Kenrouedad : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
Adwel.
Linenn 1:
{| class="infobox"
'''Internet''' zo ur rouedad [[urzhiataerezh|urzhiataerel]] bedel. Diazezet eo war daou [[protokol|brotokol]] kehentiñ, TCP (''Transmission control protocol'') hag IP (''[[Internet protocol]]'') lakaet asambles dindan an anv [[TCP-IP]]. Implijet e vez evit dispakañ meur a servij war [[skramm]] evel al lizhiri elektronek ("posteloù" e brezhoneg) hag ar [[World Wide Web]]. Troet eo bet an anv <q> Internet </q> gant ar ger ''kenrouedad'' ivez .
|-
| [[Restr:Bob Kahn.jpg|200px]]<br><center>Bob Kahn</center><hr>
|-
| [[Restr:J. C. R. Licklider.jpg|200px]]<br><center>J. C. R. Licklider</center><hr>
|-
| [[Restr:Ivan Sutherland at CHM.jpg|200px]]<br><center>Ivan Sutherland</center><hr>
|-
| [[Restr:Douglas Engelbart in 2008.jpg|200px]]<br><center>Douglas Engelbart</center><hr>
|-
| [[Restr:SteveCrockerJI1.jpg|200px]]<br><center>Steve Crocker</center><hr>
|-
| [[Restr:Ray Tomlinson.jpg|200px]]<br><center>Ray Tomlinson</center><hr>
|-
| [[Restr:M. Louis POUZIN 2013.jpg|200px]]<br><center>Louis Pouzin</center><hr>
|-
| [[Restr:Vint Cerf - 2010.jpg|200px]]<br><center>Vint Cerf</center><hr>
|-
| [[Restr:Sir Tim Berners-Lee.jpg|200px]]<br><center>Sir Tim Berners-Lee</center><hr>
|-
| [[Restr:Marc Andreessen.jpg|200px]]<br><center>Marc Andreessen</center>
|-
|}
'''Internet''' zo ur rouedad [[urzhiataerezh|urzhiataerel]] bedel. Diazezet eo war daou [[protokolKomenad kehentiñ|brotokol]]gomenad kehentiñ]], [[Transmission Control Protocol|TCP]] (''Transmission controlControl protocolProtocol'') hag IP (''[[Internet protocolProtocol]]'') lakaet asambles dindan an anv [[TCP-/IP]]. Implijet e vez evit dispakañ meur a servij war [[skramm]] evel al lizhirilizheroù elektronek ("[[Anvonerezh elektronek|posteloù]]" e brezhoneg) hag ar [[World Wide Web]]. Troet eo bet an anv <q> Internet </q> gant ar ger ''kenrouedad'' ivez .
 
Evit ma vo luget an holl ardivinkoù a zo war ar rouedad ez eus bet savet ur reizhiad chomlec'hioù gant [[sifroù arabek]], a anver "chomlec'h IP". Pep ardivink e vez roet dezhañ ur chomlec'h IP neuze, a zo un heuliad sifroù pe; padus pe war ar prim. Mete posublvez ar chomlec'hioù IP, hervez an doare ardivink. Posubl eo ivez reiñ ur c'homlec'h da neb en deus ezhomm. Ar chomlec'hioù o deus daou stumm, unan sifraouet evita vez komprenet gant an ardivinkoù o-unan, hag unan all e gerioù lizherennet ha komprenabl d'an holl : <q> 192.168.1.1 </q> pe <q> br.wikipedia.org </q>, da skouer.
 
== Orin an termen ==
Krediñ a ra da veur a zen n'eo Internet nemet ar reizhiad gourdestenn[[gourskrid]]où (saozneg : ''hypertext'') anvet ''World Wide Web'' pe "ar Web", abalamour ma oa hennezh ar servij brudetañ e kreiz ar [[bloavezhioù 1990]].<br>
Ar Web (''ar Gwiad'' e e brezhoneg) zo ur rezihiad dispakañ testennoù, skeudennoù ha sonioù a vez kinniget dindan stumm pajennoù e liv. Kavet e vez servijoù all c'hoazh, evel an [[anvonerezh war ar prim]], an ''[[Internet relay chat]]'', hag an eskemmoù [[restr stlennegel|restroù stlennegel]] dre ar c'hehentiñ ''[[peer-to-peer]]''.<br>
E miz Here [[1972]] e voe meneget an termen <q> Internet </q> gant Robert Elliot "Bob" Kahn (* [[1938]]) e-kerzh ur c'hendiviz e [[Washington D.C.]]. Ar c'haoz oa war an ''internetting'', da lavaret eo sevel liammoù etre ar rouedadoù (''net'' = rouedad).<!--<ref>{{en}} [http://www.v7ndotcomelursrebmem-summitmedia.com/ V7ndotcom Elursrebmem]</ref>--Dead link 2016-03-01-->
D'ar mare-se, meur a anv a veze roet d'ar reizhiad nevez : ''interconnectedInterconnected networksNetworks'', ''internetworkingInternetworking'', ''internationalInternational interconnectedInterconnected networksNetworks'' hag all. Erfin, d'ar [[1añ a viz Genver]] [[1973]] e voe bet roet ez-ofisiel an anv ''Internet'' dad'an ''ArpanetARPANET'' (''Advanced Research Projects Agency Network'', rouedad al [[lu]] [[SUA|amerikan]]) ha d'ar rouedadoù all kenluget gantañ, er skolioù-meur amerikan peurvuiañ.
 
== Istor ==
* Pennad dre ar munud : [[Istor ar Genrouedad]].
An notennoù a oa bet skrivet e miz Gouere [[1962]] gant Joseph Carl Robnett Licklider ([[1915]]-[[1990]]), eus ''Massachusetts Institute of Technology'' (MIT) eo an testennoù koshañ zo anezho. Licklider a zeskrive enno an etregweredoù sokial a c'hallje bezañ gant ur rouedad urzhiataerioù. Rankout a rae aesaat ar c'hehentiñ etre klaskerien an ''Defense Advanced Research Projects Agency'' (DARPA) dreist-holl.<br>
E miz miz Here 1962 e oa deuet Licklider da vezañ e penn ar programmraktres enklask en urzhiataerzh eus an DARPA. Kendrec'hiñ a reas e warlerc'hidi Ivan Edward Sutherland (* 1938) ha Robert William "Bob" Taylor (* [[1932]]), kerkoulz hag enklasker ar MIT Lawrence G. Roberts (* [[1937]]), pa lavaras dezho e oa talvoudus ar rouedadoù stlennegel.
 
Gant Leonard Kleinrock (* [[1934]]) eus an MIT e oa bet embannet an destenn deorikel gentañ diwar-benn ar c'hehentiñ dre bakadoù e [[1961]], hag e {{1964]] ez embannas al levr kentañ diwar-benn an dodenn-se.
 
E [[1965]] ez arnodas RobertL. G. Roberts ha Thomas Merril ar c'hentañ kevreadur stlennegel a-bell, etre [[Massachusetts]] ha [[Kalifornia]]. Diskouezet e oa bet neuze e c'halle an urzhiataerioù kenlabourat a-bell, met ne oa ket mat kehentiñ dre rouedad ar [[pellgomz]]. Degemeret e oa bet meizad ar c'hehentiñ dre bakadoù, a oa bet kaset war-raok gant Kleinrock.
 
E [[1966]] e oa bet enfredet Roberts gant Taylor en DARFA evit empennañ an ARPANET. E [[1967]] ez embannas ar steuñv. Pa oa bet o kinnig an destenn-se e reas anaoudegezh gant daou strollad all a enklaskerien dizalc'h a laboure war an hevelep danvez : ur strollad eus an ''National Physical Laboratory'' (NPL) eus ar [[Rouantelezh-Unanet]] gant Donald Davies (* [[1924]]) ha Roger Scantlebury, hag egile eus ar RAND Corporation gant Paul BarranBaran.
 
Etre 1962 ha 1965 e oa bet studiet an treuzkas dre bakadoù gant strollad ar RAND evit al lu amerikan. Ar pal a oa derc'hel ar c'hehentiñ e ken kaz ma vije taget ar vro (da skouer, gant bombezennoù nukleel), ar pezh a c'halled ober gant an treuzkas dre bakadoù en ur rouedad kreizennet. Un diorrodur dizalc'h eus an ARPANET e oa : daoust ma oa bet savet da zerc'hel ouzh un argadenn, ne oa ket bet empennet an ARPANET da aesaat ar c'hehentiñ etre enklaskerien. Ne oa ket bet lakaet danevell Paul Baran e pleustr ha buan-kenañ e oa bet ankoukanac'haet.
 
Er mare-se e oa kaset an traoù war-raok er ((British National Physical Laboratory'' gant skipailh Donald Davies : an ''NPL Network'', ar rouedad mailhet kentañ diazezet war an treuzkas ''datagrammes'' (roadennoù a-bakadoù), a oa arc'hwelek. Met n'eo ket bet skrivet istor ar Genroudad gant [[Europa[Europiz]] : an ARPANET e voe deroù ofisiel ar Genrouedad hiviziken.
 
E miz Eost [[1968]] e asantas an DARFA arc'hantaouiñ diorren dafar routa pakadoù an ARPANET. E miz Kerzu e voe fiziet an diorroadur-se en unan eus strolladoù an embregerezh Bolt, Beranek and& Newman (BBN) eus [[Boston]]. Labourat a reas ar strollad-se gant Bob Kahn war adeiladezh ar rouedad. Roberts a wellae doareoù topologel hag armerzhel ar rouedad, Kleinrock a briente reizhiadoù muzuliañ ar rouedad.
 
E miz Gwengolo [[1969]] e stalias BBN an aveadur kentañ en ''UCLA''<ref>''University of California in Los Angeles''</ref> ma laboure Kleinrock. Eil skoulm ar rouedad a voe staliet eer ''Stanford Research Institute'' (SRI) ma laboure Douglas Engelbart ([[1925]]-[[2013]]) war ur raktres gourskrid. Daou skoulm ouzhpenn a oa bet ouzhpennet gant Skol-veur [[Santa Barbara (Klifornia)|Santa Barbara]] ha Skol-veur [[Utah]]. E dibenn 1969 en doa an ARPANET pevar skoulm eta.
 
Gant an ''Network Working Group'' (NWG), renet gant Stephen D. "Steve" Crocker (* [[1944]]), e voe echuet ar protokol kehentiñ a bost da bost anvet ''NCP'' (''Network Control Program'') e miz Kerzu [[1970]]. Degemeret e voe ar protokol-se etre [[1971]] ha [[1972]] gant an daou lec'hiad kevreet ouzh an ARPANET. Evel-se o doa gallet implijerien ar rouedad diorren an arloadoù.
 
E 1972 e voe sevenet gant Raymond Samuel "Ray" Tomlinson (* [[1941]]) an arload pennañ kentañ : ar postelerezh. E miz Here 1972 ez aozas Kahn an abadenn diskouez vras kentañ war an APARNET en ''International Computer Communication Conference'' (ICCC). An abadenn diskouez foran kentañ e oa bet.
 
Diwar an ARPANET e oa bet krouet meizad ar Genrouedad. Ar mennozh a oa reiñ tro da gevreañ rouedadoù a bep seurt an eil re ouzh ar re all : an ARPANET, kehentiñ gant loarelloù, kehentiñ dre skinoù. Deuet e oa ar mennozh-se gant Kahn e 1972, dindan an anv ''Internetting''. Gant protokolkomenad NCP APERNETan ARPANET ne c'halled ket ennagañ ostizoù e-maez APERNETan ARPANET, na reizhañ fazioù treuzkas a c'hallfe degouezhout. Divizout a reas Kahn neuze diorren ur protokolc'homenad nevez, a zeuas da vezañ TCP/IP a-benn ar fin.
 
E-keit-se e oad o sevel ur raktres, awenet gant APARNET, dindan renerezh Louis Pouzin (* [[1931]]) e [[Bro-c'hall]] : <q> Kykládes </q> e oa anv ar raktres-se ; perzhioù niverus TCP/IP zo bet diorroet abretoc'h evit Kykládes. Lavaret o deus Pouzin ha Kahn e oa bet awenet TCP/IP gant ar raktres Kykládes.
 
E [[1973]] e c'houlennas Kahn ouzh Vinton Gray "Vint" Cerf (* [[1943]]) – a vez lesanvet "tad an Internet" a-wechoù) labourat gantañ rak Cerf a ouie ar munudoù da lakaat NCP war-sav. SkrivetGant Cerf e oa bet skrivet an teul kentañ o taveiñ da TCP gant Cerf, e 1973 end-eeun : ''A Partial Specification of an International Transmission Protocol'', bet embannet gant an NWG. An TCP a oa bet spisaet evit ar wech kentañ e miz Kerzu 1974., Anan RFC (''Request For Comments'' niv. 675 eo.<ref>{{en}} ''Specification of Internet Transmission Control Program'', [https://tools.ietf.org/html/rfc675 ''Network Working Group''].</ref>
 
Gant doare kentañ TCP ne c'halled kehentiñ nemet dre savelañ un amred galloudel. Mont a rae mat en-dro evit treuzkas restroù pe evit labourat a-bell met ne oa ket azasaet ouzh lod arloadoù evel ar pellgomz dre ar Genrouedad. TCP a voe disrannet neuze diouzh an IP, hag an UDP (''User Datagram Protocol'') kinniget evit an treuzkasadennoù hep savelañ un amred.
 
E dibenn ar [[bloavezhioù 1980]] e oa bet lakaet pemp kreizenn stlennelegezh dreistgalloudus gant an NSF (''National Science Foundation'' (NSF), a oa dindan ar velestradurezh amerikan. Gallout a rae an implijerien kevreañ outo, ne vern pelec'h edont er Stadoù-Unanet : gallout a raed mont war an ARPANET a-vras. Berzh a reas ar reizhiad ha, goude ma oa bet lakaet an dafar hag al linennoù a-live e dibenn ar bloavezhioù 1980, e voe digoret d'an tremenerezh kemwerzhel e deroù ar [[bloavezhioù 1990]].
 
E deroù ar bloavezhioù 1990 e c'haller lavaret e oa bet ganet ar Genrouedad a anavezomp hiziv : ar Web, un hollad pajennoù en [[HTML]] o veskañ skrid, liammoù, skeudennoù, a c'haller ennegañ dre un URL (''Uniform Resource Locator'')<ref>Un URL eo <q> <nowiki>https://br.wikipedia.org/wiki/Degemer</nowiki> </q>, ma kaver teir lodenn : an doare servije (http://), anv ar gwazer (br.wikipedia.org) ha lec'h an teul (wiki/Degemer).</ref> hag a c'haller diraez gant ar protokolc'homenad HTTP (''HyperText Transmission Protocol''). Ar standardoùskouerioù, diorroet er CERN (''Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire'') gant Sir Timothy John "Tim" Berners-Lee (* [[1955]]) a dapas brud buan pa oa bet diorroet ar [[merdeer]] liesvedia ''Mosaic'' en NCSA (''National Center for Supercomputing Applications'') gant Marc Andreessen (* [[1971]]) hag ÉricEric J. Bina (* [[1964]]).
 
E miz Genver [[1992]] e voe krouet an ''Internet Society'' (ISOC) gant ar pal brudañ ha kenurzhiañ an diorroadurioù war ar Genrouedad. Er bloavezh [[1993]] e voe krouet ar merdeer Web kentañ, a embrege ar skridoù hag ar skeudennoù : ''WorldWideWeb'' e oa e anv orin, kent bezañ adanvet ''Nexus'' evit abegoù anat. E-pad ar bloavezh-se e oa bet leuriet ur gompagnunezh gant an ''National Science Foundation'' (NSF) evit enrollañ an anvioù domani.
 
== Gouarn ==
Linenn 50 ⟶ 73:
Hervez dielfennadur ar strollad labour diwar-benn gouarn ar Genrouedad, « Gouarn ar Genrouedad » a dalvez kement ha danzen hag arloañ pennaennoù, gant ar Stadoù, ar genad prevez hag ar gevredigezh keodedel da-geñver o rolloù a-getep, reolennoù, reoladoù, argerzhoù kemer divizoù ha programmoù boutin evit oberiañ an emdroadur hag an implij eus ar Genrouedad.
 
Pouezus eo ar marilhoù metaroadennoù evit sevel reolennoù an diraez d'ar danvezioù web a implij an ''Uniform Resource Identifiers'' (a c'hall bezañ an URL a ziskwel war barrenn verdeiñ an urzhiataer personel).
 
Un nebeud aozadurioù zo karget da verañ ar Genrouedad, gant gwirioù-dreist dibar. Kenlabourat a reont evit danzen ar standardoùskouerioù tekinikelteknikel, reiñ anvioù domani, chomlec'hioù IP, h.a. :
* ''Internet Corporation for Assigned Names and Numbers'' (ICANN), dindan gouardoniezh Departamant Kenwerzh ar Stadoù-Unanet ; Internet Corporation for Assigned Names and Numbers (ICANN), dindan gwardoniezh Departament Kenwerzh ar Stadoù-Unanet ;
* ''Internet Engineering Task Force'' (IETF) a pledbled gant an neuzioù savouriel ha teknikel, ;
* Internet Society (ISOC).
Gant ar pal derc'hel pe ledanaat neptuegezh ar rouedadoù, met ivez engouestlañ ar gengevratourien hollek a bep seurseurt da gendivizout diwar-benn ar gouarn, ar Broadoù Unanet o deus galvet :
* Kuzuliadeg ar bed war kevredigezh ar c'helaouiñ ;
* Forom ar gouanrngouarn war ar Genrouedad.
Merañ an danvezioù niverel zo ezhomm evit mont en-dro ar Genrouead, zo fiziet en ''Internet Assigned Numbers Authority'' (IANA), a zileuri dezverkañ ar bloc'hoù chomlec'hioù IP ha niverennoù ''Autonomous System'' d'ar marilhoù ar Genrouedad rannvroel.
 
== Gwir ==
<!--Broioù o strishaat ar moned war ar Genrouedad hervez ''Reporters sans frontières''.-->
Gwir ar Genrouedad a vod an holl reolennoù ar gwir a c'ahllerheller dedalvezout d'ar Genrouedad.
 
N'eus ket a wir dibar d'ar Genrouedad met lakaet e vez ar gwir boutin da dalvezout kentoc'h. Lezennoù broadel zo, a vez lakaet da dalvezout gant ar broioù pa vez ezhomm da zerc'hel kont eus o dibardelezhioù - (da skouer, e FrañsBro-c'hall : Lezennal lezenn evit ar fiziañs en armerzh niverel (LCEN''Loi pour la Confiance dans l'Économie Numérique'', LCÉN) eus an 21 a viz Mezheven 2004).
 
Hervez Benjamin Bayart, difretour evit neptuegezh, ar rouedadoù, ez eus bet kadarnaet gant ali ar C'huzul Bonreizhel, bet embannet d'an 10 a viz Mezheven 2009[notenn 1], "ez eo ar Genrouedad un dra ret evit arver ar frankiz ezteuler" [4].
 
Diaes eo lakaat ar gwir da dalvezout war ar Genrouedad evit daou abeg da nebeutañ :.
# Etrebroadel eo ar Genrouedad. Padal; padal, ar gwir broadel a vez lakaet da dalvezout peurliesañ.
# Diaes e vez anavezout an implijerien, gwarezet int gant ar Genrouedad, met an dorfetouriendorfedourien zo ivez neuze.
 
Ar Genrouedad a laka an dud da sevel goulennoù diwar-benn ar gwir a denn d'ar berc'henniezh kerfredel (gwir aozer, gwir merkoù, h.a.), da wir ar c'hazetennoù hag an embannadurioù (torroù-lezenn, kujunennoù, gwallvrudañ, h.a.), gwir ar skeudennoù, met ivez d'ar gwir brudañ, ar gwir kenwerzhel abaoe diorroadur ar gwir kenwerzhel.
 
== Kevreadennoù evit an dud voutin ==
Evit monet war ar Genrouedad ez eus ezhomm da gaout un aveadur IP, hag ur c'hevreadur d'ur pourvezer monedoù. Evit an dra-se e vez implijet an dafaroùhagdafaroù hag ar meziantoù amañ war-lerc'h :
* Unun urzhiataer personel pe n'eus forzh peseurt aveadur termen all e penn ur rouedad : skoazeller personel, letrin c'hoarioù video, pellgomzer hezoug ;
* ur ganol gehentiñ war-du ar pourvezoù monedoù : luc'hedañv, linenn bellgomz diloc'h (linenn analogel, xDSL), linenn bellgomz hezoug (4G, 3G+, 3G, Edge, GPRS, GSM/CSD), ar Genrouedad dre loarell, ar Wi-Fi (''Wireless Fidelity'') ;
** Skoazeller personel
* Urur reizhiad (meziant/dafar) {o}arval evit ar protokolc'homenad reizhiad implijet (PPP, PPPoX, Ethernet, ATM, h.a.) ;
** Letrin c'hoarioù video
* ur pourvezer moned war ar Genrouedad (''Internet Service Provider''/ISP, ''Fournisseur d'Accès Internet''/FAI).
** Pellgopmzer hezoug
* Ur ganol gehentiñ war-du ar pourvezoù monedoù :
** Luc'hedañv
** Linenn bellgomz diloc'h : linenn analogel, xDSL
** Linenn bellgomz hezoug : 3G+, 3G, Edge, GPRS, GSM (CSD)
** Ar Genrouedad dre loarell
** Wi-Fi
* Ur reizhiad (meziant/dafar) {o}arval evit ar protokol reizhiad implijet (PPP, PPPoX, Ethernet, ATM, h.a.)
* Ur pourvezer moned war ar Genrouedad(ISP) (ISP e saozneg a dalvez Internet Service Provider)
 
Meziantoù, a-hend-all, zo ezhomm evit korvoiñ ar Genrouedad hervez an implijoù a vez graet anezhi :
* Postelerezhpostelerezh : un arval SMTP (''Simple Mail Transfer Protocol'') ha POP/POP3 (pe''Post POP3Office Protocol'') pe IMAP/IMAP4 (pe''Internet IMAP4Message Access Protocol'') ;
* Treuzkasoùtreuzkasoù restroù : un arval pe ur servijer FTP (''File Transfert Protocol'') ;
* ''World Wide Web'' : ur merdeer Web ;
* Parpar-ouzh-par : unan eus rouedadoù niverus P2P hervez an implij (rannañ restroù par-ouzh-par, Jediñ ingalet, P2P VoIP, (''Peer-to-Peer Voice over IP'') h.a.).
 
== ProtokoloùKomenadoù ==
Ar Genrouedad a ya en-dro hervez ur patrom dre wiskad, damheñvel ouzh ar patrom [[OSI]] (''Open System Interconnection''). An elfennoù a aparchant d'an hevelep gwiskadoù a implij ur protokolc'homenad kehentiñ evit eskemmañ titouroù.
 
Ur protokolc'homenad zo un hollad reolennoù zo termeneta gantodermen ur yezh evit lakaat meur a urzhiataer da gehentiñ an eil re gant ar re all. Termenet int gant reoladoù digor, an RFC (''Request For Comments'').
 
Pep protokolkomenad en deus kargoù dezhañ e-unan hag, a-gevret, pourchas a reont doareoù a bep seurt da vastañ d'an ezhommoù lies ha diseurt war ar Genrouedad.
 
Setu amañ ar c'homenadoù pennañ.
Ar re bennañ zo amañ war-lerc'h :
* [[IP]] (''Internet Protocol)'', zo anvet IPv4 ivez : protokolkomenad rouedad a dermen an doare eskemmañ kentañ etre an urzhiataerioù a gemer perzh er rouedad en ur reiñ dezho ur chomlec'h hepken war ar rouedad ; IPv6 eo kentel nevesañ IP.
* [[TCP]] :''Transmission Control Protocol'' zo karget da savelañ ar c'hevreadur d'ar rouedad hag da gontrollañ an treuzkas. Ur protokolc'homenad degemer eo, a c'haller kaout fiziañfiziañs ennañ. Diogeliñ a ra ez eo berbet resevet mat ar roadennoù gant an degemerer, er c'hontrol da UDP (''User Datagram Protocol'').
* [[HTTP]] (''HyperText Transfer Protocol)'' : protokolzo bet lakaet war-sav evit kargañ pajennoù web.
* [[HTTPS]] ''HyperText Transfer Protocol Secure''<ref><q> HTTP over SSL (''Secure Sockets Layer'') </q> ha <q> HTTP over TLS (''Transport Layer Security'') </q> a reer eus HTTPS ivez.</ref> zo evit merdeiñ er mod suraet.
* HTTPS : HTTP evit merdeiñ er mod suraet.
* [[FTP]] (''File Transfer Protocol)'' : protokolzo implijet evit treuzkas restroù war ar Genrouedad.
* [[SMTP]] (''Simple Mail Transfer Protocol)'' :eo ar mod eskemmañ ar postelerezh evit kas.
* [[POP]] ''Post Office Protocol'' ha [[POP3]] (''Post Office Protocol doareversion 3)'' eo :ar modmodoù eskemmañ ar postelerezh evit degemer.
* [[IMAP]] (''Internet Message Access Protocol)'' :zo ur mod eskemmañ all evit ar postelerezh.
* [[IRC]] (''Internet Relay Chat)'' :zo protokolur c'homenad evit divizout prim en-linenn.
* [[NNTP]] (''Network News Transfer Protocol)'' :zo protokolur c'homenad treuzkas implijet evit ar foromoù divizout ''Usenet''.
* [[SSL]] pe''Secure Sockets Layer'' ha [[TLS :''Transport Layer Security'' zo protokoloùkomenadoù treuzkasaettreuzkas suraet, implijet evit ar paemantoù suraet dreist-holholl;
* [[UDP]] ''User Datagram Protocol'' : gantañ ae c'hallerheller kehentiñ, en un doare n'eo ket fizius met skañv, dre datagrammoùzatagrammoù bihan.
* [[DNS]] (''Domain Name System)'' : Reizhiadreizhiad Anvioùanvioù Domanidomani.
* [[ICMP]] (''Internet Control Message Protocol)'' :eo protokolar kontrollañc'homenad protokola gontroll ar c'homenad IP.
 
Goude diviadur ar chomlec'hioù IPv4 e oa bet diorroet ar protokol IPv6. Hemañ en deus ur egorenn bras-divent a chomlec'hioù.
 
Daoust ma rank an treuzkas etre daou boent chom dizalc'h, ar routaerioù a rank gallout eskemmañ titourioùditouroù routa. Un IGP (''Interior Gateway Protocol'') hag un EGP (''Exterior Gateway Protocol'') evel BGP (''Border Gateway Protocol'') a vast d'an ezhomm-se.
 
== Kontrollerezh a-berzh ar Stadoù ==
Linenn 934 ⟶ 949:
== Pennadoù kar ==
* [[.bzh]]
 
== Notennoù ==
{{Daveoù}}
 
[[Rummad:Internet]]