Disproziom : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
D Lint |
D Lint |
||
Linenn 3:
| colspan="8" cellspacing="0" cellpadding="2"|
{| align="center" width="100%" bgcolor="#ffbfff"
| align="center" | <span style="
|}
{| align="center"
| align="center" | <span style="color:#
| align="center" | <span style="color:#
| align="center" | <span style="color:#
| align="center" | <span style="color:#
| align="center" | <span style="color:#
| align="center" | <span style="color:#
| align="center" | <span style="color:#
| align="center" | <span style="color:#
|-
| align="center" colspan="8" | [[Terbiom]] – '''Disproziom''' – [[Holmiom]]
|-
| align="right" colspan="2" rowspan="2" | '''Dy'''<br
|-
| align="center" colspan="6"| [[Restr:Dy-TableImage.png|250px|taolenn beriodek, Disproziom]]
Linenn 40:
| align="center" colspan="8" | '''Aozadur elektronek'''
|-
| align="center" colspan="8" | <small>[[Aozadur elektronek an atomoù|[Xe] 4f<sup>10</sup> 6s<sup>2</sup>]]<
<small>Dasparzh an elektronoù<br
|-
| align="center" colspan="8" | [[Restr:Electron shell 066 Dysprosium - no label.svg|center|200px]]
Linenn 49:
|-bgcolor=#e9e955
| align="left" colspan="4" | '''<small>[[Niver oksidadur]]</small>'''
| align="left" colspan="4" bgcolor="#ffffff" | '''<small>+ 3</small>'''<br
|-bgcolor=#e9e955
| align="left" colspan="4" | '''<small>[[Tredanleiegezh]]</small>'''
Linenn 55:
|-bgcolor=#e9e955
| align="left" colspan="4" | '''<small>[[Gremmoù ionadur]]</small>'''
| align="left" colspan="4" bgcolor="#ffffff" | '''<small>1 :''' 573,016 kJ/mol<
<small>'''2 :''' 1 125,983 kJ/mol<
<small>'''3 :''' 2 199,864 kJ/mol<
<small>'''4 :''' 4 001,244 kJ/mol
|-bgcolor=#e9e955
| align="left" colspan="4" | '''<small>[[Skin atomek]]</small>'''
Linenn 89:
| align="center" colspan="8" | '''Neuz an elfenn'''
|-
| align="center" colspan="8" | [[Restr:Dysprosium-2.jpg|250px]]<br
|}
|}
Linenn 96:
== Istor ==
E [[1886]] e voe dizoloet an disproziom gant ar [[kimiezh|c'himiour]] [[Bro-C'hall|gall]] Paul-Émile Lecoq de Boisbaudran, e [[Paris]]. Un disoc'h eus enklaskoù war [[oksidadur|oksidenn]] [[itriom]] bet boulc'het e [[1794]] e voe ar gavadenn-se, evel hini meur a lantanid : an [[erbiom]] <sub>68</sub>Er e [[1843]], an [[holmiom]] <sub>67</sub>Ho e [[1878]], hag an disproziom <sub>66</sub>Dy neuze da ziwezhañ.<br
Dizehan e rae ar c'himiour [[dierc'hadur]]ioù war [[marmor]] an oaled a oa en e di.
Ret e voe gortoz ar bloavezhioù [[1950]] evit kaout disproziom glan, a-drugarez da skipailh Frank Spedding en ''[[Iowa]] State University'' a zeuas a-benn da zestiañ war un argerzh [[kromatografiezh]] dre eskemmoù [[ion]]où. Adal al labourioù-se e voe tro da zidoueziañ al lantanidoù en un doare efedus ; bremañ avat e vez graet dre eskemmoù etre dourennoù.
Eus ar [[gresianeg]] δυσπρόσιτος, ''dusprósitos'', "diaes da gaout" e teu anv an elfenn 66.<br
Ne vez ket kavet <sub>66</sub>Dy en e unan en natur, atav e vez e kailhoù hag alies gant erbiom pe holmiom.
== Perzhioù ==
Ur metal liv an arc'hant eo an disproziom ; ''orjalennus'' eo, da lavaret eo e c'haller e astenn hep na dorrfe, ha ''govelius'' eo, da lavaret eo e c'haller e bladañ a-daolioù mailh. Ken blot eo ma c'haller troc'hañ un dolzennad gant ur gontell. Tu zo d'e labourat gant mekanikoù zoken, hogen disteuler fulennoù a ra pa vez tommet betek re.<br
[[Ferromagnetegezh|''Ferromagnetek'']] eo an disproziom e [[gwrezverk]]où yenoc'h eget -188,2 °C : treiñ a ra da [[gwarellegezh|warell]].
=== Kimiek ===
* Buan e tazgwered an disproziom gant [[dour]] zomm, gorrekoc'h gant dour yen :
:2 Dy [k] + 6 [[hidrogen|H]]<sub>2</sub>O [d] → 2 Dy(OH)<sub>3</sub> [dz] + 3 H<sub>2</sub> [g] <ref>Alc'hwez : ''k'' = kalet, ''d'' = dourek, ''dz'' = dourzileizhenn, ''g'' = [[gaz]]</ref><br
* Dilufrañ a ra an disproziom en [[aer]], hag aes eo e lakaat da zeviñ :
:4 Dy + 3 O<sub>2</sub> → 2 Dy<sub>2</sub>O<sub>3</sub>
Linenn 119:
=== Izotopoù ===
Seizh [[izotop]] eus Dy a gaver en natur : Dy-156, Dy-158, Dy-160, Dy-161, Dy-162, Dy-163 ha Dy-164. Stabil eo an holl anezho, zoken pa zigevan <sup>156</sup>Dy dre [[rannig α|skinoù α]] da reiñ <sub>152</sup>[[gadoliniom|Gd]] rak tremen 10<sup>18</sup> bloavezh eo e [[hanter-vuhez]].<br
Skinizotopoù zo bet kevanaozet, 29 anezho, eus Dy-138 betek Dy-173. War-dro 3x10<sup>6</sup> bloavezh eo hanter-vuhez ar skinizotop stabilañ <sup>154</sup>Dy, ha 200 [[eilenn|ms]] eo hini Dy-138.
{| class="wikitable"
Linenn 136:
0,06
| rowspan="2" | > 1x10<sup>18</sup> bloavezh
| <sup>152</sup>Gd<br
|- align="center"
| <sup>156</sup>Gd<br
|- align="center"
| '''<sup>158</sup>Dy''' || 0,10
| |||