Galleg : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
D →Liammoù talvoudus: All info is kept in Wikidata / removied deleted template, removed: {{Liamm PuB|af}} using AWB (10902) |
|||
Linenn 31:
== Istor ==
D’al liesañ e vez lavaret eo ar c'hentañ testenn skrivet e proto-c'halleg (pe ''romana lingua'' pe ''[[roman (yezh)|roman]]'') ''Serments de Strasbourg'' (Toueadelloù Strasbourg) e [[842]]. Mod arall e voe en taol kentañ ma oa bet kaoz hag ur yezh roman e [[813]], da-geñver sinod [[Teurgn]]. En destenn lennegel kentañ er yezh-se a zo bet skrivet tro-dro da [[880]]. Hennezh eo'' Séquence de sainte Eulalie'', met gallout a reer lavarout eo bet skrivet an destenn-se e [[pikardeg]] kentoc'h evit e galleg e gwirionez. Ret eo lavarout ne servij ket da galz a dra gober un diforc'h etre "langaj" ha "parlant-bro" : n'e c'haller ket spazhiñ an traoù en ur feson krenn ha fur. Er bloaz [[1539]] e laka lezenn [[Villers-Cotterêts]] ar galleg da yezh ar Gwir hag ar [[melestradurezh|velestradurezh]].
Evit an istor e c'haller gwelout pemp stad en emdroadur ar yezh, ha cheñchet he deus a-dammigoù hag ur stumm d'unan arall (er skouerioù da-heul hor bo dalc'het skritur ar voullerion. Cheñchet eo bet un tammig a-gaoz bout aesoc'h da lenn). Tuioù arall zo da zispartiñ mareoù disheñval emdroadur ar yezh, ha nend eo ar re-se nemet fesonioù da lavarout e pe amzer ez eus bet skrivet un destenn e-keñver stad ar yezh. Ar feson da renkañ stadoù ar yezh dindan n'eo ket diazezet war ar [[yezhadur]] hepken, met war ar skritur ivez :
* [[roman (yezh)|roman]] :
** {{IXvet kantved}}, ''Toueadelloù Strasbourg'' (842) :
:''Pro deo amur et pro christian poblo et nostro commun salvament, d’ist di in avant, in quant deus savir et podir me dunat, si salvarai eo cist meon fradre Karlo et in aiudha et in cadhuna cosa, si cum om per dreit son fradra salvar dist, in o quid il mi altresi fazet, et ab Ludher nul plaid nunquam prindrai, qui meon vol cist meon fradre Karle in damno sit'',
*
** X{{vet}} kantved ''Buhez Sant Léger'' (tro-dro da [[980]]) :
:''Domine Deu devemps lauder / Et a sos sancz honor porter. / In su’amor cantomps dels sanz / Quœ por lui augrent granz aanz'',
Linenn 46:
** XII -XIII{{vet}} kantved, [[Jehan Bodel]], ''Brunain la vache au prestre'' (fabliau ; etre [[1165]] ha [[1210]]) :
:''Nus hom mouteploier ne puet / Sanz grant eür, c’est or del mains. / Par grant eür ot li vilains / Deus vaches, et li prestres nule. / Tels cuide avancier qui recule'',
*
** XIV{{vet}} kantved, ''les Enseignemenz'' (levr sekredoù kegin, etre [[1304]] ha [[1314]]) :
:''Por blanc mengier — Se vos volez fere blanc mengier, prenez les eles e les piez de gelines e metez cuire en eve, e prenez un poi de ris e le destrempez de cele eve, puis le fetes cuire a petit feu, e puis charpez la char bien menu eschevelee e la metez cuire ovec un poi de chucre'',
** XV{{vet}} kantved, [[François Villon]], ar ''Lais ou le Petit Testament'' (e-tro [[1456]]) :
:''Le regart de celle m’a prins / Qui m’a esté felonne et dure ; / Sans ce qu’en riens j’aye mesprins, / Veult et ordonne que j’endure / La mort, et que plus je ne dure, ''
* galleg
** XVI{{vet}} kantved Louïze Labé, ''Sonnets'' (etre [[1545]] ha [[1555]]) :
:''Je vis, je meurs : je me brule et me noye. / J’ay chaut estreme en endurant froidure : / La vie m’est et trop molle et trop dure. / J’ay grans ennuis entremeslez de joye'',
** {{XVIIvet kantved}}, [[Charles Perrault]], ''Peau d’Âne'' ([[1694]]) :
:''Il était une fois un Roi, / Le plus grand qui fût sur la Terre, / Aimable en Paix, terrible en Guerre, / Seul enfin comparable à soi : / Ses voisins le craignaient, ses États étaient calmes.''
* galleg
== Lennegezh ==
| |||