Hélène Jegado : diforc'h etre ar stummoù

'''Hélène Jegado''' ([[17 a viz Mezheven]] [[1803]] e [[Pleheneg]] - [[26 a viz C'hwevrer]] [[1852]] e [[Roazhon]]) a oa ur vatezh [[Breizh|vreizhat]] hag ul lazherez a -steudad. Soñjal a reer e lazhas 36 den dindanen ur ober 18 vloazbloavezh. Ampoezoniñ a rae an dud gant [[arsenik]]. Lazhañ a reas etre [[1833]] ha [[1841]], ha goude un ehan e krogas en-dro e [[1851]].

Ganet e voe Hélène Jegado en un ti-feurm e-kichen [[An Oriant]]. E [[1810]] e varvas he mamm, Anne Liscouët diouzh hec'h anv plac'h yaounkyaouank, pa oa-hi seizh vloaz ; lavaret e oa bet gant lod he dije Hélène he c'hontammet odre lakaat [[benede]] e-barzh he soubenn. He zad (Jean e anv-bihan) a oa bet en [[Lu|arme]] ar jeneral [[Chouanerezh|chouan]] [[Jorj Kadoudal (chouan)|Jorj Kadoudal]] ha mont a reas da Anaon e [[Rianteg]] d'ar [[1añ a viz Genver]] [[1836]]. Goude marv he mamm e voavoe kaset Hélène Jegado da labourat evel matezh e presbital [[Bubri]], ma laboure div voereb dezhi. E presbital [[Seglian]] eo e teskas ar vicher a geginerez ; skarzhet e oa bet kuit e [[1833]] gant ur person abalamour ma kave-hi re vat he banne.

Soñjal a reer e krogas da ampoezoniñ tud e [[1833]] pa oa o labourat evel keginerez evit an aotrou person François Le Drogo e [[Gwern]]. DindanSeizh triden miz,a varvas trumm etre an [[28 a viz Even]] hag an [[3 a viz Here]] e varvas trumm seizh den : tri den eus an tiegezh, ar beleg en o zouez, hag ivez c'hoar Hélène Jegado hag a oa deuet d'ober ur weladenn. Ken trist e voe Hélène Jegado gant an darvoud ken ne voe tamallet netra dezhi. E [[1832]] e oa bet ar [[Kolera|c'holera]] oc'h ober e reuz, marteze e voe soñjet e oa reizh e varvfevarvje tud neuze.

Mont a reas Hélène Jegado da labourat dae [[Bubri|VubriBubri]] ma kemeras plas he c'hoar. Tri den a varvas, he moereb en o zouez. Mont a reas goude-se da [[Logunec'h]], ma voe degemeret gant Marie-Jeanne Leboucher. Mervel a reas Marie-Jeanne Leboucherhonnezh hag he merc'h. Klañv; klañv e voe he mab Marie-Jeanne Leboucher met treuzvevañ a reas. Un intañvez a ginnigas bod da Hélène Jegado neuze, hagha emervel varvasar ivezeas anar intañvezvaouez-se ivez.

Keginerez e voe Hélène Jegado e meur a di, met ne badas ket. Peurliesañ e varve unan bennak pe en em gave klañv unan bennak. Daoust ma ne voe biskoazh tapet Hélène Jegado gant arsenik, e veze kavet simptomoùazonoù kontammiñkontammerezh gant arsenik gant anen dud-se. N'eus roud ebet eus marvioù diskred warno etre [[1841]] ha [[1849]], met kaoz a zo eus laeroñsi, ha meur a wech e voe tapet Hélène Jegado pa oa o laerezh.

E [[1849]] ez eas da [[Roazhon]] da labourat er familh Rabot. Goude bezañ klemmet diwar-benn ar flaer a oa gant ar geginerez nevez e kouezhas klañv Albert, mab an tiegezh. Aet e oa d'an Anaon dD'an [[29 a viz Kerzu]] ez eas da Anaon. Kleñvel a reas ar vamm hag ar vamm-gozh ivez...ha pareet kerkent hag aet kuit ar vatezh, hagha hi skarzhet abalamour ma voe tamallet dezhi bezañ laeret un ugent boutailhad hini[[gwin]] [[Bourgogn]] bennak.

Unan eus mitizhien an ti, Rose Tessier hec'h anv, en em gavas klañv hag ea varvas pa oa Hélène Jegado oc'h ober war he zro. E [[1851]] e c'hoarvezas ar memestraheñvel gant ur vatezh all anvet Rosalie Sarrazin. KlasketDaou vezeg o doa daou vezegklasket saveteiñ Rosalie Sarrazin, ha pa verzjont e oa heñvel he simptomoùazonoù ouzh re Rose Tessier e teujont a-benn da gendrec'hiñ he familh da c'houlenn ur c'horfskejadur. Diskred a savas pa grogas Hélène Jegado da embann e oa didamall a-raok ma vije bet goulennataetaterset, ha harzet e voe d'ar [[1añ a viz Gouere]] [[1851]].

Goude enklaskoù all e voe liammet Hélène Jegado ouzh 23 marv diskred warno, an holl anezho bet c'hoarvezet etre [[1833]] ha [[1841]]. N'ez eas ket pell-tre an enklaskoù peogwir e oa c'hoarvezet an traoù ouzhpenn dek vloaz a-raok ma vefevije harzet. Soñjal a reer e lazhas 36 den en holl.

D'ar [[6 a viz Kerzu]] [[1851]] e krogas prosez Hélène Jegado. Abalamour da vont en-dro ar [[justis]] e voe barnet evit tri muntr, tri muntr all nena oant ket bet kaset da benn hag unnek laeroñsi. E-pad ar prosez e voe cheñch-dicheñch emzalc'h Hélène Jegado, hag a-wechoù e tarzhe. A-hed ar prosez ec'h embannas ne oueze ket petra a oa an arsenik. He breutaer, Magloire Dorange e anv, a lavaras he dije ezhomm amzer hag ea c'houlennas ne vije ket [[Kastiz ar marv|kaset d'ar marv]] peogwir hee doaoa-hi urtapet gant ar [[Krign-bev|c'hrign-bev]].

*[http://follenn.chez.com/bjegado.html kanaouennKanaouenn vrezhonek diwar-benn Hélène Jegado]