1823)
|
Szánd meg Isten a magyart<br />
Kit vészek hányának,<br />
Nyújts feléje védő kart<br />
Tengerén kínjának.<br />
Bal sors akit régen tép,<br />
Hozz rá víg esztendőt,<br />
Megbűnhődte már e nép<br />
A múltat s jövendőt !
|
''Bez truez, A Zoue, ouzh an Hungariz''<br />
''A vez torimellet gant koummoù an arvar,''<br />
''Astenn warno da vrec'h warezus''<br />
''War mor o reuzeudigezh.''<br />
''Stlabezet e-pad pell dre wallblanedenn''<br />
''Degas dezhi ur mare frealzus,''<br />
''Gouzañvet he deus ar vroad-mañ evit holl bec'hedoù''<br />
''An dremened hag an dazont !''
|-
|}
== Pajennoù kar ==
* [[Szózat]] Eil kan broadel bro Hungaria
== Notennoù ha daveennoù ==
<references />
[[Rummad: Kanoù broadel]]
| |||