Emirelezh Treuzjordania : diforc'h etre ar stummoù

| • Dizalc'hiezh velestradurela voevelestradurel

A-c'houde [[Kuzuliadeg Kaero]], a voe dalc'het e miz Meurzh 1921, e voe fiziet Treuzjordania e [[Tierniezh|tiernac'h]] an [[Hachemited]] : [[Abdallah I Jordania|Abdallah]], anezhañ trede mab [[cherifelezh|cherif]] [[Mekka]] [[Hussein ben Ali]], a voe anvet da [[emirelezh|emir]] Treuzjordania dindan evezh ur c'hannad eus ar Rouantelezh-Unanet.

Da vare an [[Impalaeriezh otoman]] e oa an darn vrasañ eus Treuzjordania e ''[[vilayet]]'' ([[proviñs]]) [[Siria]] ; a-viskoazh e oa pobl Treuzjordania an [[Norzh]] desachet gant Siria, pa oa hini ar [[Su]] tost da [[Arabia]], ma oa [[rouantelezh]] [[Hachemited|hachemit]] an [[Rouantelezh Hedjaz|Hedjaz]]. E-kerzh ar [[Brezel-bed kentañ]] e c'hoavezas Emsavadeg Veur an Arabed a-enep an Impalaeriezh otoman, hag e Treuzjordania pergen e voe emgannoù. Gant harp an ofiser [[Kembre|kembreat]] [[Thomas Edward Lawrence|Lawrence Arabia]] e c'hallas cherif Mekka kas an emsavadeg da bennvat, ar pezh a vuanaas diskar an Impalaeriezh otoman.

Pa voe echu gant ar [[Brezel-bed kentañ]], ha da heul an emglevioù kuzh Sykes-Picot ([[1916]]), e voe dasparzhet [[trevadennerezh|trevadennoù]] an [[Alamagn|Alamaned]] hag an tiriadoù otoman d'ar [[Brezel-bed kentañ|Gevredidi]] gant [[Kevredigezh ar Broadoù]].<ref>[http://www.diplomatie.gouv.fr/fr/photos-videos-publications/archives-diplomatiques-3512/expositions/expositions-diverses/60e-anniversaire-de-l-etat-d/article/accords-sykes-picot-1916 ''Emglevioù Sykes-Picot''] {{fr}}</ref>

Diskaret e voe rouantelezh kentañ Siria gant ar C'hallaoued goude o zrec'h en [[Emgann Maisaloun]], nepell diouzh Damask, d'an {{Deiziad|23|Ebrel|1920}} : ne voe [[Stad]] ebet ken e Norzh Treuzjordania betek ma teuas cherif Mekka dre ar Su gant ul luadig a 300 den da gemer Ma'an, ur gêr e Su an tiriad (sellit ouzh ar gartenn), d'an {{Deiziad|20|Du|1920}} ; e miz Meurzh [[1921]] e voe an darn vrasañ eus Treuzjordania dindan beli ar cherif Abdallah.<br />

Er miz-se end-eeun e voe dalc'het Kuzuliadeg [[Kaero]], ma voe divizet envel breur ar cherif, Faisal ben Hussin, da roue [[Iraq]] hag ar cherif e-unan da emir Treuzjordania ; div Stad a voe krouet neuze, ha TreuzjordanTreuzjordania ne vije ket endalc'het gant ar Stad [[Yuzevien|yuzev]] a oa war-nes bezañ krouet ivez war glann [[Kornôg|gornogelgornôgel]] ar stêr [[Jordan (stêr)|Jordan]].

D'ar {{Deiziad|15|Mae|1923}} ez anzavas an R-U e oa Emirelezh TreuzjordanTreuzjordania ur Stad renet gant an emir Abdallah ben Hussein ; fuloret e voe ar [[Sionouriezh|sionourien]] abalamour ma oa disrannet TreuzjordanTreuzjordania diouzh Palestina, ar pezh a grenne war ar Stad [[Yuzevien|yuzev]] a vennent sevel er Reter Nesañ.<ref>[http://www.kinghussein.gov.jo/his_transjordan.html ''The Making of Transjordan''] {{en}}</ref><br />

D'an {{Deiziad|23|Mae|1923}} e voe distaget an emirelezhEmirelezh diouzh ar Rouantelezh-Unanet, ha d'ar 25 a viz Mae diouzh Palestina.<br />

E [[1925]] e voe lakaet proviñsoù Ma'an hag [[Aqaba]], a oa e rouantelezh Hedjaz betek neuze, en emirelezhEmirelezh gant an emir Abdallah, ar pezh a grouas un digor strategek war ar [[Mor Ruz]] dre [[porzh (bagoù)|borzh]] Aqaba.<br />

E [[1928]] e voe sinet ur feur-emglev etre an R-U hag an emirelezhEmirelezh : dizalc'h e oa ar stadStad arab, met ar Rouantelezh-Unanet a vire soudarded war an tiriad evit skoazellañ an emirelezhEmirelezh da stourm ouzh aloubadegoù pobladoù eus Norzh Arabia Saoudat a-vremañ er Su d'an tiriad ; an R-U ivez a rae war-dro an aferioù estren ha war-dro ul lodenn eus kellidsteuñv ar Stad. Ken abred ha miz ebrel 1928 e voe embannnet ur [[bonreizh|vonreizh]] hag ur [[Parlamant]] a 21 ezel a voe dilennet e e miz C'hwevrer [[1929]].

D'an {{Deiziad|22|Meurzh|1946}} e voe sinet ur feur-emglev gant ar Rouantelezh-Unanet hag emirelezhEmirelezh Treuzjordania, a roas he dizalc'hiezh da DreuzjordanDreuzjordania ; daou viz diwezhatoc'h, d'ar {{Deiziad|25|Mae|1946}}, e voe an emiemir Abdallah ben Hussein lakaet da roue gant Parlamant an emirelezhEmirelezh, a gemmas hec'h anv e [[Jordania|Rouantelezh Hachemit [[Jordania]].