|
Un dourbont hir hag a zeu eus lec'hienn Bressilien e [[Paoul]] a lak da soñjal e oa Vorgium ar "Carolaise" a vez kavet e mojenn roue Arzur, Bressilien bezañ tost da vBrekelien. An arkeologiezh a zegas traoù a bouez d'an dezenn-se.
Emañ a-du an istorourien evit lâret e oa Karaez kêrbenn an Osimied da vare ar Romaned hag a-raok marteze. Meneget eo en eil kantved e Douaroniezh Ptoleme dindan an anv Vorganium hag e [[Taolenn Peutinger]] ivez. Al liamm etre Vorgium ha Karaez oa bet kinniget e 1874 gant Robert Mowat pa oa bet kavet ur maen-bonn e-kichen Mael-Karaez. Kadarnaet eo bet an dezenn-se gant Louis Pape. Jean-Yves Eveillard en deus merzet e oa aran hed etre Darioritum ([[Gwened]]) ha Karaez heñvel ouzh hini Taolenn Peutiger da lavaret eo 44 lev roman.
Div zeveradurezh a vez kinniget evit Vorgium. Pe ur wrizienn c'halianek a dalv evit ur savadur mogeriet pe ar ger galianek ''worra'' ( haleg ) evit ar re a verz n'eo bet kavet savadurioù mogeret ebet a-ziwar-dro.
==Vorgium kêrbenn ur geoded (civitas) ==
ArSetu ez eo et savet ar gêr galian-roman zo bet savet ''[[ex nihilo]]'' neuze gant melestradurezh ar Romaned abalamour ma oa lec'hiet e kreiz tiriad keoded an Osimied ha war un uhelenn e lec'h ma oa aes sevel ur gêr. NeKoulskoude ouzerne ouezer ket pegoulz eo bet krouet Vorgium koulskoude.
Kroget oa bet furchadegoù henoniel en XVIIIvet kantved ha war un doare reizhek adalek 1995. Kalz a savadurioù ozo deusdeuet roet dawar weletwel. Ment ar gêr zo bet kadarnaet gant rouedad an hentoù roman a gase di ha gant hirder hed an dourpont ivez( 27 km ). Kavet ez eus bet kalz a lodennoù anezhi. Ar furchadegoù war lec'hienn an ospital o deus diskouezet e oa bet savet ar savadurioù hervez patromoù roman ( Forum, kibelldi, temploù) met azasaet diouzh ment ar gêr. Evit bremañ n'eo ket bet dizoloetkavet ar ''forum''. Louis Pape a gav dezhañ e vefe e kroazhent straedoùstraed Brizeux ha Lambert hag e vefe da vezañ ar ''cardo'' hagha straed Lambert an ''decumanus''
==An dourbont==
DizoloetKavet ez eus bet ur ''fanum'' e Kerdaniel hag ur skalier mentel war ar foarlec'h e 2004 hag a c'hell bezañ hini ar c'hibelldi. Met pouezusañ roud eus amzer-tremenet ar Romaned eo an dourpontoù.
An dourbont kentañ a oa bet savet e eil hanter ar c'hantvet kentañ. Degas a rae dour ur wazh-dour edolec'hiet 11 km diouzh kêr. C'hoari a rae tro -dro d'ar runioù evit kaout ur pouez-traoñ ingal. Ret e oa bet sevel ur pont, 1,4 km hirderhed ha 14 metr uhelder dezhañ evit ma errufe an dour er c'hastell-dour e uhelañ karter ar gêr. Savet e oa gant sanioù koad liammet gant plakennoù houarn ha mañsonet evit darn.
An eil dourbont a zo daeus varemare fin an eil kantvet. Heuliañ a rae un hent kammdro a-hed 27 km adalek [[Groñvel]] gant 0.,27 m pouezh-traoñ evit pep km. Kavet e vez oberoù dispar, en o zouez, ur riboul ( E Kervoagel er Vouster) 0.,9 km hirderhed dezhañ hag ur pont ( 0.,9 km) gant 13 m uhelder dezhañ e-kichen Kerampest.
An dourbont-se zo bet studiet mat gant A. Provost ha L. Aubry. Adsavet o deus e dresad war e hed. " Ur c'hanol mañsonet a rae ar riboulenn. Enduet e oa gant pri-raz liv roz ha ouzhpennet e oa dezhañ tammoù bihan teolioù pilet evit ma vefe stanket gwelloc'h. Goloet e oa an aliesañ gant maen-glas ha war c'horre e veze lakaet ur gwiskad douar. E-mod-se e veze aes mont betek ar riboulenn evit renkañ anezhi." ▼
▲An dourbont-se zo bet studiet mat gant A. Provost ha L. Aubry. Adsavet o deus e dresad war e hed. " Ur c'hanol mañsonet a raeoa eus ar riboulenn. Enduet e oa gant pri-raz liv roz ha ouzhpennet e oa dezhañ tammoù bihan teolioù pilet evit ma vefe stanket gwelloc'hdidreuzus. Goloet e oa an aliesañ gant maen-glas ha war c'horre e veze lakaet ur gwiskad douar. E-mod-se e veze aes mont betek ar riboulenn evit renkañ anezhi."
Dilaosket eo an dourpont er pevare kantved. ▼
▲DilaosketDilezet eo bet an dourpont er pevare kantved.
==Liammoù diavaez==
| 