Holloueziadur : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
D Bot : fr:Encyclopédie a zo ur pennad vat
Llydawr (kaozeal | degasadennoù)
liamm diabarzh
Linenn 13:
 
Ret eo lavarout eo gant tud ar [[wikipedia brezhonek]] e vez implijet ar ger holloueziadur dreist-holl, rak n'eus nemet un holloueziadur e brezhoneg evit ar poent, ha hemañ eo.
 
 
Savet eo ar ger holloueziadur da dreiñ ar ger latin ''encyclopædia'' eta, ur ger latin savet da vare an Azginivelezh, er XVIvet kantved eta, hag a deu eus un droienn e gregach [[Ploutarc'hos]], ''enkuklios paideia'' (εγκύκλιος παιδεία), da lavarout eo littéralement « kelc'h ar gouiziegezhioù » pe « chadenn ar gouiziegezhioù » (''en'': en, ''kuklios'' : kelc'h, ha ''paideia'' : deskadurezh).
<!--La notion d'[[éducation]] ou d'enseignement est contenue dans le mot grec ''paideia''. L'une des premières occurrences européennes du mot en langue vernaculaire se trouve dans le ''[[Pantagruel]]'' de [[François Rabelais]] (1532).
-->
 
== An daou zoare da glask enklozañ an deskamant ==
Linenn 27 ⟶ 24:
 
== Istor ==
En [[Henamzer]] e voe savet holloueziadurioù gant ar C’hresianed. Oberennoù [[Aristoteles]] ha [[Demokritos]] a yae pep hini anezho d'ober meni holloueziadurioù hag ar pezh a chom eus oberenn ar c'hentañ a c'hell bezañ gwelet evel an holloueziadur koshañ. Ar Roman [[Plinius kozh]], er [[{{Iañ kantved]]}}, en deus savet un "Istor naturel" (''Naturalis historia'') a oa ennañ meur a levr ha 37 anezho (diwar 160) a zo bet miret. Ennañ e oa anv eus [[fed]]où gwir ha traoù faltazius. Sellout a reer ouzh an oberenn-se evel [[mammenn]] an holloueziadurioù zo deuet war-lerc’h.
 
En {{IIIe kantved}} e teuas er-maez an holloueziadur sinaek kentañ, dindan an anv ''Melezour an Impalaer''. An holloueziadurioù e [[Sina]] a oa un harp evit ar studierien en o [[arnodenn]]où. Lod anezho a voe savet a-hed meur a gantved. Ar ''Statudoù Ledan'' da skouer a voe savet da gentañ gant [[Du Yu]] en [[801]] hag a voe kendalc’het da skrivañ betek an [[XXvet kantved]].
Linenn 36 ⟶ 33:
 
[[Restr:Ad Encyclopaedia-Britannica 05-1913.jpg|thumb|300px|right|Bruderezh evit an [[Encyclopaedia Britannica]] ([[1913]])]]
Lavarout a reer peurvuiañ ez eo gant ar Saoz [[John Harris]] e voe savet ar c’hentañ holloueziadur modern, e stumm ul levr ennañ pennadoù renket hervez urzh al lizherenneg. E [[1704]] e teuas er-maez e ''Lexicon technicum''. E dibenn an [[XVIIIvet kantved]] e teuas er-maez an ''[[Encyclopaedia Britannica]]'', e stumm teir levrenn embannet etre [[1768]] ha [[1771]]. Hiziv an deiz c’hoazh ez eo an holloueziadur brudetañ ha pouezusañ er bed saoznek. D’an hevelep mare e voe embannet e [[Bro-C’hallC'hall]] an ''[[Encyclopédie ou dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers|Encyclopédie]]'' gant [[Denis Diderot|Diderot]]. E [[1772]] e voe echuet. Ennañ e oa [[pennad]]oùpennadoù gant [[Voltaire]], [[Jean-Jacques Rousseau|Rousseau]], [[d'Alembert]] ha [[Montesquieu]], kefredourien vras d’ar mare-se. Gant an [[Iliz katolik]] ha gant lez ar Roue e voe gwelet [[Encyclopédie ou dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers|Encyclopédie]] [[Denis Diderot|Diderot]] evel un oberenn awenet gant ur spered disuj koulz lavaret. D’ar mare-se ivez e voe savet en [[Alamagn]] holloueziadur [[Brockhaus]].
 
== Ha bremañ ==
Linenn 43 ⟶ 40:
== Hollouezadurioù brezhonek ==
E [[brezhoneg]] n’eus bet embannet holloueziadur ebet war [[paper|baper]] morse betek-henn. Bremañ, gant [[Wikipedia]], ha gant [[kenlabour]] an holl vrezhonegerien a youl vat, emeur o klask sevel ur [[benveg]] par d’ar pezh a gaver e [[yezh]]où all, ha kaout deskamant war a bep seurt traoù en hor yezh.<br />
Koulskoude ez eus bet un seurt holloueziadur savet e Breizh hag eze aeoa kalz a vrezhoneg ennañ daoust dezhañ bezañ skrivet e galleg. [[Pierre Joseph de Coëtanlem de Rostiviec|Geriadur Pierre Joseph de Coëtanlem de Rostiviec]] an hini eo, savet e-doug an [[Dispac'h gall]] ha chomet [[diembann]] e [[dornskrid|zornskrid]] betek dibenn [[2008]]. Un [[astenn]] da c'heriadur [[Loeiz ar Pelleter]] eo gant [[addispleg]]où gouiziek da bep [[ger]].
 
== Liammoù diavaez ==