Odysseia : diforc'h etre ar stummoù

[[Restr:John William Waterhouse - Ulysses and the Sirens (1891).jpg|thumb|500px|OdisseüsOdysseüs hag ar [[siren]]ed, taolenn livet gant [[John William Waterhouse]] e 1891 ]]

An ''[[Odysseia]]'' pe '''Odisseia''' ([[henc'hresianeg]] Ὀδύσσεια, ''Odysseia'') zo unan eus an daou [[meurgan|veurgan]] [[henc'hresianeg|henc'hresianek]] lakaet war gont [[Homeros]], ur [[barzh]] [[dall]], hervez an hengoun. Savet e vije bet goude an [[Ilias]], an oberenn all lakaet war gont ar memes oberour, e diwezh an {{VIIIvet}} kent J.-K., un tu bennak en [[Ionia]], da lâret eo en arvor [[Anatolia]] a oa annezet gant [[Henc'hres]]ianed d'ar c'houlz-se.<ref name="The Odyssey 2003">[[D.C.H. Rieu]]'s introduction to ''The Odyssey'' (Penguin, 2003), p. ''xi''.</ref> Kontet eo da vezañ unan eus brasañ pennoberennoù al [[lennegezh]] er bed ha, gant an [[Ilias]], evel unan eus an div varzhoneg pennañ e sevenadur [[Europa]].

Danevelliñ a ra dreist-holl avanturioù an [[haroz]] [[akeaned|akean]] [[OdisseüsOdysseüs]] (pe [[Ulises]], evel ma oa anvet er vitologiezh [[henroma|roman]]) hag e veaj hir war e giz d'ar gêr goude diskar [[Troia]]. 10 vloaz e voe o tistreiñ d'e enezenn, [[Ithaka]], goude an 10 vloaz bet o vrezeliñ dirak [[Troia]].<ref>Mervel a ra ar c'hi Argos ''autik' idont' Odusea eeikosto eniauto'' ("o welet OdisseüsOdysseüs adarre en ugentvet bloavezh"), [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Hom.+Od.+17.290 ''Odyssey'' 17.327]; cf. ivez [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Hom.+Od.+2.129 2.174-6], [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Hom.+Od.+23.85 23.102], [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?lookup=Hom.+Od.+23.129 23.170].</ref>

E-pad e veaj war vor, heuliet gant kounnar an doue [[Poseidon]], e tegouezh OdisseüsOdysseüs gant ur bern tud brudet eus ar vitologiezh, evel an [[nimfenn]] [[Kalypso]], ar briñsez [[Naosikaa]], ar [[Kiklop|c'hikloped]], an [[hudourez]] [[Kirke]] pe ar [[Siren]]ed. E-keit-se e soñje d'an holl e oa aet da anaon e-pad ar brezel hag e wreg [[Penelope]] hag e vab [[Telemac'hos]] a ranke gouzañv ur strollad noblañsoù turmudus, ar ''Mnesteres'' (henc'hresianeg : Μνηστῆρες) pe ''Proci'', heligentañ etreze da c'hoût piv a euredfe Penelope hag en defe madoù OdisseüsOdysseüs.

Kregiñ a ra an Odysseia d'ar mare m'emañ dalc'het [[OdisseüsOdysseüs]] en enezenn an nimfenn [[Kalypso]] a fell dezhi eurediñ gantañ. A-du emañ an holl zoueed da lezel anezhañ da zistreiñ er gêr, nemet [[Poseidon]] en deus miret droug outañ abalamour m'en doa dallet e vab, ar [[kiklop|c'hiklop]] Polifemos. E-keit m'emañ Poseidon o vanveziñ en [[Etiopia]] en em vod an doueed all ha goulenn a ra [[Athena]] digant [[Zeus]] aotreañ distro OdisseüsOdysseüs. Asantiñ a ra an Doue hag Athena a c'houlenn ma vo kaset [[Hermes]] da lâret da Galipso dieubiñ OdisseüsOdysseüs. Goude e lavar da Zeus emañ e soñj mont da skoazellañ [[Telemac'hos]], mab an haroz.

Hag Athena da Enez [[Itaka]]. Eno eo heget [[Penelope]] gant degadoù a bleustrerien eus tiegezhioù noblañsed Itaka hag eus an inizi tro-war-dro. Dre ma n'eo ket distroet OdisseüsOdysseüs abaoe ugent vloaz e tle Penelope choaz ur [[pried]] nevez da ren war Itaka, met ampellat a ra atav ar mare da choaz abalamour ma esper c'hoazh e teuio OdisseüsOdysseüs en-dro. Da c'hortoz o deus graet ar bleustrerien-o annez e palez OdisseüsOdysseüs, hag e foranont e beadra o vanveziñ dibaouez. Athena, dezhi neuz un estranjour, a ali Telemac'hos da vodañ an Akeaned a-benn tamall o emzalc'h da bleustrerien Penelope, ha da vont kuit goude da [[Pilos|Bilos]] ha da [[Sparta]] da glask goût petra zo c'hoarvezet gant e dad.

[[Restr:OdysseyPolyphemos.png|thumb|300px|OdisseüsOdysseüs o vezviñ Polifemos]]

Antronoz, [[Telemac'hos]] hag [[Athena]] (Atav dindan neuz [[Mentor (mitologiezh)|Mentor]]) a zilestr e [[Pilos]] d'ar mare m'emañ [[Nestor]] hag e geneiled oc'h aberzhiñ tirvi en enor da [[Poseidon|Boseidon]]. Kaset int gant unan eus mibien Nestor, Pisitratos, betek e dad a laka anezhe da gemer perzh er pred. Nestor a ra anv eus ar poanioù diwasket gant an harozed e [[Troia]] hag o zonkad gwalleürus. Doare fresk ebet n'en deus avat eus OdisseüsOdysseüs. War goulenn Telemac'hos e teskriv Nestor marv [[Agamemnon]], drouglazhet gant [[Aigistos]] pa zistroas eus ar brezel. Aliet eo Telemac'hos gant Nestor da vont da [[Sparta]]. [[Menelaos]] zo an hini diwezhañ da vezañ distroet er gêr goude kalz avanturioù ha marteze en deus klevet keleier eus OdisseüsOdysseüs.

Da guzh-heol e tegouezh Telemac'hos e [[Sparta]] ha degemeret eo eno gant [[Menelaos]] hag [[Elen a Gerdroia|Helene vrav]]. Bamet eo Telemac'hos da gaerded palez Menelaos. Hemañ a zanevell an avanturioù hag ar poanioù en deus gouzañvet da zastum ar pinvidigezhioù a weler eno. Kontañ a ra [[Brezel Troia]] ha penaos eo dianadet OdisseüsOdysseüs. [[Elen a Gerdroia|Helene Troia]], a verz strafuilh Telemac'hos, en anavout a ra dre ma taol da OdisseüsOdysseüs a-raok ma lârfe an ostizien o anv. Helene a ginnig d'an daou zen yaouank un evaj, ennañ un dramm distignus, ha da c'houde e tanevell gant Menelaos degouezhioù ma tiskouezas OdisseüsOdysseüs e finesa. Antronoz vintin (Ar c'hwec'hvet devezh abaoe deroù an istor), Menelaos a zeskriv e zistro eus [[Troia]] hag an avanturioù a gasas anezhañ da Egipt, e lec'h ma c'houlennatas [[Proteus (mitologiezh)|Proteus]], « den kozh ar mor », goude bezañ tapet anezhañ dre finesa ha gant skoazell a-berzh unan eus merc'hed Proteus, [[Idotea]]. Evel se eo e teuas Menelaos a-benn da guitaat Egipt, ma oa dalc'het gant avelioù enep abaoe pell. Evel se ivez e teskas tonkad an harozed all eus Brezel Troia, ha dreist-holl marv e vreur [[Agamemnon]]. Menelaos a lâr e oa disklêriet dezhañ gant Proteus e veve OdisseüsOdysseüs prizoniet en un enezenn. Pediñ a ra Telemac'hos da chom un nebeud devezhioù met hennezh a nac'h e ginnig, daoust ma chomo pelloc'h e Sparta. E-keit-se, en [[Itaka]], e tesk ar bleustrerien e aet Telemac'hos kuit da glask e dad ha divizout a reont stignañ ur griped dezhañ.

=== Kanoù V - VIII : OdisseüsOdysseüs a zegouezh e rouantelezh ar Faiakiaiz ===

[[Restr:OdysseyLeukothea.png|thumb|right|300px|Leukothea a ro he gouel da OdisseüsOdysseüs]]

Antronoz vintin (seizhvet devezh), distro war [[Olympos|Menez Olympos]], e c'houlenn [[Athena]] adarre digant [[Zeus]] hag an doueed all dieubiñ [[OdisseüsOdysseüs]]. Zeus a zisklêir ez eo tonket OdisseüsOdysseüs da gavout e diegezh en-dro en Itaka, met dleet e vo dezhañ poaniañ ugent devezh war vor, kent douarañ e rouantelezh ar [[Faiakiaiz]] a gaso anezhañ d'ar gêr. Zeus a gas kerkent [[Hermes]] da reiñ da c'hoût da [[Kalypso|Galypso]]. Mont a ra an doue da enezenn Kalypso hag e kav anezhi o wiadiñ en ur groc'h e-kreiz ar c'hoadoù hag al liorzhoù. Asantiñ a ra a-rekin da lezel OdisseüsOdysseüs da vont kuit. Hag hi davet ar merdeer, chomet da hirvoudiñ en aod, hag aliañ anezhañ da sevel ur [[radell]]. Goude ar pred e klask ur wezh diwezhañ distreiñ an haroz diouzh kuitaat an enezenn. OdisseüsOdysseüs avat a gav gwell distreiñ davet e bried, daoust ma c'hall mervel (gwerzennoù 218-219).

Antronoz e sav OdisseüsOdysseüs ur radell en un doare zo deskrivet pizh. Pevar devezh a dremen kent echuiñ e radell ; ar pempvet (an daouzekvet devezh abaoe deroù an danevell) e kuita Enezenn Kalypso. Goude triwec'h devezh o verdeiñ hep chati, emañ war-nes douarañ en enezenn ar Faiakiaiz met Poseidon, o tont war e giz eus [[Etiopia]], a spurmant anezhañ hag a laka ar mor da zirollañ en e enep. Savetaet eo an haroz gant skoazell un doueez eus ar mor, [[Leukothea]] : prestiñ a ra dezhañ ur ouel warezus a vir outañ a veuziñ ur wezh dispennet e radell. Goude daou zevezh ha div nozvezh war-neuñv e teu OdisseüsOdysseüs a-benn gant poan, hag eñ sikouret gant Atena, da zouarañ war aod roc'hellek Faiakia (an 32vet devezh eo).

[[Restr:OdysseyAlcinoos.png||thumb|right|350px|[[Odisseus|OdisseüsOdysseüs]] oc'h heuliañ [[Naosikaa]], Skeudenn gant [[John Flaxman]] ([[1810]])]]

E-pad an noz, e-keit ha m'emañ OdisseüsOdysseüs o kousket war an aod, e ya [[Athena]] da balez [[Alkinoos]], roue Faiakiaiz, hag e ro un hunvre d'e verc'h [[Naosikaa]], da reiñ dezhi ar soñj da vont da gannañ he dilhad war vord ar mor. Ur finesa eo da lakaat anezhi da gejañ gant an haroz. Da c'houloù-deiz, Naosikaa, gant asant he zad, a vod he mitizhien hag a ya d'an aod. E-keit m'emañ ar merc'hed yaouank da vat o c'hoari ar vell, echu gante o c'hannadenn ha o c'houronkadenn, e tihun [[Odisseus|OdisseüsOdysseüs]]. Hag eñ er-maez eus ar strouezh, lous, gloazet, spulfet e vlev hag hogoz en noazh. Tec'hout a ra ar mitizhien spontet. Naosikaa hepken a ziskouez kalonegezh. OdisseüsOdysseüs, gant e helavarded kustum, a gomz dezhi ha Naosikaa a asant sikour anezhañ. Kouronkañ a ra an haroz ha gwiskañ dilhad fresk, hag Athena a ro un neuz bravoc'h dezhañ. da c'houde ez a da-heul Naosikaa betek dorioù kêr, ha goude e chom un tamm war he lerc'h e-keit ha ma ya merc'h Alkinoos da reiñ da c'hoût d'he zad ez eus erru un estrañjour.

Gant sikour Athena he deus kemeret neuz ur plac'h vihan e antre OdisseüsOdysseüs e kêr hag e palez Alkinoos. Aliet eo gant Athena d'en em deuler ouzh treid ar rouanez, [[Arete]], kerkent ha ma vo erruet e sal an tron. Ober a ra an haroz diouzh kuzul Athena, hag asantiñ a ra Alkinoos degemer anezhañ hervez lezennoù an herberc'h. Ur wezh servijet ur pred da OdisseüsOdysseüs, ar roue a c'houlenn gantañ e anv hag eus pelec'h e teu. Hep disklêriañ e anv e teskriv e amzer en enezenn Kalypso, e verdeadenn betek Faiakia hag an degemer graet outañ gant Naosikaa. Goude ar pred hag an diviz e kousk an haroz er palez.

[[Restr:OdysseyDemodokos.png|thumb|right|350px|OdisseüsOdysseüs a ouel en ur selaou Demodokos, [[John Flaxman]] (1810)]]

Antronoz e oa savet gant [[Alkinoos]] ur banvez en enor da [[OdisseüsOdysseüs]]. E-doug ar pred e kan An [[aiodos]] [[Demodokos]] an trouz a oa savet etre OdisseüsOdysseüs hag [[Akilles]] en amzer [[Brezel Troia]]. Ne c'hall ket an haroz miret outañ a ouelañ pa soñj er mare-se, met kuzhat a ra e c'hlac'har hag Alkinoos hepken er merz.

A-benn cheñch temz-spered e ostiz, Alkinoos a ro an urzh da gregiñ c'hoarioù, en o zouez redadegoù, krogadoù gouren, lammoù, teurel ar c'hant ha dornataerezh. Pedet da gemer perzh en unan eus ar c'hevezadegoù e nac'h OdisseüsOdysseüs da gentañ, met divizout a ra kemer perzh pa fell d'un den anvet Eurialos ober goap anezhañ. Teurel a ra ur c'hant pelloc'h evit an holl gevezerien all. Lorc'h ennañ e tae OdisseüsOdysseüs [[Faiakiaiz]] ha fougasiñ a ra e ampartiz o tennañ gant ar [[gwareg|wareg]]. Den avat ne gred keveziñ gantañ. Alkinoos a laka neuze ar c'hoarioù da baouez hag a laka Demodokos da zont en-dro. Hennezh a gan neuze un darvoud fentus eus buhez an doueed : avoultriezh [[Ares]] hag [[Afrodite]], ha finesa [[Hefaistos]], pried Afrodite, da dapout anezhe. Daou eus mibien Alkinoos a zañs ha goude se laka ar roue profañ donezonoù d'e ostiz. E-pad ar pred e kan Demodokos dre an deirvet gwezh hag e kont istor [[Marc'h Troia]]. Ur wezh ouzhpenn, ne c'hall ket OdisseüsOdysseüs miret outañ a ouelañ o soñjal e [[Brezel Troia]]. Kuzhat a ra e c'hlac'har ouzh an holl nemet d'ar roue a c'houlenn erfin digant e ostiz pe anv eo.

<!--[[restr:Römischer Meister um 125 v. Chr. 001.jpg|thumb|left|300px|Lodenn eus an ''OdisseiaOdysseia'', murlivadur roman (fin an II kantved kent J.K.)]]-->

[[Restr:Odysseus Polyphemos Cdm Paris 190.jpg|thumb|400|right|OdisseüsOdysseüs ha [[Polifemos]]]]

Disklêriañ a ra OdisseüsOdysseüs e anv da [[Faiakiaiz]], a-benn ar fin, hag e tanevell ar veaj daou vloaz en deus graet etre drouziwezh Troia hag ar mare ma erruas en enezenn Kalypso. Kuitaat a reas aod Troia gant daouzek [[lestr]]. Kaset e oant gant an avelioù betek [[Ismaros]], keoded ar [[Kikoned|Gikoned]], o doa kemeret perzh e Brezel Troia diouzh tu an Droianed. Kemer a reas OdisseüsOdysseüs ar geoded dre souezh ha preizhañ anezhi. Abalamour ma oa chomet e vrezelourien da straniñ eno daoust da ali an [[haroz]] e voent taget antronoz gant ar Gikoned a oa bet o klask sikour digant o amezeien hag e rankjont tizhout diwar dizh. Goude se e voent kaset gant ur barrad-amzer e-pad tri devezh, a-raok distro an amzer vrav. Arruet e-kichen ar [[Kab Maleas|C'hab Maleas]], avelioù enep a ziroudas anezhe adarre betek bro al [[Lotofaged]], en ul lodenn dianav eus ar bed. Degemeret e voent gant ar bobl-se a ginnigas [[lotos]] dezhe da zebriñ. An neb a dañvae ar frouezh-se avat ne felle ket dezhañ mont kuit ken, ha ret e oa da OdisseüsOdysseüs kas dre nerzh d'al listri e geneiled o doa graet un tañva oute.

Mont a reas OdisseüsOdysseüs hag e listri betek enezenn ar [[kiklop|Gigloped]] ha tapet e voe an haroz ha lod eus e dud gant [[Polifemos]] a blaouias lod anezhe. Dont a rejont a-benn da achap kuit a-drugarez d'ur finesa eus roue Itaka a vezvas ar c'hiklop gant gwin kemeret d'ar Gikoned, a-raok tarzhañ lagad nemetañ an euzhvil e-pad e gousk. OdisseüsOdysseüs en doa touellet Polifemos da gentañ o lâret e oa ''Outis'' e anv, ar pezh a dalvez "nikun" pe "den ebet". Ha pa ziredas kenvroidi Polifemos war e sikour ha goulenn petra a c'hoarveze gantañ e tisplegas edo o paouez bezañ dallet gant den ebet, hag e tremenas evit un inosant. Kuitaat a rejont groc'h ar c'hiklop goude se o kuzhat dindan deñved ramz ar c'hiklop p'o leze da vont da beuriñ. Met d'ar c'houlz ma'z ae kuit e lestr eus an enezenn, ne oa ket OdisseüsOdysseüs evit miret outañ da ziskuliañ e anv gwirion da c'hoapaat Polifemos. Hennezh, kounnaret-ruz, a daolas roc'helloù bras trema al lestr, ha darbed e oa dezhañ flastrañ anezhañ, ha war-lerc'h e c'houlennas gant e dad [[Poseidon]] veñjañ anezhañ, o viret ouzh OdisseüsOdysseüs da zistreiñ biken en e vro, pe, mard e oa tonket d'en ober, o lezel anezhañ da zistreiñ d'e vro goude poanioù hir, war ur vag estren, kollet gantañ holl e geneiled, ha na gavfe er gêr nemet reuz ha gwalleur.

[[Restr:Circe Offering the Cup to Odysseus.jpg|thumb|right|300px|[[Kirke]] o profañ ur gibad da [[OdisseüsOdysseüs]]]]

Erruout a ra OdisseüsOdysseüs hag e geneiled en enez arem [[Aiolos]], gward an avelioù. Degemer a ra anezhe ha klask sikour anezhe da zistreiñ er gêr. Kinnig a ra da OdisseüsOdysseüs ur soroc'hell m'en deus lakaet an holl avelioù a c'hallfe miret outañ da zistreiñ timat. Kas a ra dezhe ivez un aezhenn skañv a zle kas anezhe dillo da [[Itaka]]. An dekvet devezh bageerezh goude bezañ kuitaet enezenn Aiolos e spurmant listri OdisseüsOdysseüs aodoù [[Itaka]]. Dinec'het ha divi e chom an haroz kousket. Dre walleur, sur ez eus teñzorioù profet gant Aiolos d'o roue er soroc'hell, e geneiled a zigor anezhi da sellet e-barzh hag a zieub an holl avelioù fall. Dirollañ a ra an avelioù enep ha kas a reont al listri da enezenn Aiolos adarre. Hennezh, annoazhet gant an implij fall graet gant OdisseüsOdysseüs eus e zonezon ha sur ez eo mallozhet an Akeaned gant an doueed, a argas anezhe kuit.

Goude c'hwec'h devezh mor e touaront e [[Telepilos]], keoded al [[Lestrigoned]], renet gant ar roue Antifates. Al Lestrigoned avat zo ramzed ha debrerien tud : lazhet ha plaouiet eo ar re en deus kaset OdisseüsOdysseüs da zizoleiñ ar vro, hag al Lestrigoned, sortiet a-vil-vern eus o c'heoded, a zispenn listri OdisseüsOdysseüs o teurel pezhioù bloc'hadoù roc'h oute. Dont a ra a-benn roue Itaka da dec'het, met ne chom gantañ ken nemet ul lestr hag un dornadig keneiled.

<!--[[Restr:OdysseyAntiphates.png|thumb|right|300px|Roue al Lestrigoned o lazhañ unan eus keneiled OdisseüsOdysseüs]]-->

Douarañ a reont goude en Enez [[Aiaia]], m'emañ o chom an achantourez [[Kirke]], merc'h da [[Helios]]. Diskenn a ra roue Itaka da gentañ en douar ha lazhañ ur c'harv bras-meurbet a zegas d'e vag. A c'houde un nebeud devezhioù e tiviz kas ur strollad diaraogerien tennet d'ar sord : mont a ra kuit [[Eüriloc'hos]] e penn 20 den tra ma chom OdisseüsOdysseüs hag ar re all e-tal o lestr. Dizoloet eo palez Kirke gant [[Eüriloc'hos]]. Gronnet eo a loened gouez, leoned ha bleizi, hag en em zalc'h evel loened doñv. Degemeret int en un doare hegarat gant an achantourez met Eüriloc'hos, disfizius, a gav gwell chom er-maez. Ar wazed zo aet er palez zo troet e perc'hell e-pad ar pred, rak Kirke he deus fennet un dramm en o evaj. Eüriloc'hos, goude bezañ chomet pell da c'hortoz en aner e geneiled, a zistro d'al lestr hag a lâr da OdisseüsOdysseüs ez int dianadet. Hennezh a gemer diouzhtu penn an hent da saveteiñ e verdeidi. En em gavout a ra gant an doue [[Hermes]], dindan neuz un den yaouank kaer, a ziskouez dezhañ penaos e c'hall bezañ trec'h da hud Kirke. Reiñ a ra dezhañ ur blantenn, ar [[moli]], a zistroio strobinelloù Kirke diwarnañ.

Kirke a zegemer OdisseüsOdysseüs hag a laka un dramm en e evaj, da dreiñ anezhañ e pemoc'h eñ ivez. E strobinell avat ne labour ket. Diouzh alioù Hermes, an haroz a c'hourdrouz neuze an hudourez gant e gleze. Klask a ra hoalañ anezhañ hag e kinnig dezhañ kousket er memes gwele. OdisseüsOdysseüs avat ne asant nemet ur wezh touet ganti dre he le, le bras an doueed, a vir outi a ober an disterañ droug dezhañ. Kousket a ra Kirke gantañ, ha goude se kinnig ur pred dezhañ met an haroz a nac'h debriñ ken na vefe dieubet e dud gant ar strobinellerez. Kirke a rent neuze dezhe o stumm kentañ, ha goude e ro herberc'h dezhe en un doare leal.

Chom a ra OdisseüsOdysseüs hag e geneiled e-pad bloaz e ti Girke o tiskuizhañ hag o vanveziñ. Goude se avat e tegas ar verdeidi da soñj d'o roue ez eo poent dezhe distreiñ d'ar gêr. Kuzuliet int gant Kirke da dremen dre an [[ifern (mitologiezh)|ifern]], rak tasmant an diouganer [[Tiresias]] hepken a c'hell reiñ disaouzan dezhe eus an hent da gemer da zistreiñ en o enezenn. Dres d'ar beurevezh m'emaint o vont kuit e varv unan eus ar vartoloded, [[Elpenor]], en ur gouezhañ diwar lein toenn ar palez.

[[Restr:Pellegrino Tibaldi 001.jpg|thumb|left|300px|''Keneiled OdisseüsOdysseüs o laerezh chatal Helios'', gant [[Pellegrino Tibaldi]] ([[1454]]-[[1456]])]]

Anvet eo kan XI an '''OdisseiaOdysseia'' ''Nekuia'', da lâret eo "galv ar re varv".

Goude un devezh mor e tilestr OdisseüsOdysseüs e bro ar [[Kimmered|Gimmered]], beuzet en un noz dibaouez. Evel m'en doa displeget [[Kirke]] dezhañ e ra un aberzh ktonek hag e promet d'an divinour [[Tiresias]] ur bouc'h du ma asant en em ziskouez dirazañ. Tostaat a ra engroez skeudoù ar re varv, Roue Itaka avat a zifenn dezhe debriñ ar gwad a vir evit Tiresias. Goulenn a ra skeud [[Elpenor]] obidoù dereat pa zistroio da di Kirke. Goude se ec'h erru skeud an divinour hag e ro da OdisseüsOdysseüs an titouroù a felle dezhañ. Deskiñ a ra e vo arabat dezhe, pa zouarint en enezenn an heol, ober nep droug da chatal [[Helios]] ma fell dezhe distreiñ d'ar gêr. Betek-gouzout e tebrfent kig eus saout an heol, OdisseüsOdysseüs a c'hallfe mont d'ar gêr memes tra met e-unan, reuzeudik, goude bezañ kollet holl e genseurted, hag e ranko ober un hir a veaj da brofañ aberzhioù d'an holl zoueed evit terriñ o imor.

Goude e komz an haroz gant tasmant e vamm, [[Antikleia]]. Lâret a ra dezhañ emañ atav [[Penelope]] o c'hortoz anezhañ gant fealded, hag e ro dezhañ keleier eus e dad, [[Laertes]], hag e vab, [[Telemac'hos]]. Gwelet a ra goude meur a rouanez hag a harozezed marv : [[Tiro]], [[Antiope (mamm Amfion)|Antiope]], [[Alkmena|Alkmene]], [[Megara (mitologiezh)|Megara]], [[Jokaste|Epikaste]] (anv [[Jokaste]] e skridoù Homeros), [[Kloris (Niobided)|Kloris]] , [[Leda]] a zo mamm [[Elen a Gerdroia|Helene Troia]], Ifimede, [[Faidra]], [[Prokris]] hag [[Ariadne]], Maira, [[Klymene]] hag [[Erifyle|Erifile]]. Un ehan a ra neuze OdisseüsOdysseüs. Meulet eo gant [[Arete]], [[Alkinoos]] hag ar Faiakiaiz zo ouzh e selaou. Alkinoos a bed neuze e ostiz da genderc'hel gant e zanevell.

[[Restr:OdysseyUnderworld.png|thumb|right|300px|OdisseüsOdysseüs diskennet en ifern a wel an harozed varv]]

En eil strollad tasmantoù e wel roue Itaka harozed [[Brezel Troia]] marvet e-doug ar brezel pe goude. Komz a ra gant teuz [[Agamemnon]] a ra anv eus e varv diwar zorn [[Aigistos]], ha war-lerc'h gant ene [[Akilleus]], a zisklêr e vefe gwelloc'h dezhañ bezañ ur paotr-saout reuzeudik, met bev, kentoc'h evit ren war ar re varv. Frealzet eo gant OdisseüsOdysseüs a zanevell dezhañ kurioù e vab [[Neoptolemos]]. Spurmantiñ a ra ivez [[Aias Telamonios|Aias]] en deus droug outañ c'hoazh abalamour d'an trouz a oa bet etreze diwar-benn armoù Akilleus.

Erziwezh e wel OdisseüsOdysseüs annezidi brudet an ifern. Gwelet a ra [[Minos]] o rentañ ar justis, ar ramz [[Orion]], re zaonet an [[Tartaros]] : ar ramz [[Tityos|Titios]] dispennet gant ar guped, [[Tantalos]] o tizeriañ gant an naon hag ar sec'hed, [[Sisyfos|Sisifos]] o vountañ e roc'h en aner. Gwelet a ra ivez tasmant [[Herakles]] o chaseal dibaouez e-touez ar re varv e-skoaz an Herakles wirion, deuet da vezañ doue goude e varv, a vev er [[olimpos|Menez Olimpos]] e kumpagnunezh [[Hebe]]. Goude bezañ gwelet holl ar re varv-se e tistro OdisseüsOdysseüs, gant aon rak bezañ troet e maen gant tasmant [[Medousa]].

[[Restr:Odysseus Sirens BM E440 n2.jpg|thumb|250px|OdisseüsOdysseüs hag ar [[siren]]ed, lestr gresian]]

Goude e veaj e Kimmeria e tistro OdisseüsOdysseüs betek enezenn [[Kirke]] ma'n em gav da noz. Antronoz e chom an Akeaned da ziskuizhañ ha da vanveziñ. Da noz e ro Kirke da OdisseüsOdysseüs titouroù all war ar verdeadenn zo ouzh e c'hortoz a-raok erruout en enezenn an Heol a oa kaoz anezhi gant Tiresias. Komz a ra dezhañ eus ar [[siren]]ed hag eus ar moaien da vezañ gwarezet diouzh o c'han marvus, eus ar [[Simplegades]], div skosell a vrae al listri pa glaskont tremen hag a zo annezet gant daou euzhvil [[C'haribdis]] ha [[Skilla]]. N'eus ken an [[Argonaoted]] a gement zo deuet a-benn da dremen e-biou dezhe gant sikour [[Hera]]. Leuskel a ra Kirke ar choaz da OdisseüsOdysseüs da dremen e-biou an eil pe egile.

Antronoz vintin ez a kuit an Akeaned da vat. A-drugarez da guzulioù Kirke e tremenont hebioù ar [[morganez (mitologiezh)|morganezed]] hep chati, rak OdisseüsOdysseüs en deus roet urzh d'e verdeidi da stoufañ o diskouarn gant koar. Lakaet en deus anezhe da ereañ anezhañ ouzh ar wern abalamour dezhañ da glevet kan ar morganezed hep en em deuler war e benn er mor. Degouezout a reont goude e-kichen skoselloù [[C'haribdis]] ha [[Skilla]]. Tremen a reont pell diouzh [[C'haribdis]] met n'int ket evit treiñ diwar an euzhvil all, Skilla, a gemer hag a zebr 6 den.

Goude se e tosta lestr OdisseüsOdysseüs da Enezenn [[Helios]], an heol. Degas a ra OdisseüsOdysseüs da soñj d'an holl eus kemenn [[Tiresias]] ha difenn a ra oute chaseal en enezenn. Pourvezioù a-walc'h zo el lestr e-pad an devezhioù kentañ da voueta an holl. E-doug ur miz avat ez eo dalc'het an Akeaned en enezenn gant an avelioù enep. Ur miz war-lerc'h ez int erru marnaoniet ha ne c'hallont ket mont kuit abalamour d'ar gwall amzer. Ober a reont o mad eus kousk OdisseüsOdysseüs da zebriñ chatal [[Helios]]. Hennezh, pa wel anezhe diwar lein e garr, a c'houlenn diouzhtu gant [[Zeus]] veñjiñ anezhañ. Banveziñ a ra keneiled OdisseüsOdysseüs e-pad 6 devezh, hep teurel evezh ouzh ar ragarouezioù spontus kaset dezhe : da skouer e vlej ar c'hig zo o treiñ ouzh ar ber. D'ar seizhvet devezh e kouezh an avel hag al lestr a ya kuit. Tapet int en ur barrad-amzer avat ha Zeus a gas ar foeltr ouzh a vag a ra peñse gant an holl verdeidi. OdisseüsOdysseüs hepken, abalamour ma n'en deus ket debret eus chatal an heol, a chom bev. E-pign ouzh un treust ez eo kaset gant ar mor e-pad dek devezh, betek enezenn [[Kalypso]] hag e tremen eno ar seizh bloavezh da-heul, prizoniet gant an nimfenn.

=== Kan XIII da XX : distro OdisseüsOdysseüs da Itaka ===

Echu eo danevell OdisseüsOdysseüs. Kinnig a ra [[Alkinoos]] lakaat kas anezhañ da Itaka gant e vartoloded ha mont a ra an holl da gousket. Antronoz, ar pempvet devezh ha tregont, ar [[Faiakiaiz]] a ginnig ul lestr da OdisseüsOdysseüs, ur pare martoloded ha profoù. Da noz e sav OdisseüsOdysseüs e bourzh al lestr goude ur [[banvez]], ha chom a ra kousket e-keit ha ma labour ar vartoloded ha ma klipenn ar vag war ar mor gant un tizh dreistnaturel. Goude un devezh hag un devezh war vor e aoch al lestr en Itaka. Ar Faiakiaiz a lez OdisseüsOdysseüs, kousket atav, en ur groc'h darempredet gant an nimfezed, gant donezonoù Alkinoos.

Hag ar Faiakiaiz kuit. [[Poseidon]] avat a resevas aotre gant [[Zeus]] da gastizañ ar vartoloded o doa daeet ar morioù o kas OdiseüsOdyseüs ken buan all d'ar gêr. D'ar mare m'emañ ar vag oc'h erruout e porzh Faiakia ez eo treuzfurmet en ur roc'hell gant an holl en e vourzh.

E-keit-se e tihun OdisseüsOdysseüs en Itaka da c'houloù-deiz. [[Athena]] avat a vir outañ a anavezout e vro da gentañ. Dic'hizet e mesaer yaouank e tegemer anezhañ hag an haroz a lavar ez eo genidik eus Kreta hag a ro un anv faos. Diskouez a ra Athena piv eo-hi neuze ha terriñ ar strobinell a vire ouzh OdisseüsOdysseüs a anavezout an ardremez. Diskuliañ a ra dezhañ troioù-kamm pleustrerien [[Penelope]], ha reiñ dezhañ neuz ur c'hlasker-bara kozh evit ma c'hallfe gwelet ar pezh a c'hoarvez en e balez hep bezañ anavezet. Mont a ra neuze davet e voc'haer leal, [[Eumaios]].

OdisseüsOdysseüs, dic'hizet e klasker-bara, zo degemeret gant [[Eumaios]] a ro bod dezhañ. E-doug ar pred e veneg Eumaios tonkad digernez e vestr dianadet ha drougoberoù ar bleustrerien er palez. Goude ar pred e c'houlennata OdisseüsOdysseüs ar moc'haer diwar-benn e donkad dezhañ e-unan. Hag Eumaios da zisplegañ e teu kalz klaskerien-bara d'ar palez da gontañ gevier ha da reiñ keleier faos eus OdisseüsOdysseüs abalamour da vezañ deuet-mat gant [[Penelope]]. Eumaios e-unan ne gred ket e ve bev OdisseüsOdysseüs c'hoazh daoust d'ar pezh a lavar an haroz dezhañ, ha nec'het eo gant amzer da zont [[Telemac'hos]]. Goulenn a ra neuze Eumaios gant OdisseüsOdysseüs eus pelec'h eo genidik hag an haroz d'en em ginnig dindan un anv faos kuit da vezañ anavezet diouzhtu. Kontañ a ra ez eo genidik eus [[Kreta]], en deus brezelekaet e Troia hag en deus kollet e geneiled e-doug e veaj distro, pa oa en Egipt. Disklêriañ a ra zoken en deus klevet komz diwar-benn OdisseüsOdysseüs e ti Fidon, roue an [[Tesproted|Desproted]], ha lavaret a ra e vefe aet an haroz da [[Dodone|Zodone]] da glevet diougan Zeus. Eumaios a zanevell d'e dro e vuhez pemdez hag e droioù e palez Penelope, met nac'hañ a ra krediñ e ve bev OdisseüsOdysseüs c'hoazh. Da noz e tistro ar vesaerien zo dindan Eumaios da zebriñ koan. E-doug ar pred e tanevell OdiseüsOdyseüs unan eus e avanturioù e [[Brezel Troia]], ur finesa da bourchas ur vantell dezhañ. Hag Eumaios da brestañ unan dezhañ evit an noz.

En em ziskouez a ra dezhañ en e [[hunvre]]où hag aliañ anezhañ da zistreiñ d'e vro ha da vont davet Eumaios. Hervez hec'h ali, Telemac'hos a zihun Pisistratos hag o fourchas a reont da vont kuit. Kinnig a ra Menelaos hag [[Elena Troia]] donezonoù hag ur pred dezhe kent ma'z afent gant o hent. D'ar c'houlz ma kuitaont palez Menelaos e kas an doueed dezhe ur ragarouez mat zo displeget gant Elena evel ur sin eus distro prim OdisseüsOdysseüs. Degouezhout a reont diouzh ar beure e Ferae, hag antronoz e Pilos. Gant aon rak bezañ dalc'het gant [[Nestor]] e kav gwell Telemac'hos mont war-eeun e bourzh e lestr abalamour da zistreiñ buanoc'h da Itaka. E-keit ha m'emañ o vageal etrezek e enezenn eo nec'het Telemac'hos o soñjal e dañjerioù an hent.

E-pad an amzer-se e fell da OdisseüsOdysseüs mont da c'houlenn an [[aluzenn]] d'ar palez, e-touez ar bleustrerien, mes Eumaios a ali anezhañ da c'hortoz distro Telemac'hos a vo brokusoc'h gantañ evit ar bleustrerien. Asantiñ a ra OdisseüsOdysseüs ha da ziverrañ an amzer e c'houlennata Eumaios diwar-benn e vuhez tremenet. Kontañ a ra ar [[moc'haer]] e amzer dremenet ha goude i ha mont da gousket.

An navet devezh ha tregont e erru Telemac'hos ti ar moc'haer Eumaios hag en em gaout a ra gant OdisseüsOdysseüs, e dad, n'eo bet anavezet gant den ebet gant e zilhad klasker-bara betek-henn. Eskemm a ra Telemac'hos hag Eumaios keleier eus ar palez, ma klask atav Penelope herzel ouzh ar bleustrerien. Da c'houde e c'houlenn Telemac'hos piv eo ostiz an ti ; Eumaios a gomz dezhañ eus ar c'hlasker-bara ha pediñ a ra anezhañ da reiñ bod dezhañ. Telemac'hos avat a zisklêr n'eo ket evit en ober abalamour d'ar bleustrerien a ra o fenn er palez. En ur c'houlenn an aluzenn e c'houlenn OdisseüsOdysseüs doare ar bleustrerien hag o stuzioù kasaus gant Telemac'hos. Goulenn a ra hemañ ziwezhañ gant Eumaios, goude, mont davet Penelope da reiñ da c'hoût dezhi. Anv a ra ar moc'haer eus kalonad [[Laertes]], tad OdisseüsOdysseüs, zo o tizeriañ gant ar glac'har abaoe m'eo aet e vab diwar wel. Ur wezh Eumaios kuit, Athena ha tostat ha lavaret d'an haroz, hep bezañ gwelet gant Telemac'hos, ez eo erru poent da zisklêriañ piv eo d'e vab. Rentañ a ra da OdisseüsOdysseüs e neuz roueel ha pa zeu en ti e spont Telemac'hos rak cheñchamant trumm e neuz. OdisseüsOdysseüs avat a zisklêr dezhañ piv eo. Kontañ a ra buan-ha-buan e avanturioù hag an tad hag ar mab a grog d'ober o fourchasoù d'en em zizober eus pleustrerien c'hoantek Penelope. E-keit-se e ro Eumaios da c'hoût er palez emañ Telemac'hos o tistreiñ, ar pezh a zegas levenez da Benelope ha desped d'he fleustrerien a fell dezho lazhañ anezhañ atav. Da noz e tistro Eumaios d'e loch e lec'h ma'z eo dic'hizet OdisseüsOdysseüs adarre.