Galleg : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
Linenn 4:
{{Yezh|anv=Galleg|anveyezh='Français'
|statud=Etrebroadel
|broiou= [[FrañsBro-C'hall]]<br />[[Belgia]]<br /> [[Suis]]<br /> [[Kanada]]
|rannved=[[Europa]]
|komzet= 72 milion
Linenn 12:
* [[Yezhoù italek|Italeg]]
** [[Yezhoù romanek|Romaneg]]
*** [[Yezhoù italekRomaneg ar Cc'hornôg|ItalegRomaneg ar c'hornôg]]
**** [[Italeg ar c'hornôg|KornôgIbero-gallek]]
***** [[Ibero-gallekGalloromaneg]]
****** [[galloromanGalloreteg]]
******* [[GalloretegYezhoù oïl]]
******** [[Yezhoù oïl]]Galleg
********* Galleg
|YezhOfisiel= [[Frañs]], [[Belgia]], [[Suis]], [[Kanada]] hag 21 vro arall
|akademiezh= Académie française, [[Délégation générale à la langue française et aux langues de France]], Service de la langue française (Belgia), Office québécois de la langue française, Conseils supérieurs de la langue française de France, de Belgique et du Québec
Linenn 27 ⟶ 26:
}}
 
Ar '''galleg''' zo ur [[Yezhoù romanek|yezh romanek]] gant ur [[substrat]] [[galianeg|galianek]] hag ur [[superstrat]] [[frankeg|frankek]]. Cheñchet en deus diouzh e du, diwar youl tolpadoù tud ouiziek (evel tud ar ''[[Pléiade]]'') pe ensavadurioù (evel an ''[[Académie Française]]''). E kerentiad ar yezhoù gallek-ha-romanek emañ ar galleg. Pa veze kaozeet ur bochad yezhoù eus a bep seurt familhoù er [[FrañsBro-C'hall|Vro-C'hall]] (hag a vez graet « ''patois'' » anezhe gant dismegañs, pe c'hoazh « yezhoù rannvro » (''langues régionales''), hag a c'haller dispartiañ etre div familh vras, [[yezh oïl|yezhoù oïl]] en hanternoz, [[okitaneg|yezhoù ok]] er c'hreisteiz, hag a zo ul lodenn ag ar familh okitanek-ha-katalanek pe okitanek-ha-romanek), nend eo ar galleg, hag a oa yezh al Lez, nemet ur meskaj lennegel a lod anezhe, re oïl dreist-holl, hini [[Enez Frañs]] da gentañ penn.
 
== Istor ==
 
D’al liesañ e vez lavaret eo ar c'hentañ testenn skrivet e proto-ckenc'halleg (pe ''romana lingua'' pe ''[[roman (yezh)|roman]]'') ''Serments de Strasbourg'' (Toueadelloù Strasbourg) e [[842]]. Mod arall e voe en taol kentañ ma oa bet kaoz hag ur yezh romankenc'halleg e [[813]], da-geñver sinod [[Teurgn]]. En destenn lennegel kentañ er yezh-se a zo bet skrivet tro-dro da [[880]]. Hennezh eo'' Séquence de sainte Eulalie'', met gallout a reer lavarout eo bet skrivet an destenn-se e [[pikardeg]] kentoc'h evit e galleg e gwirionez. Ret eo lavarout ne servij ket da galz a dra gober un diforc'h etre "langaj" ha "parlant-bro" : n'e c'haller ket spazhiñ an traoù en ur feson krenn ha fur. Er bloaz [[1539]] e laka lezenn [[Villers-Cotterêts]] ar galleg da yezh ar Gwir hag ar [[melestradurezh|velestradurezh]].
 
Evit an istor e c'haller gwelout pemp stad en emdroadur ar yezh, ha cheñchet he deus a-dammigoù hag ur stumm d'unan arall (er skouerioù da-heul hor bo dalc'het skritur ar voullerion. Cheñchet eo bet un tammig a-gaoz bout aesoc'h da lenn). Tuioù arall zo da zispartiñ mareoù disheñval emdroadur ar yezh, ha nend eo ar re-se nemet fesonioù da lavarout e pe amzer ez eus bet skrivet un destenn e-keñver stad ar yezh. Ar feson da renkañ stadoù ar yezh dindan n'eo ket diazezet war ar [[yezhadur]] hepken, met war ar skritur ivez :
* [[roman (yezh)|romankenc'halleg]] :
** {{IXvet kantved}}, ''Toueadelloù Strasbourg'' (842) :
:''Pro deo amur et pro christian poblo et nostro commun salvament, d’ist di in avant, in quant deus savir et podir me dunat, si salvarai eo cist meon fradre Karlo et in aiudha et in cadhuna cosa, si cum om per dreit son fradra salvar dist, in o quid il mi altresi fazet, et ab Ludher nul plaid nunquam prindrai, qui meon vol cist meon fradre Karle in damno sit'',
Linenn 95 ⟶ 94:
! (km²)
|-----
| [[FrañsBro-C'hall]] (douar-bras) || align="right" | 60 000 000
| align="right" | 60 180 600
| align="right" | 105 || align="right" | 547 030
Linenn 214 ⟶ 213:
 
=== Broioù ma emañ ar galleg ar yezh ofisiel nemeti ===
* [[FrañsBro-C'hall]]
* [[Benin]]
* [[Burkina Faso]]