Hesiodos : diforc'h etre ar stummoù

[[Skeudenn:Pseudo-Seneca BM GR1962.8-24.1.jpg|thumb|right|220px|« Pseudo-[[Seneca]] » : pell amzer e voe kredet e oa penn ar prederour stoikian roman, met gallout a rafe bezañ ur barzh kozh, Hesiodos marteze. Delwenn roman diwar batrom un delwenn [[hellenat]] ([[British Museum]])]]

'''Hesiodos''' (Ἡσίοδος, ''Hêsíodos'' e [[henc'hresianeg]], ''Hesiodus'' e [[latin]]) a oa ur [[barzh]] [[Hellaz|hellazathellaz]]at eus aran {{VIIIvet kantved a-raokkt JK}}. Ganet e vije Hesiodos en [[Askra]], ur vourc'hadenn eus [[Boiotia]].

Tra ne ouzer diwar e benn nemet pezh a skriv en e varzhonegoù. Dre deir gwech e-barzh ''[[Al Labourioù hag an Deizioù]]'' e ro un dornad munudoù diwar-benn e vuhez. Un draig a lavar ivez en e ''[[TeogoniaTheogonia|DeogoniaDheogonia]]''.

E dad a deue eus [[Kyme]] en [[Aiolis]], ur vro eus [[Azia-Vihanañ]] entreetre [[Ionia]] ha [[Troas]]. Pe anv e oa, n'ouzer ket. Dios e vije bet, hervez an hengoun, met kement-se a deuje eus treuzkompren ur rannbennad «Πέρση, δῖος γένος / ''Pérsê, dĩos génos'' » (''Labourioù'', vgwrz. 299), komprenet evel « Perses, mab da z-Dios » e-lec'h « Perses, mab hael ». Perc'henn e oa d'ur seurt embregerezh aocherezh a voe rivinet gantañ.

Ul lec'h paour e oa Askra. Hervez Hesiodos e oa ur « bourk milliget, drouk d'ar goañv, kriz d'an hañv, morse ne veze plijus » (''Labourioù'', vgwrz. 640). Pa zeuas ar c'houlz da rannañ hêrezh e dad e savas bec'h etre e vreur Perses hag eñ, hag ur prosez e voe etreze. Gant rouaned Askra e voe lavaret edo ar gwir gant Perses. Hemañ a gasas goude se e stal da Gernetra, hag ez eas war-lerc'h da c'houlenn arc'hant digant e vreur a gasas anezhañ da sutal. Ha Perses, droug ennañ, a c'hourdrouzas Hesiodos , prest d'ober ur posez all d'e vreur. Hiroc'h n'ouzer ket.

Evit reiñ un tamm skiant d'e vreur hag e skoazellañ da gaout ur vuhez yac'h ha da verañ e beadra evel a zo dleet e savas Hesiodos ar varzhoneg ''[[Al Labourioù hag an Deizioù]]''.

Ouzhpenn labourat an douar e oa un [[aedesaoidos]] anezhañ, da lavarout eo ur barzh hag a save barzhonegoù evit o reiñ da glevet d'an dud. E [[C'halkis]] en [[EubeaEuboia]], e kemeras perzh en ur genstrivadeg barzhoniezh aozet gant mibien ar roue [[Amfidamas]] da lidañ obidoù o zad. Trec'h e voe war ar genstriverien all gant ur varzhoneg a gane enni talvoudegezh al labour-douar hag ar peoc'h. Un trebez a voe roet dezhañ evel gopr ha dediet e voe gantañ da Vuzezed menez [[Helikon]].

Mervel a eure en Askra. Pa voe distrujet ar gêriadenn gant tud [[TespiaThespia]], e tec'has an annezidi da [[Orc'homenos]]. Hervez testeni [[Aristoteles]] en e v-''Bonreizh Orc'homenos'' e voe dastumet ludu korf ar barzh, war-lerc'h un [[orakl]], gant tud ar gêr-se, ha lakaet e-kreiz o [[agora]], e-kichenik bez [[Minias]], haroz ar geoded en-eeun. E-giz-se e voe lakaet Hesiodos gant an annezidi da ziazezer o c'hêr (οἰκιστής}} / ''oikistês'' e gregach).

Komz anezhañ e-unan en deus graet Hesiodos en e oberenn: karout a ra ar vuhez sioul war ar maez, an dilontegezh hag ar reizhded, doujañ ouzh ar relijion betek bout kredus, hep klask plijout d'ar roue, trawalc'h dezhañ reiñ skoazell d'e genvroiz, a brezege dezho ar vuhezegezh vat gant gwerzennoù brav. Gantañ eo bet ijinet ar varzhoniezh didaktek. Delwennoù a voe savet dezhañ war-lerc'h e varv e [[Thespies]], [[OlimpiaOlympia]] ha war ar menez [[Helikon]].

Kanet e voe e varzhonegoù gant ar [[rapsoded]] ha brud brasvras a deuas dezho evel-se.

KalzigKalzik a varzhed a zo bet awenet gant Hesiodos, hag en o zouez

* an Ἀγών / ''Agốn'', pe ''Disput etre [[Homeros]] hahag Hesiodos'', kenstrivadeg barzhonegañ etre an daou varzh , e gregach;

* ''Buhez Hesiodos'', gant ar gramadegour bizantat [[YannIoannes TzétzèsTzetzes]] ;.

[[ImageRestr:Moreau,_Gustave_-_Hésiode_et_la_Muse_-_1891.jpg|thumb|right|200px|''Hesiodos hag ur [[Muzezed|Vuzenn]]'', gant [[Gustave Moreau]] ([[1891]]).]]

Mard eo anavet anv Hesiodos eo abalamour m'en deus skrivet diwar-benn ar mojennoù kozh en e oberennoù, ha dreist-holl ''[[TeogoniaTheogonia]]'' hag ''[[Al Labourioù hag an Deizioù]] ''.

** ''[[Theogonia]]'' (Θεογονία}} / ''Theogonía'') a zo diwar-benn lignezoù an doueed ma kinnig enni ar bernioù doueed a zo meneg anezho er mojennoù, gant an tri remziad anezho: hini [[Ouranos]], hini [[Kronos]], hini [[Zeus]] a voe trec'h warno holl. Koshañ barzhoneg relijiel Hellaz eo. Ouzhpenn kontañ lignezoù an doueed ez eus el levr ur c'hosmogonia a grog gant krouidigezh ar bed hag ar [[C'haos]].

* '' Skoed Herakles '' (Ἀσπὶς Ἡρακλέους}} / ''Aspìs Hêrakléous''), awenet gant deskrivadur skoed [[AkillesAc'hilleüs]] en ''[[Ilias]]''.

* {{fr}} [[Marcel Détienne]], « Crise agraire et attitude religieuse chez Hésiode », ''Revue d'études latines'', coll. « Latomus 68 » Bruxelles, 1963 ;

* {{fr}} Marie-Christine Leclerc, ''La Parole chez Hésiode'', Les Belles Lettres, Paris, 1993 ;

* {{fr}} Paul Mazon, introduction à l'édition de ''Théogonie. Les Travaux et les Jours. Le Bouclier'' aux éditions des Belles Lettres, Paris, 2002 (1añ embannadur: 1928) ;

** {{fr}} ''Mythe et pensée chez les Grecs'', La Découverte, Paris, 1996,

** {{fr}} ''Mythe et société en Grèce antique'', Paris, 1974 (emb. kentañ).