Galenos : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Linenn 71:
 
=== An Azginivelezh ===
Gant an Azginivelezh ha diskar [[Impalaeriezh VyzantonBizantion]] (1453) e teuas gouizieien c’hresian hag o skridoù d’ar C’hornôg, ar pezh a roas tu da geñveriañ an displegoù arabek gant skridoù orin GalenGalenos. Dre an Deskadurezh Nevez ha lusk an [[Denelouriezh|denelourien]] e voe ebarzhet GalenGalenos en deskadurezh latin, ''De Naturalibus Facultatibus'' o vezañ embannet e London er bloavezh 1523.<br />
Daou hengoun a oa neuze er vreutadegoùbreutadegoù a-zivout ar vezegiezh, an hini mirour arabek hag an hini araokour gresianek. Dreistaraokourien a grogas da stourm ouzh pennadurezhioù ar vezegiezh, evel ma reas Theophrast Bombas von Hohenheim (lesanvet [[ParaselsusParacelsus]], ''ca''.1493-1541) pa bulluc’has oberennoù [[Avisenna]] ha GalenGalenos en e skol-vezegiezh e skol-veur Basel. Koulskoude e chomas GalenGalenos unan eus prederien bennañ ar milved, evel m’en diskouez un daolenn-voger eus ar 16vet{{XVIvet kantved}} e sal-debriñ manati al Lavra Veur e [[Menez Athos]], ma weler furien bagan ouzh troad Gwezenn Isai, gant GalenGalenos etre [[Sibulla]] hag AristotelêsAristoteles.<br />
Echu e voe gant levezonlevezonos Galen dre nac’hadennoù ParaselsusParacelsus mesket gant savusted korfadurezhourien italian an Azginivelezh er 16vet{{XVIvet kantved}}. Er bloavezhioù 1530, ar mezeg ha korfadurezhour flandrezat Andries Van Wesel (lesanvet Vesalius, 1514-1564) a voulc’has treiñ meur a skrid gresianek Galeneus Galenos e latin. Labour brudetañ Vesalius, ''De humani corporis fabrica'' (1543) a voe levezonet-bras gant doare GalenGalenos. A-benn gwiriañ ha burutellañ labourioù GalenGalenos e troas Vesalius war-du pizhskejañ tud varv – ar pezh a oa berzet da vare GalenGalenos ; prouiñ a reas e oa e skridoù GalenGalenos munudoù a gaver er marmouzed ha ket en dud, ha dre levrioù ha diskuliadennoù pleustrek e tiskouezas bevennoù gouiziegezh GalenGalenos, a-zivout ar galon ha red ar gwad da skouer.<br />
 
Pelloc’h avat e padas damkanad GalenGalenos a-zivout bevedouriezh reizhiad ar gwad : betek 1628, pa voe embannet ''Exercitatio Anatomica de Motu Cordis et Sanguinis in Animalibus'' gant [[William Harvey]]<ref>[http://www.rarebooksroom.org/Control/hvyexc/index.html]</ref>, ma voe staliet ar galon o vont en-dro evel ur vangounell da gas red ar gwad.<br />.
 
Lod eus kentelioù GalenGalenos, evel ar pouez a lakae war an diwad evel remed da galz kleñvedoù, a badas pelloc'h c'hoazh: boulc’het-mat e oa an 19vet{{XIXvet kantvetkantved}} pa veze c’hoazh studiet skridoù GalenGalenos er skolioù mezegiezh.<br />
 
== Notennoù ==