Pedro Iañ Kastilha : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
|||
Linenn 2:
[[Restr:Estatua de Pedro I el Cruel (M.A.N.) 01.jpg|thumb|Delwenn Pedro Iañ.]]
'''Pedro Iañ Kastilha''' ([[Burgos]], [[1334]]-[[1369]] [[Montiel]]), lesanvet ''el Cruel'' gant e enebourien, hag ''el Justo'' pe '' el Justiciero'' gant e harperien, a voe [[roue Kastilha]] ha [[roue León]] war-lerc'h e dad adalek [[1350]] betek e varv, lazhet gant e hantervreur, ha diwezhañ roue eus [[tiegezh Bourgogn]]. <br />
Hervez ar c'hanseller ha kroniker Pero López de Ayala, e oa morlivet e zremm, glas e lagad, ha melen e vlev. Bras e oa (1.83 m) ha kreñv. Kustum e oa da labourat kalz, ha nay e oa gant ar merc'hed. Desket mat e oa, gwareziñ a rae an arzoù, hag en e yaouankiz e prizie sonerezh ha barzhoniezh.
Dont a ra e lesanv ''el Cruel'' eus ar roll hir a zroulazhoù gourc'hemennet gantañ pa en doe da stourm ouzh emsavadegoù ha da ren brezelioù e-pad e 19 vloaz ren. Ma voe kriz ouzh an uhelidi ne voe ket kement ouzh pobl Kastilha. Gwareziñ a reas yuzevien ha muzulmaned e rouantelezh. Brudetoc'h eo al lesanv roet gant e enebourien avat dre ma voe trec'h o c'hostezenn bolitikel. Bec'h en doe dreist-holl gant e [[hantervreur]] [[Enrique II Kastilha| Enrique]] hag abalamour-da se e krogas etrezo [[Kentañ brezel-diabarzh Kastilha]], a echuas pa voe lazhet Pedro gant Enrique.
Linenn 10 ⟶ 12:
En 1335, pa ne oa ket bloaz c'hoazh, e voe kaset kannaded saoz d'e dad Alfonso IX gant ar roue saoz Edouarzh III da ginnig e verc'h Isabel da zimeziñ da Bedro. Re abred e kavas Alfonso ar c'hinnig, hag unan all a voe graet seizh vloaz goude, e 1342, da ginnig ur verc'h all, Joan. Kement-se ne oa nemet derou an emell a raio Pedro diwezhatoc'h er brezel kant vloaz, etre Saoz ha Gall.
===Derou e ren===
D'ar 26 a viz Meurzh 1350, e varvas [[Alfonso XI]] gant ar vosenn pa oa o lakaat seziz war [[Gibraltar]]. Neuze e voe anvet e vab Pedro da roue Kastilha ha León e Sevilla, pa n'en doa ket tapet e seitek vloaz c'hoazh.
En amzer-se e oa bec'h etre ar c'hostezennoù a bep seurt a oa en-dro d'ar galloud: ar vugale en doa bet ar roue Alfonso XI gant [[Leonor de Guzmán]], an infanted [[Kurunenn Aragon|aragonat]], kendirvi ar roue, hag e vamm, ar rouanez [[Maria Portugal]].
En 1351 e oa rouantelezhioù Bro-C'hall ha Kastilha en sell da zimeziñ ar priñs Pedro gant [[Blanche de Navarre]], intañvez ar roue gall [[Fulup VI]], met n'eas ket an dimeziñ da benn-vat rak ne felle ket d'an intañvez addimeziñ : « ne addimez ket rouanezed Bro-C'hall », emezi. Bloaz goude e voe graet emglev gant Bro-Saoz evit e zimeziñ d'ar briñsez Janed, merc'h da [[Edward III]], [[roue Bro-Saoz]] ; war he hent da Gastilha avat e treuzas kêrioù ma rene
Ma oa klask war un eured gant infant Kastilha ne oa mann nemet abalamour da listri niverus rouantelezh Kastilha a c'halle reiñ an tu kreñvañ war vor d'ar roue gall ha saoz a felle dezho ren war doureier [[Mor Breizh]].
Linenn 22 ⟶ 23:
Da gentañ edo ar galloud gant kostezenn ar rouanez-vamm hag ar Portugalad [[Juan Alfonso de Alburquerque]], a oa bet kelenner dezhañ. Hennezh, gant aon rak itrikoù [[serc'h]] kozh ar roue Alfonso, [[Leonor de Guzmán]], a alias ar roue Pedro da vac'hañ e vreudeur, ar c'hont [[Enrique II Kastilha|Enrique de Trastámara]] ha [[Mestr Meur]] [[Urzh Santiago]] [[Fadrique Alfonso de Castilla]], ar pezh a reas d'ar re-se fuloriñ hag emsevel. Koulskoude e voe pardonet gant ar roue nevez, dre ma tostae da [[Sevilla]], d'ar re a oa oc'h ambroug korf e dad ha gant e vamm ez eas d'o arbenn pellik diouzh kêr.
War-dro hanter Eost 1350 en em gavas Pedro gwall glañv. Kaoz a oa eus lakaat e genderv da roue war e lerc'h, an infant [[Fernando de Aragón y Castilla]], [[Tortosa|markiz Tortosa]]
==Bizkaia==
Linenn 36 ⟶ 37:
-->
E 1361 e varvas Blanche e [[Medina Sidonia]]. Lazhet e voe gant
== Cortes Valladolid ==
Linenn 94 ⟶ 95:
[[file:Cabeza del Rey Don Pedro original.JPG|thumb|Penn ar roue Don Pedro, e maen, a oa bet lakaet da gentañ en karter la Alfafa hag a zo bremañ en palez duged Medinaceli e Sevilla, anavezet evel Casa de Pilatos.]]
Betek ar [[pab]] [[Inosant VI]] a glevas, en [[Avignon]], pegen reuzeudik e oa stad ar rouanez kenseurt
<!--
Pero se dice que no hizo caso a tales quejas pues ya tenía tratos de casamiento con [[Juana de Castro]], mujer viuda de noble prosapia, a pesar de que vivían tanto su esposa Blanca, como su amante María.
Juana de Castro, war a seblant, a rae fae war ar c'hinnigoù graet dezhi da addimeziñ pendegwir e kave d'an
Se sabe que tuvo con ella descendencia castigadísima por la nueva dinastía de los [[Casa de Trastámara|Trastámara]]. [[Juan de Castilla (1355-1405)|Juan de Castilla]] a varvas er vac'h en 1405 p'edo o
El Papa comisionó a Beltrán, eskob [[Senez]] pe [[Cesena]] (hervez an dihelloù e oa ''episcopus senecensis'') para que formase proceso canónico enep eskibien Salamanca hag Ávila, y conminase al rey con graves penas para que abandonase a Juana y se uniese a su esposa. De no hacerlo le daba plena autoridad para proceder, no sólo contra el monarca, sino contra sus ayudas y cómplices, siquiera fuesen [[arzobispo]]s, eskibien, [[cabildo metropolitano|cabildo]]s, monasterios, duged, konted, vasallos, castillos y lugares. Ar Pab a skrivas ivez d'ar roue da damall dezhañ garv e sus delitos contra la pública honestidad y el olvido de los deberes de su rango supremo, en esper e teuje en-dro da gaout ur vuhezegezh vat, ha da glask karantez e rouanez kenseurt.
| |||