Wikipedia

Ekoreizhiad : diforc'h etre ar stummoù

Merdeiñ etreoberiat en istor
← Kemm kentKemm nevesoc'h →
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
GweletWikitestenn
– LIW
Llydawr (kaozeal | degasadennoù)
85 014 kemm
bodañ daou bennad heñvel
Linenn 1:
[[Image:Avalanche Lake, looking south.jpg|thumb|right|300px|En [[Adirondack Park]] .]]
 
Un '''ekoreizhiad'''<ref aname="TO">[http://www.fr.opab-oplb.org/36-termofis.htm zoTermOfis] anha hollad[[Geriadur savetMénard]]</ref> gantanvet ivez '''drevreizhiad''', pe c'hoazh '''ekosistem'''<ref>[[organegGeriadur Favereau]]i</ref>, zo un unvez a ya d'ober holl vevien un urdachenn gumuniezhresis hag ar metoù fizikel ecma vleuniont (doare an douar, gwrez, glav h.a.)<ref name="TO" />, pa stroller an holl [[plant|blantennoù]], [[loen]]ed, [[mikro-organeg]]où en ul lec'h etreoberiañma labouront asambles gant an elfennoù nann-bevel en endro.<br ganto/>. Bez ez eus ekorezhiadoù munut (un [[akwariom]] da skouer), ha reoù bras-bras evel ar c'hoadeier parpe al lennoù. E-giz hini ar c'humuniezhioù, ne vezn'eo ket sklaer bepred bevenn an ekoreizhiadoù. Ar c'hêrioù hag an tiez-feurm a zo anezho skouerioù eus ekoreizhiadoù reoliet gant an dendud. Skiantourien 'zo a soñj dezho ez eo ar blandennblanedenn un ekoreizhiad bras ennañ holl ekoreizhiadoù lec'hel an Douar.
 
E [[1930]] e voe ijinet ar ger ''ecosystem'' gant [[Roy Clapham]] da livañ elfennoù fizikel ha bevoniel un endro gwelet evel un unannenn. An ekologour [[Arthur Tansley]] a spisaas ar ger diwezhatoc'h dre e lakaat da reizhiad etreoberiant savet etre [[biocenosis]] ha [[biotop]].
Pa vez labouret war an [[ekologiezh]] e vez termenet an ekoreizhiad evel un teskad gant ur gumuniezh boudoù bev ennañ hag hec'h endro douaroniezhel hag aergelc’hel (ar [[biotop]]).<br />
Forzh pegen ec'hon eo an ekoreizhiad, e vez lusket gant daou ober ha ne c'hellont ket bezañ deskrivet gant an darvoudoù a denn d'ar poblañsoù ha d'ar c'humuniezhioù : red an energiezh hag ar c'helc'hiadoù biogeokimiek. Ebarzhet e vez darn vrasañ an energiezh a drugarez da goulou an heol e tost an holl ekoreizhiadoù. Kemmet e vez en [energiezh kimiek gant an organegi aototrofel, kaset d'an organegi heterotrofel dre elfennoù organek ar boued ha skignet e stumm gwrez. An elfennoù kimiek e-giz ar c'harbon pe an azot a dremen-distremen etre an elfennoù biotek hag abiotek. An organegi fotosintetek a gemer an elfennoù-se eus an aer, an douar hag an dour en o stumm inorganek. Entoueziañ a reont anezho e molekulennoù organek a c'hello beveziñ an organegi heterotrofel. Distreiñ a ra an elfennoù en aer, en douar hag en dour goude bezañ bet implijet gant metabolegezhioù ar plant, al loened hag an organegi all a guzum an dilerc'hiadennoù organek hag an danvez organek marv evel ar bakteri, an arkeobakteri hag ar fungi.▼
 
▲Forzh pegen ec'hon eo an ekoreizhiad, e vez lusket gant daou ober ha ne c'hellont ket bezañ deskrivet gant an darvoudoù a denn d'ar poblañsoù ha d'ar c'humuniezhioù : red an energiezh hag ar c'helc'hiadoù biogeokimiek. Ebarzhet e vez an darn vrasañ eus an energiezh a drugarezdre daberzh goulougouloù an heol e tost an holl ekoreizhiadoù. Kemmet e vez en [energiezh kimiek gant an organegi aototrofel, kaset d'an organegi heterotrofel dre elfennoù organek ar boued ha skignet e stumm gwrez. An elfennoù kimiek e-giz ar c'harbon pe an azot a dremen-distremen etre an elfennoù biotek hag abiotek. An organegi fotosintetek a gemer an elfennoù-se eus an aer, an douar hag an dour en o stumm inorganekanorganek. Entoueziañ a reont anezho e molekulennoù organek a c'hello beveziñbezañ bevezet gant an organegi heterotrofel. Distreiñ a ra an elfennoù en aer, en douar hag en dour goude bezañ bet implijet gant metabolegezhioù ar plant, al loened hag an organegi all a guzum an dilerc'hiadennoù organek hag an danvez organek marv evel ar bakteri, an arkeobakteri hag ar fungi.
 
Tremen-distremen a ra an [[energiezh]] hag ar [[materi]] en ekoreizhiadoù a-drugarezdre daberzh dreuzkastreuzkas an danvez a c'hoarvez e-pad ar fotosintez hag ar boueta. Ar materi a c'hell bezañ adaozet, an energiezh ne c'hell ket avat. Dizehan e tle an ekoreizhiad resev energiezh eus ur vammenn diavaez, an heol an hini eo peurliesañ. Berañ a ra an energiezh en ekoreizhiad, padal e vez adaozet ar materi.▼
 
E-barzh an ekoreizhiadoù ez eus kenstrolladoù [[spesad]]où luziet pe luzietoc'h. En em glevout a ra an darn vrasañ eus ar skiantourion evit lavarout ez eus ouzhpenn 50% a blant hag a loened eus an Douar e-barzh [[koadeg trovanel gleb|koadegi an trovanoù]].
 
== Liammoù diavaez ==
*[http://www.barrameda.com.ar/ecology/the-ecosystem.htm ''The ecosystem''] {{en}}
 
== Notennoù ==
▲Tremen-distremen a ra an [[energiezh]] hag ar [[materi]] en ekoreizhiadoù a-drugarez da dreuzkas an danvez a c'hoarvez e-pad ar fotosintez hag ar boueta. Ar materi a c'hell bezañ adaozet, an energiezh ne c'hell ket avat. Dizehan e tle an ekoreizhiad resev energiezh eus ur vammenn diavaez, an heol an hini eo peurliesañ. Berañ a ra an energiezh en ekoreizhiad, padal e vez adaozet ar materi.
{{Daveoù}}
 
[[Rummad:Ekologiezh]]
[[Rummad:Bevoniezh]]
[[Rummad:Ekoreizhiad]]
Adtapet diwar « https://br.wikipedia.org/wiki/Ekoreizhiad »