Oberiadur brezel Barbarossa : diforc'h etre ar stummoù

Koulskoude d'an [[21 a viz Gouhere]] [[1940]], nebeut evit ur bloavezh war-lerc'h, [[Adolf Hitler|Hitler]] a c'houlenn gant pennoù-brabras al lu alaman da blediñ gant ur steuñv a-benn aloubiñ an unvaniezh Soviedel.

Fizius, Hitler a ro lañs d'an oberiadur brezel Barbarossa an [[22 a viz Even]] [[1941]], ur bloavezh dres goude sinadur an arsav-brezel etre ar Frañs hag an Trede Reich. Digoret e voe neuze un talbenn er Reter, dont a raio da vezañ a-benn neuze an dachenn emgann veur war-zouar en Europa met ouzhpenn-se ur vammenn a-bouez da geñver trec'h pe koll ar brezel evit an [[Trede Reich]]. EmgannioùEmgannoù gwadusañ ha pouezusañ an [[Eil Brezel-bed]] war-zouar a vezo eno.

An oberiadur-brezel Barbarossa a zo bet an aloubadeg vrasañ en istor mab-den e-keñver an niver a soudarded emouestlet hag ar c'holloù-denel: Tostik-tost da 4 millionmilion a soudarded eus an Ahel o deus taget an URSS. Ouzhpenn d'ar soudarded-se e oa bet implijet 600 000 karbed ha 600 000 marc'h.

Ar [[Wehrmacht]] a zo kalz kreñvoc'h e-penn kentañ an oberiadur brezel da geñver an niver a soudarded (Daou evit unan da nebeutañ) met ivez da geñver an dafarioùdafar. Aozet ez eo kalz gwelloc'h, ar pennoù a zo arbenikaetarbennikaet hag ouzhpenn-se ez eo kalz uheloc'h e live strategiezh d'an nebeutañ betek [[emgann koursk]] emgann veur Gouhere 1943. Evel-just dre ma z'z eo an AlamantedAlamaned o tagañ ar re gentañ e vez tu dezho implij ar souezadenn.

== EndroadurEmdroadur politikel ha diplomatek ==

E nevezamzer 1941 an endroaduremdroadur a zo e kostez an Ahel. Ar Frañs a zo bet trec'het e doug un nebeut sizhunvezioù, Korfad-kas ar [[Rouantelezh-Unanet]] a zo bet riset ul lod bras eus Europa a zo dalc'het gant an [[Trede Reich]].

E 1941, Hitler a oar anat ez eo risklus da dagañ an Unvaniezh Soviedel, met gouzout a ra kement-all ez eo dizhurzietdizurzhiet a-grenn ha gwanaet don al [[lu Ruz]] goude [[spurjoù meur Stalin]] a welas darn an ofiserien a-renkoù uhel pe etre mailh war ar brezel lazhadeget. Ar Stadoù-Unanet a zo brasoc'h-brasañ o youl da sikour ar Gevredidi (hag en reont a-raok sinadur al [[Lend-Lease]]) met rediet int da chom neutralneptu dre [[lezennoù neptuegezh 1930]].

Engouestlet en ur brezel holl gant an [[Unvaniezh ar Republikoù Sokialour ha Soviedel|URSS]], industrielezh milourel Alamagn a vez rediet da vrasaat d'an uhelañ betek penn-kentañ ar bloavezh 1945.Ar Reich a implij 35 % eus e arc'hant e 1940, betek 65 % e 1944, evit ar frejoù milourel. Alamagn kentañ nerzh greantel ar c'hevandir, a bostaeboste darn eus e nerzh ekonomikel war ar broduadur brezel, met ouzhpenn-se e voe rediet da gorvoiñ an holl nerzhioù greantel, ekonomikel, denel en Europa dalc'het (daou milion prizoniad gall korvoet en Alamagn) evit talañ ouzh ar c'holloù ramzel war [[Talbenn ar Reter]].

Adalek penn kentañ oberiadur brezel Barbarossa betek fin ar brezel, e Mae 1945, ar [[Wehrmacht]] a implijas darn e zanvezioù a-fed soudarded pe dafar war Talbenn ar Reter. Ne voe ket posublposupl adalek goañv 1942-1943 (koll [[emgann Stalingrad]]), da adpakañ al lusk tag, pe war tachennoù bihanoc'h-bihanañ an talbenn.

Pa vez keñveriet ar c'holloù gant ar [[Wehrmacht]] war an daou talbenn (Reter ha Kornôg) adalek miz Even 1944 e weler anat ez eo kalz uheloc'h ar c'holloù war an talbenn rusian memes goude an dilestradeg. Etre ar 1añ a viz Gouhere betek an [[31 a viz Kerzu]] [[1944]], e-doug 5 miz, mare argadenn veur ar soviediz war ar [[strollad lu kreiz]], an AlamantedAlamaned a gollo bep miz 200 000 soudard ha tost da 4 000 [[Hiwi|Hiwied]], skoazellerien a orin estren (rusianedRusianed dreist-holl) d'al lu Alaman. Er C'hornôg, e-doug ar memes koulz amzer, goude an dilestradeg e Normandi, keidenn ar c'holloù alaman a zo 8 000 soudard bep miz pezh a ra un hollad a 1 evit 25.

War [[talbenn ar Reter]] e vezo lakaet ar muiañ a nerzh a-fed [[propaganda]] gant an daou du engouestlet.

An AlamantedAlamaned o devoa dija labouret don ar boblañsoù en [[Trede Reich]] evit ma vefent tommet mat d'un argadenn enep-komunour. Adkemeret o devoa nemetken ar propaganda sevenet betek 1939 met lakaet a-gostez pa oa bet sinet ar feur-emglev gant [[Unvaniezh ar Republikoù Sokialour ha Soviedel|URSS]]. Skritelloù, traktoù da vezañ bannet gant an troadegiezh pe gant ar c'hirri-nij, kemennadennoù radio, an holl doareoù propaganda modern a oa bet prientet a-raok oberiadur brezel Barbarossa.

Ar Rusianed inti ne oant ket prest tamm ebet na d'ur brezel gwir, na muioc'h c'hoazh d'ur brezel propaganda ken kreñv hag arbenikarbennik 'vit na oa an AlamantedAlamaned.