Ar Merzher-Salaun : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Maer
Freskaat ha klokaat
Linenn 1:
:[[Skeudenn:Meurastumm.png]] ''Evit al lec'hioù all anvet '''ar Merzher''', gwelit ar pennad [[Merzher (lec'hanvadurezh)]].''
<HR noShade>
{{Infobox kumunioù Breizh
| anv = Ar Merzher-Salaun
| anvOfisiel = ''La Martyre''
| skeudenn = La Martyre (29) Enclos paroissial 01.JPG
| alc'hwez = Kloz-iliz ar Merzher
| ardamezioù = Blason ville fr LaMartyre.svg
| bro = [[Bro-Leon]]
| departamant = [[Penn-ar-Bed]]
| arondisamant = [[Arondisamant Brest|Brest]]
| etrekumuniezh = [[Kumuniezh kumunioù Bro Landerne-Daoulaz|Kumuniezh-k.KK broBro Landerne-Daoulaz]]
| bro velestradurel = [[Bro Brest]]
| kanton = [[Kanton Plouziri| Plouziri]] <small>(betek 2015)</small> </br> [[Kanton Pont-ar-Veuzenn-Kimerc'h|Pont-ar-Veuzenn]] <small>(abaoe 2015)
| insee = 29144
| cp = 29800
Linenn 23 ⟶ 25:
| lec'hienn web = [http://www.lamartyre.fr/ Ti-kêr]
}}
'''Ar Merzher-Salaun ''' a zo ur gumun eus [[Bro-Leon]] e [[kanton Plouziri]], e departamant [[Penn-ar-Bed]], e gwalarn [[Breizh]].
== Istor ==
Ar barrez a zo un [[trev|drev]] gozh daeus barrezparrez [[Plouziri]]. Gouestlet e oa iliz an drev d'an Itron-Varia (''ecclesiae Beatae Mariae du Merzer'' e [[1363]], Itron-Varia ar Merzher e [[1428]]) <ref>Bernard Tanguy, ''Dictionnaire des noms de communes, paroisses et trèves du Finistère'', Douarnenez, 1990</ref>.
 
Hervez ar vojenn e teu an anv eus un darvoud a vefe c'hoarvezet enni d'ar [[25 a viz Mezheven]] 874 : drouglazhdrouklazh ar roue [[Salaun (roue Breizh)|Salaun ]] en doa soñjet kaout repu en iliz (« Salaun a glaskas repu en iliz ur manati ma oa kemeret hag handeet gant ur gouezder bras-meurbet. Tennet e oa e zaoulagad gant kement a feulster ma varvas e-doug an noz »<ref>Alban Butler, Jean François Godescar, ''Vies des pères, martyrs et des autres principaux saints'', Volume 4, Lyon, F.Guyot, 1844</ref>). Lakaet e vije bet an ilizanv ''Arar Merzher'' d'an iliz e koun an darvoud-se abalamour ma oa bet disakret gant ar muntr-se<ref>Dom. F. Plaine, ''[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5809932s.image.hl.r=Carhaix.f63.langFR Saint Salomon, roi de Bretagne et martyr, 25 juin 874]'', éditeur Lafolye, Vannes</ref> . Tremen a reas hec'h anv d'ar vourc'h. Lakaet e voe ar roue da sant e [[910]] abalamour d'e verzherinti ha d'e vertuzioù (Emañ Sant Salaun e roll merzherien an Iliz katolik war lec'hienn ar Vatikan<ref>http://nominis.cef.fr/contenus/saint/10021/Saint-Salomon.html</ref>). Koulskoude n'eo ket asur e c'hoarvezas an darvoud-se eno. Un hengoun all a zisklêr e tegouezhas ar muntr e [[Plelann]] ([[Aodoù-an-Arvor]])<ref>M. de Mauny, ''Le pays de Léon. Bro Leon'', Mayenne, 1993</ref>.
Ar barrez zo un [[trev|drev]] gozh da barrez [[Plouziri]]. Gouestlet e oa iliz an drev d'an Itron-Varia (''ecclesiae Beatae Mariae du Merzer'' e [[1363]], Itron-Varia ar Merzher e [[1428]]) <ref>Bernard Tanguy, ''Dictionnaire des noms de communes, paroisses et trèves du Finistère'', Douarnenez, 1990</ref>.
Ur vojenn all eza euszo e-lec'h ezma'z eus anv eus ur Salaün koshoc'h, a sav da zerouzeroù ar pempet{{Vet kantved}}, deuet da vare enbroadeg ar vrezhonedVrezhoned, hag a zo kontet gant Alan Bouchard er 16vet{{XVIvet kantved}}, ha Pol de Courcy hag ar chaloni Perennes d'e heul (Bulletin Diocésain 1933). Hervezi e vefevije bet un emgann gwadek een "Is-gwad", hag ar gwad o redek betek milin ar Gêrnevez er Roc'h. Kant metrad diouzh atant Isgoat emañ "Koad ar c'hastell douar", a zo ur ''Castellum'' a sav da amzer ar Romaned. Alan J. Raude e levr Fons de Kort (1985) a lavar ez eo gwirheñvel e vefevije en em staliet e ''Castra'' ar Romaned (liester ''Castellum'') ar vrientined vrezhon, a oa soudarded ha c'hoazh keodedourion roman er pempvet{{Vet kantved}} daoust ma oa kouezhet en he foull an [[impalaeriezh roman]] er pleustr.
 
A-hed an hentoù roman bras a gaver er barrez ez eus meur a "Gastell", a zo holl Kestell-douar, kreñvlec'hioù bihan, war dro un hanter levhanterlev pe ul lev tro-dro d'ar c'hamp roman a oa e reter ar bourk, e kroaz-hentkroashent daou hent meur :
Hervez ar vojenn e teu an anv eus un darvoud a vefe c'hoarvezet enni d'ar 25 a viz Mezheven 874 : drouglazh ar roue [[Salaun (roue Breizh)|Salaun ]] en doa soñjet kaout repu en iliz (« Salaun a glaskas repu en iliz ur manati ma oa kemeret hag handeet gant ur gouezder bras-meurbet. Tennet e oa e zaoulagad gant kement a feulster ma varvas e-doug an noz »<ref>Alban Butler, Jean François Godescar, ''Vies des pères, martyrs et des autres principaux saints'', Volume 4, Lyon, F.Guyot, 1844</ref>). Lakaet e vije bet an iliz ''Ar Merzher'' e koun an darvoud-se abalamour ma oa bet disakret gant ar muntr-se<ref>Dom. F. Plaine, ''[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5809932s.image.hl.r=Carhaix.f63.langFR Saint Salomon, roi de Bretagne et martyr, 25 juin 874]'', éditeur Lafolye, Vannes</ref> . Tremen a reas hec'h anv d'ar vourc'h. Lakaet e voe ar roue da sant e [[910]] abalamour d'e verzherinti ha d'e vertuzioù (Emañ Sant Salaun e roll merzherien an Iliz katolik war lec'hienn ar Vatikan<ref>http://nominis.cef.fr/contenus/saint/10021/Saint-Salomon.html</ref>). Koulskoude n'eo ket asur e c'hoarvezas an darvoud-se eno. Un hengoun all a zisklêr e tegouezhas ar muntr e [[Plelann]] ([[Aodoù-an-Arvor]])<ref>M. de Mauny, ''Le pays de Léon. Bro Leon'', Mayenne, 1993</ref>.
- hent Landerne-Karaez dre g- CreacgCreac'h-ar-Bleiz Gwimiliau Gwimilio;
Ur vojenn all ez eus e-lec'h ez eus anv eus ur Salaün koshoc'h, a sav da zerou ar pempet kantved, deuet da vare enbroadeg ar vrezhoned, hag a zo kontet gant Alan Bouchard er 16vet kantved, ha Pol de Courcy hag ar chaloni Perennes d'e heul (Bulletin Diocésain 1933). Hervezi e vefe bet un emgann gwadek e "Is-gwad", hag ar gwad o redek betek milin ar Gêrnevez er Roc'h. Kant metrad diouzh atant Isgoat emañ "Koad ar c'hastell douar", a zo ur Castellum a sav da amzer ar Romaned. Alan J. Raude e levr Fons de Kort (1985) a lavar ez eo gwirheñvel e vefe en em staliet e Castra ar Romaned (liester Castellum) ar vrientined vrezhon, a oa soudarded ha c'hoazh keodedourion roman er pempvet kantved daoust ma oa kouezhet en he foull an impalaeriezh roman er pleustr.
- hent Douarnenez-Aber-Ac'h dre g- KerniliengKernilien.êrel
A-hed an hentoù roman bras a gaver er barrez ez eus meur a "Gastell", a zo holl Kestell-douar, kreñvlec'hioù bihan, war dro un hanter lev pe ul lev tro-dro d'ar c'hamp roman a oa e reter ar bourk, e kroaz-hent daou hent meur :
- hent Landerne-Karaez dre g- Creac'h-ar-Bleiz Gwimiliau ;
- hent Douarnenez-Aber-Ac'h dre g- Kernilien.êrel
Ur c'hilometr e kreisteiz ar bourk e tremen hent bras Landerne-Karaez a zo well-wazh hini an hent bras a vremañ nemet Bot-Kaërell-Isgoad-Ar C'heff.
A-hed an hent-se e oa lec'hioù-ged eta : unan een Isgoat, unan all e Rosquervel (a c'hell bezañ Rozkervael, Roz + Caer + Magglos=Mael=priñs) en em gav en ur c'hroazhenthroashent gant un hent disteroc'h a yae a Landi da [[Daoulaz|Zaoulaz]] ohag tremena dremen dre [[Trelevenez|Drelevenez ]]: Rozkervel-Koad-uhel-Bellevue(anv kozh "Kroaz-hent-Daoulaz") ha goude-se pezh a anved "an Hent glas" a zo un hent-kribenn betek ar Groaz Ruz (harzoù Leon-Kerne) ;
Muioc'h er reter war an hent roman-se e kaved roudoù ur C'hreñvlec'h e Kermen (Plouziri) hervez Fons de Kort.
E Ti-kroaz e kej an hent Douarnenez-Kernilien gant an hent Landerne-Karaez. Pa tiskennerziskenner war-zu ar c'hreisteiz war hent Douarnenez e c'heller gwelout c'hoazh roudoù ur c'hastellum e Lileyvon (anv kefridiel e plas "Enez-eozen" hervez kouer "ar c'hastell", (<ref>dastumet gant T. Gwilhmod e miz eost 2012</ref>. Izeloc'h e kaver c'hoazh ur c'hastellum kalz brasoc'h a-zehoù d'an hentig pa saver war-zu Brec'hoad (park bihan gant kleuzioù tev ha kromm). An holl greñvlec'hioù-se a oa aze da ziwall an hentoù a-bouez-se.
Izeloc'h e kaver c'hoazh ur c'hastellum kalz brasoc'h a-zehou eus an hentig pa saver war-zu Brec'hoad (park bihan gant kleuzioù tev ha kromm).
An holl greñvlec'hioù-se a oa aze da ziwall an hentoù a-bouez-se.
=== [[Dispac'h Gall]] ===
* Dekred eus ar 26 a viz Du [[1790]] war al le ret: e penn-kentañ [[1791]] e voe nac'het al le ouzh [[Lezenn evit lakaat ar gloer da vezañ keodedourien|ar Roue, ar vro hag al lezennoù]] gant Ouroual, kure <ref> [[Kristof Jezegoù]], ''Hor Bro e-pad ar Revolusion'', Ti-moullañ Ar Bobl, Karaez, 1915, pajenn 46 </ref>.
 
== Monumantoù ==
Kavout a reer tri monumant istorel e kumun Arar Merzher-Salaun:
[[restr:Ossarium_Ploudiry.jpg|thumb|left|Ar garnel]]
{{clr|left}}
Linenn 49 ⟶ 48:
* An iliz katolik ''Sant Salaun''
* ar Porzh-bered
 
== Emdroadur ar boblañs abaoe 1962-2006 ==
 
{{Demografiezh
Linenn 55:
|dimx=
|dimy=
|popmax=750800
|passo1=100
|passo2=2050
|bl1=1962
|bl2=1968
Linenn 65:
|bl6=1999
|bl7=2006
|bl8=2012
|p1=518
|p2=509
Linenn 72 ⟶ 73:
|p6=596
|p7=730
|p8=765
|mammenn=EBSSA
}}
Linenn 79 ⟶ 81:
== Gevelliñ ==
== Liammoù diavaez ==
{{DEFAULTSORT:Commonscat|La Martyre|ar Merzher-Salaun}}
*{{fr}}[http://www.lamartyre.fr/ Lec'hienn ofisiel]
*{{fr}} [http://www.lamartyre.fr/ Lec'hienn ofisiel]
*{{br}} [http://www.geobreizh.combzh/breizhgeobreizh/bre/keriou-fichenn.asp?insee_ville=29144 ar Merzher-Salaun war lec'hienn Geobreizh]
 
== Notennoù ha daveoù ==
{{Daveoù}}
<references />
 
{{DEFAULTSORT:Merzhersalaun}}
 
{{DEFAULTSORT:Merzher-Salaun}}
[[Rummad:Kumunioù Penn-ar-Bed]]
[[Rummad:Kumunioù Bro-Leon]]