Euskareg : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Llydawr (kaozeal | degasadennoù)
Dizober kemmoù 1710887 a-berzh 88.170.209.18 (kaozeal)
Linenn 15:
}}
 
Ur yezh digenvez eo an '''euskareg''', pe ''euskara'' pe ''euskera'', pe '''baskeg''', yezh c'henidik '''[[Euskal Herria]]''' (pe ''Bro-Vask'') etre [[mervent]] ar [[Stad c'hall]] e [[departamant gall]] ar [[Pireneoù-Atlantel]] ha [[biz]] [[Spagn]], e [[kumuniezh emren|kumuniezhoù emren]] [[Kumuniezh Emren Euskadi|Euskadi]] ha [[Kumuniezh Forel Nafarroa|Nafarroa]].
[[Kumuniezh Emren Euskadi|Euskadi]]
 
[[Norzh]]
[[spagnoleg]]
 
== Renkadur ar yezh ==
[[gwaskoneg]]
 
Diaes eo goût orin an euskareg, met krediñ a reer e oa ''Euskariz'' [[pobl]] gentañ Europa a-raok donedigezh ar [[yezhoù indezeuropek|pobloù indezeuropek]].
 
== Pelec'h e vez komzet? ==
 
Komzet e vez, e meur a zoare disheñvel, e [[Kumuniezh Emren Euskadi]] ([[Spagn]]) dreist-holl el lec'h m'he deus ar yezh-se ur statud ispisial hag emañ ar Gouarnamant Damemren ([http://www.euskadi.net Eusko Jaurlaritza / Gobierno Vasco]), ar strollad broadelour EAJ-PNV ([http://www.eaj-pnv.com/ Euzko Alderdi Jeltzalea / Partido Nacionalista Vasco]) en e benn, o klask lakaat ar yezh da vont war-raok dre lakaat e pleust ur [[politikerezh yezh]] efedus-tre.
 
Komzet e vez ar yezh ivez e lodenn [[Norzh]] [[Kumuniezh Forel Nafarroa]] ([[spagnoleg]] : ''Navarra'').
 
A-hend-all e vez komzet ivez el lec'hioù er [[Pireneoù-Atlantel]] a denn ez istorel da dachenn yezh an euskareg (ha n'eo ket hini ar [[gwaskoneg]] avat).
 
=== Statud ofisiel ===
 
Ur statud kenofisiel leun he deus ar yezh euskarek e [[Kumuniezh Emren Euskadi]] hag ur statud damofisiel e lec'hioù resis zo eus [[Kumuniezh Forel Nafarroa]].
=== Rannyezhoù ===
 
N'he deus ar yezh-se statud ofisiel ebet el lec'hioù ma reer ganti er [[Republik c'hall]].
 
=== Rannyezhoù ===
[[Restr:Euskalkiak koldo zuazo 2008.png|right|300px|thumb|Rannyezhoù an euskareg.
{{legend|#8aa455|Mendebalekoa}}
{{legend|#c44e4d|Erdialdekoa}}
{{legend|#5489c9|Nafarra}}
 
{{legend|#c5c754cca656|ZuberotarraNafar-lapurtarra}}
{{legend|#c5c754|Zuberotarra}}]]
 
[[Restr:Bonaparte euskalki mapa.jpg|300px|thumb|Kartenn Bonaparte]]
 
N'he deus ar yezh-se statud ofisiel ebet el lec'hioù ma reer ganti er Bez' ez eus c'hwec'h [[rannyezh]] pennañ hervez ar proviñsoù istorel:.
 
[[rannyezh]]
:* biskaeg (e [[Bizkaia]], spagn. ''Vizcaya'')
:* gipuzkoeg (e [[Gipuzkoa]], spagn. ''Guipúzcoa'')
Linenn 41 ⟶ 53:
:* lapurdieg (e [[Lapurdi]], gall. ''Labourd'')
:* zuberoeg (Souletin) (e [[Zuberoa]], gall. ''Soule'')
''Basse Navarre''
 
== Yezhadur ==
:* zuberoeg (Souletin) (e [[Zuberoa]], gall. ''Soule'')
 
Perzhioù boutin en deus an eukareg gant ar [[yezhoù kaokazek]] kentoc'h evit gant an darn vrasañ eus ar yezhoù-all a vez komzet en Europa.
''Soule''
 
Disheñvel-tre eo yezhadur an euskareg diouzh yezhoù [[indezeuropek]] Europa ar C'hornôg o vezañ mz'z eo ur yezh [[ergativel-absolutivel]] ha n'eo ket unan [[nominativel-akuzativel]].
:''Martinek egunkariak erosten dizkit''
 
Unan eus an diforc'hioù pennañ all a denn da ''liesdisplegadur'' ar [[verb]]où : displeget e vez ar [[verb-skoazell|verboù-skoazell]] evit lakaat war-wel [[niver (yezhoniezh)|niver]] ha [[gour (yezhoniezh)|gour]] ar [[rener]] met ivez [[niver (yezhoniezh)|niver]] ar [[renadenn eeun]] ha hini ar [[renadenn ameeun]]. ''Nor-nori-nork'' a vez graet eus an doare-mañ da zisplegañ ar verboù en euskareg.
 
Da skwer:
 
:''Martinek egunkariak erosten dizkit''
 
Disheñvel-treDa lâret eo yezhadur an euskareg diouzh yezhoù: ''Martin a bren kelaouennoù din'' Europa ar C'hornôg o vezañ ma'z eo ur yezh [[Rener]] ha n'eo ket unan [[verb trazitivel]].
[[Rener]] ur frazenn gant ur [[verb trazitivel]] eo ''Martin'' ha neuze e vez merket ez-morfologel dre ouzhpennañ al [[lost-ger]] ''-(e)k'' > ''Martinek''. Ergativel eo an [[anv kadarn]]-mañ neuze.
 
[[Renadenn eeun]] ar frazenn eo 'egunkaria'. [[Liester]] eo ar ger-mañ ivez hervez al lost-ger ''-ak'' > ''eugunkariak''. Absolutivel eo an [[anv-kadarn]]-mañ neuze.
''Martin''
Ar verb a zo ''erosten dizkit'', ennañ ''erosten'', seurt [[tro-c'hraus]], hag ''erosi'' eo [[anv verb]] ar [[verb] pennañ, implijet amañ dindan ur stumm ispisial ''erosten' (un tammig evel ''o prenañ''). Da heul e teu ar [[verb sikour]] displeget ''dizkit'' hag a c'heller dielfennañ evel-mañ:
 
* ''di-'' merk ur [[verb daoudranzitivel]] en [[amzer vremañ]];
''erosten''
* ''-zki-'' merk liester ar [[renadenn eeun]]; ha
* ''-t'' merk ar [[renadenn dieeun]]
 
== Geriadur ==
[[tro-c'hraus]]
Dre darempredoù gant ur bern yezhoù all a-hed an amzer eo deuet an euskareg da vezañ levezonet gante, dreist-holl war dachenn ar gerioù. Amprestet zo bet ganti evel-se gerioù diwar al [[latin]], ar [[spagnoleg]], ar [[galleg]] hag ar [[gwaskoneg]].
 
Hervez studierion zo, e teufe an hanter eus an holl c'herioù implijet gant an euskareg eus al [[latin]] met disheñvel-tre eo anavezout ar gwriziennoù latin rak cheñchet kalz eo bet an doare d'o distagañ, da skwer:
''erosten' (un tammig evel ''
 
* ''-zki-'' merk liester ar [[renadenn eeun]]; ha
 
:* ''lore'' ("bleunienn") diwar ''florem''
:* ''gela'' ("kambr") diwar ''cellam''
 
 
== Frazennoù skwer: ==
 
* '''Bai''' = Ya
Linenn 99 ⟶ 120:
* '''Lasai'''= Rez ket bil
* '''Ez dut nahi'''= N'em eus ket c'hoant
* '''Bai''' = Ya
 
== Liammoù diavaez ==
'''Kaixo!'''
{{InterWiki|eu}}
* [http://www.ethnologue.com/show_iso639.asp?code=eus Ethnologue]
* [http://basque.unr.edu/ Kreizenn Studioù an Euskareg, Skol-Veur Nevada (SUA)]
 
Troedigezioù da'r brezhoneg. Da lenn evit netra war http://www.kembre-breizh.org.uk
* '''Agur!''', '''Adio!'''= Kenavo!
 
* Breuddwydion yn y Gogledd / Huñvreioù en hanternoz skornet (Ametzak iparralde izoztuan) gan [[Bernardo Atxaga]] troedigezh diwyezheg gan [[Rhisiart Hincks]] e ''[[Breizh-Llydaw]]'' tud. 31 rhif 49, Eost 2008
* '''Mesedez''' = Mar plij
* '''Barkatu''' = Digarezit ac'hanon
 
* Dirgelion y Swyddfa / Kevrinoù ar Burev (???) stori fer gan [[Patxi Zubizarreta]] troedigezh diwyezheg gan [[Rhisiart Hincks]] e ''[[Breizh-Llydaw]]'' tud. 31 rhif 36, Eost 2007
'''Barkatu'''
 
[[Breizh-Llydaw]]
* Dau Asyn / Daou Azen (Bi Asto) stori fer gan [[Pernando Amezketarra, 2001]] troedigezh diwyezheg gan [[Rhisiart Hincks]] e ''[[Breizh-Llydaw]]'' tud. 25 rhif 42, Genver 2006
[[Breizh-Llydaw]]
 
* Esgidiau Rhad / Botou Marc'had Mad (Oenataku Merkeak) stori fer gan [[Pernando Amezketarra, 2001]] ctroedigezh diwyezheg gan [[Rhisiart Hincks]] e ''[[Breizh-Llydaw]]'' tud. 24 rhif 43, Mae 2006
''[[Breizh-Llydaw]]''
 
* Y Fendith / Ar Benediste (Aitaren eta ...) stori fer gan [[Pernando Amezketarra, 2001]] troedigezh diwyezheg gan [[Rhisiart Hincks]] e ''[[Breizh-Llydaw]]'' tud. 24 rhif 41, Eost 2005
 
* Skriv diwyezheg diwar benn [[Patxi Zubizarreta]] - Llydaweg/Cymraeg. gan [[Rhisiart Hincks]] e ''[[Breizh-Llydaw]]'' tud. 16 rhif 44, Eost 2006
 
* Dau Asyn / Daou Azen (Bi Asto) stori fer gan === Yezhadurioù war-linenn === troedigezh diwyezheg gan * [http://www.ehu.es/grammar/ Skol-Veur Euskadi: Yezhadur berr an euskareg] * [http://www.euskalnet.net/chief/aditz/ Taolennoù gant verboù an euskareg] * [http://www.cogs.susx.ac.uk/users/larryt/basque.sketch.html Yezhadur berr an euskareg gant Larry Trask] * [http://www.cogs.susx.ac.uk/users/larryt/basque.words.html Un nebeut gerioù en euskareg gant Larry Trask] e * [http://www.ehu.es/grammar/ Skol-Veur Euskadi: Yezhadur berr an euskareg] tud. 25 rhif 42, Genver 2006
 
* [http://www.euskalnet.net/chief/aditz/ Taolennoù gant verboù an euskareg]
 
=== Geriadurioù war-linenn ===
 
[[Rummad:Yezhoù Spagn]]