Hypsipyle : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Llydawr (kaozeal | degasadennoù)
rummad
Diverradenn ebet eus ar c'hemm
Linenn 1:
'''HipsipileHypsipyle''' ( Ὑψιπύλη / ''Hupsipúlê'' e gregach) a oa rouanez [[ Lemnos]] e mojennoù Hellaz kozh.
 
Merc'h e oa d'ar roue [[Toas (Lemnos)|ToasThoas]].
[[File:Octavien de Saint-Gelais 1.jpg|thumb|right| [[Aourengravadur]] ma weler HipsipileHypsipyle en un dornskrid gallek eus an ''[[Héroïdes]]'', troet diwar [[Ovidius]] gant [[Octavien de Saint-Gelais]], [[1496]]-[[1498]]. Livadur gant [[Robinet Testard]].]]
[[Image:GR Lemnos.PNG|thumb|200px|Setu pelec'h emañ [[Lemnos]]. ]]
 
[[File:Hypsipyle_sauve_Thoas_BnF_Français_599_fol._16.jpg|thumb |HipsipileHypsipyle o saveteiñ he zad ToasThoas.]]
 
== Torfed maouezi Lemnos ha savete Toas ==
HipsipileHypsipyle a zo kaoz anezhi en istor torfed maouezi Lemnos ma ne fellas ket dezhi kemer perzh<ref> [[Georges Dumézil]], ''Le Crime des Lemniennes'', Paris, 1924 ; [[Walter Burkert]], « Jason, Hypsipyle and new fire at Lemnos. A Sudy in Myth and Ritual », ''Classical Quarterly, XX, 1970, pp. 1-16 ; [[Marcel Detienne]], ''Les Jardins d'Adonis'', Paris, Gallimard, 1972, pp. 172 et suiv.</ref>.<br />
 
Kentañ skrid klok diwar-bouez an torfed a zo anavezet eo hini [[Apollonios Rodos]] en e ''[[Argonautika]]''<ref>{{ApoArg}}, I, 609-626.</ref>. Fae a rae merc'hed Lemnos war azeulerezh an doueez [[Afrodite]] : evel kastiz e voe torret o c'hoant-plac'h digant gwazed lemnos dirak o gwragez, nemet c'hoant a gavent adarre dirak ar merc'hed eus [[Trakia]] o devoa skrapet er brezel. Ha setu maouezi lemnos da zroullazhañzrouklazhañ o friedoù ha plac'hed Trakia, ha gant aon a vezañ kastizet, int ha mont da lazhañ gwazed all an enez. HipsipileHypsipyle avat, merc'h [[Toas]]Thoas, roue an enez, a guzhas he zad en un arc'h hag a daolas war ar mor. [[Toas]]Thoas eta a oa ar gwaz nemetañ ha ne voe ket lazhet, ha HipsipileHypsipyle ar vaouez nemeti ha n'he devoa ket lazhet.<br />
 
Un doare all damheñvelik zo diwar zorn [[Pseudo-Apollodoros]] en e ''[[Biblioteka]]''<ref>{{ApoBib}}, I, 9, 17.</ref>, ma kont e oa bet roet c'hwezh fall gant [[Afrodite]] da verc'hed Lemnos ha setu perak e vezent dilezet gant o friedoù. Hervez [[Herodotos]] e voe lazhet an holl wazed gwitibunan, hag ar roue ToasThoas kenkoulz all<ref>[[Herodotos]], ''[[Istorioù]]'', VI, 138, 4.</ref>.
 
== An Argonaoted e Lemnos ha priedelezh gant Iason ==
Pa grogas [[ Iason]] hag an an [[Argonaoted]] gant o beaj war vor e rejont o c'hentañ diskenn e [[Lemnos]], ma kavjont androulazherezedan drouklazherezed ha en em barjont. Kement-se zo kontet e meur a oberenn:
*pevarvet ''[[Pythiques|Pythique]]'' [[Pindaros]]
*kan kentañ an s ''[[Argonautika (Apollonios Rodos)|Argonautiques]]'', gant [[Apollonios de Rhodes]]<ref>{{ApoArg}} I, 607-914.</ref>.
Linenn 25:
 
 
Hervez [[Pindaros]] e veze aozet kenstrivadegoù gant [[Iason]] hag an [[ArgonautedArgonaoted]] ha neuze e rannent maouezi [[Lemnos]] etrezo <ref>[[Pindaros]], ''[[Pythiques|Pythique]]'' IV, 251-254, hag ''Olympique'' IV, 19-27.</ref>. Ne lavar ket ar barzh petra zo kaoz ma voe seurt kenstrivadegoù.
 
== HipsipileHypsipyle magerez Archémore ==
<!--
Les [[scholie]]s à la ''Pythique'' IV<ref>Scholies à la ''Pythique'' IV, 450a.</ref> avancent deux raisons possibles : soit il s'agit de jeux funèbres en l'honneur des maris massacrés, soit ce sont des jeux en enor da [[Thoas (Lemnos)|Thoas]]. [[Apollonios Rodos]], [[Valerius Flaccus]] hag [[Apollodoros]] ne reont ket anv eus ar c'henstrivadegoù-se en o danevelloù diwar-benn tremen an Argonauted eLemnos.
 
Quoi qu'il en soit, kousket a reas maouezi [[Lemnos]] gant an [[Argonaoted]], ha Hypsipyle gant [[Iason]]. Quelque temps après, [[Iason]] et les [[Argonautes]] repartent pour poursuivre leur voyage. L'union entre Hypsipyle et [[Jason]] est évoquée dès les sources les plus anciennes, puisque l’''[[Iliade]]'' la mentionne brièvement pour indiquer qu'elle donne naissance à un fils, Eunéos<ref>''Iliade'' VII, 467-471.</ref>. [[Ovidius]]<ref>{{OviHér}}, VI, 119-126.</ref> et [[Stace]]<ref>{{StaThé}} V, 455-464.</ref> indiquent qu'Hypsipyle donne naissance à des jumeaux. Chez [[Hygin]], les fils d'Hypsipyle sont Euneus et Deipylus<ref>{{HygFab}}, XV.</ref>.
-->
 
== Hipsipile magerez Archémore ==
Meur a oberour, hag [[Euripides]] en e drajedienn ''[[Hypsipyle (Euripides)|Hypsipyle]]''<ref name="Gantz904">Gantz (2004), p.904.</ref> ha [[Stace]] en ''[[Thébaïde (Stace)|Thébaïde]]'', a gont darvoudoù all goude deuet an [[Argonaoted]] da[[Lemnos]].
 
<!--
Merc'hed Lemnos a gavas qu'Hypsipyle n'avait pas tué son père, et, pour la punir de ne pas avoir pris part à leur crime, elles l'exilent hors de [[Lemnos]]<ref>[[Stace]], ''[[Thébaïde (Stace)|Thébaïde]]'', V, 486-499. Gantz (200), p.904.</ref>.
 
La tragédie d'[[Euripide]] ''[[Hypsipyle (Euripide)|Hypsipyle]]'', connue essentiellement par un fragment sur papyrus<ref>G. W. Bond (ed.), Euripides ''Hypsipile'', Oxford, 1963.</ref>, est la plus ancienne source à évoquer une autre intrigue où apparaît Hypsipyle, dans un récit lié à l'[[Guerre des sept chefs|expédition des Sept contre Thèbes]]<ref name="Gantz904" />. Hypsipyle a été exilée loin de [[Lemnos]] et capturée par des pirates. Elle devient la nourrice d'un enfant, nommé [[Archémore|Opheltès]] (plus tard renommé [[Archémore|Archémoros]]), qui est le fils d'une nommée Eurydikè. Le devin [[Amphiaraos]] et l'expédition dont il fait partie rencontrent Hypsipyle alors qu'ils cherchent de l'eau pour faire un sacrifice. Hypsipyle leur indique une source gardée par un serpent, qui tue le petit [[Archémore|Opheltès]]. Amphiaraos persuade Eurydikè de renoncer à se venger, et institue un culte en l'honneur d'Opheltès, renommé [[Archémore|Archémoros]] (« début du désastre », nom prophétisant le destin tragique de l'expédition des Sept). Par la suite, Hypsipyle est retrouvée et reconnue par ses fils qui étaient partis à sa recherche.
 
[[Stace]], au livre V de la ''[[Thébaïde (Stace)|Thébaïde]]'', évoque également cet épisode<ref>{{StaThé}}, V, 28-721.</ref>. Arme Argos rencontre Hypsipyle, devenue prisonnière de [[Lycurgue (Némée)|Lycurgue]], roue [[Nemea]], ha magerez e vab [[Archémore]]. Hypsipyle indique une source à l'armée assoiffée, puis fait le récit de ses origines, raconte le crime des femmes de Lemnos ha donedigezh an [[Argonauted]], an harlu ha penaos e voe skrapet gant morlaeron. Pendant qu'elle est occupée à raconter cela, elle néglige de surveiller [[Archémore]], qui est mortellement piqué par un serpent.
-->
Hypsipyle a voe darbet dezhi bout lazhet, met difennet e voe gant tud Argos.