Moris : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
+ Infobox + reizhañ ditouroù
Linenn 1:
{| class="infobox" style="font-size:90%;"
[[Restr:LocationMauritius.png|250px|thumb|Lec'hiadur '''Moris'''<br>[https://www.google.com/maps/place/Port+Louis,+Maurice/@-20.162897,57.4617571,6z/data=!4m5!3m4!1s0x217c504941d601ef:0xfdc5186c91bdbb3d!8m2!3d-20.1608912!4d57.5012222?hl=fr 20°09'36" S – 57°30'36 R]]]
|-
[[Restr:Mauritius-CIA WFB Map.png|thumb|250px|Kartenn Moris]]
{{Infobox/Titl|'''Repiblik Moris'''<br>''République de Maurice''<br>''Republic of Mauritius''|abcdef|talbenn map|000}}
[[Restr:Maurice-plage.jpg|thumb|250px|Traezheg en hanternoz an enezenn]]
|- valign="bottom"
| align="center" | [[Restr:Flag of Mauritius.svg|100px]]
| align="center" | [[Restr:Coat of arms of Mauritius (Original version).svg|60px]]
|-
| align="center" | Banniel || align="center | [[Ardamezouriezh|Skoed-ardamez]]
|-
| colspan="2" | <hr>
|- align="center"
| colspan="2" | [[Sturienn]]<br>''Stella clavisque maris Indici''<br>''L'étoile et la clef de l'Océan Indien''<hr>
|- align="center"
| colspan="2" | [[Kan broadel]][[Restr:National Anthem of Mauritius by US Navy Band.ogg]]''Mère Patrie'' — ''Motherland''<hr>
|- align="center"
| colspan="2" | [[Restr:LocationMauritiusMauritius (+claim islands).pngsvg|250px|thumb|Lec'hiadur '''Moris''']]<br>[https://www.google.com/maps/place/Port+Louis,+Maurice/@-20.162897,57.4617571,6z/data=!4m5!3m4!1s0x217c504941d601ef:0xfdc5186c91bdbb3d!8m2!3d-20.1608912!4d57.5012222?hl=fr 20°09'36" S – 57°30'36 R]]]
|- bgcolor="#abcdef" align="center"
| colspan="2" | '''Douaroniezh'''
|-
| '''Gorread''' || 2&nbsp;040 [[metr|m²]]<ref>Enno [[Cargados Carajos]], [[Rodrigez]] hag [[Inizi Agalega]].</ref>
|-
| '''Aodoù''' || 177 km
|- valign="top"
| '''Uhelderioù'''<br>• Izelañ<br>• Uhelañ || <br>0 m ([[Meurvor India]])<br>828 m (MenezPiton)
|-
| '''Gwerzhid eur''' || [[UTC|UTC +4]]
|-
| colspan="2" | <hr>
|-
| '''Poblañs''' || 1&nbsp;356&nbsp; 388 <small>(Gouere [[2017]])</small>
|-
| '''Yezh ofisiel''' || Hini ebet<br><small>[[Kreoleg]] 86,5%</small><br><small>[[Bhojpurieg]] 5,3%</small><br><small>[[Galleg]] 4,1%</small><br><small>All 2,6%</small> <ref>Ar [[saozneg]] en o zouez, anezhañ yezh ofisiel ar [[gouarnamant]], petra bennak ma ne vez komzet nemet gant nebeutoc'h eget 1% eus ar boblañs.</ref>
|- bgcolor="#abcdef" align="center"
| colspan="2" | '''Gouarnamant'''
|-
| '''Dizalc'hiezh''' || [[12 a viz Meurzh]] [[1968]]<br><small>Diouzh ar [[Rouantelezh-Unanet|R.-U.]]</small>
|-
| '''Doare''' || [[Republik]] [[parlamant]]el<br><small>(1 gambr hepken)</small>
|-
| '''Penn ar Stad''' || An itron [[Pillay Vyapoory]]<br><small>([[23 a viz Meurzh]] [[2018]])</small>
|-
| '''Kêr-benn''' || Port Louis
|-
| '''Melestradur''' || 9 distrig<br>3 amzalc'h
|-
| '''Moneiz''' || MUR ([[Roupi]] morisian )
|-
| colspan="2" | <hr>
|-
| '''Kod pellgomz''' || +230
|-
| '''Kod Internet''' || .mu
|-
| colspan="2" | <hr>
|-
| '''Internet''' || [http://www.govmu.org/French/Pages/default.aspx www.govmu.org]
|-
| colspan="2" | <hr>
|- bgcolor="#d4d4d4" align="center"
| colspan="2" | <small>'''Andon''' : [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/mp.html ''The WorldFactbook]</small>
|}
{{Commonscat|Mauritius}}
<!--<u>'''Maoris'''{{daveoù a vank}}</u> pe -->'''Moris'''<ref>[[Geriadur brezhoneg An Here]], [[Geriadur Al Liamm]], Kartenn-ved [[Ti-embann ar skolioù|TES]].</ref> (''Moris'' e [[kreoleg Maoris|kreoleg]], ''Mauritius'' e [[saozneg]], ''Maurice'' e [[galleg]]) zo un [[enezenn]] hag ur [[republik]] e [[mervent]] [[Meurvor Indez]], a-vaez da [[Afrika]], nepell diouzh [[Madagaskar]]. [[Port Louis]] eo anv ar gêr-benn.
 
==An anv==
Kentañ prouenn istorel eus an enez zo bet anvet ''Mauritius'' gant Europeiz[[Europa|Europiz]] a oazo war ur gartenn [[Portugal|bortugalat]] savetlaeret gant ar c'hartennour spier italian[[italia]]n [[Alberto Cantino,]] ene [[1502]]<ref>S. Toorawa, ''The medieval Waqwaq islands and the Mascarenes'', Hassam Toorawa Trust, Port Louis, Mauritius, 2007.</ref>{{,}}<ref>{{lien web|url=https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=26117950|titre=Cantino Planisphere by anonymous Portuguese (1502) – Biblioteca Estense Universitaria, Modena, Italy, Public Domain|éditeur= |consulté le=}}.</ref>.
[[Restr:Cantino planisphere (1502).jpg|thumb|center|500px|<div style="text-align:center;">Ar gartenn laeret</div>]]
War a seblant e oa anvet ''Dina Arobi'' gant [[moraerion]] [[arab]] war-dro [[975]], ar re gentañ marteze o teurel troad war an enez.
 
EnE [[1507]] e teuas moraerion eus [[Portugal] da ober un dro war an enez didud. Anvet e voe ''Cirne'' ganto war ar c'hartennoù portugalek, marteze diwar anv unan eus o listri e 1507 pe en abeg d'an evn anavezet evel [[dodo]], a oa stank eno d'ar c'houlz. Ur moraer portugalat all, [[Pedro de Mascarenhas]], a roas e anv d'an enezeg, ''[[Mascareignes]]Mascarenhas''.
War a seblant e oa anvet ''Dina Arobi'' gant [[moraerion]] [[arab]] war-dro 975, ar re gentañ marteze o teurel troad war an enez.
 
EnE [[1598]] e teuas ul lestraz [[Izelvroioù|izelvroat]], dindan an [[amiral]] [[Wybrand van Warwijck]], da aochañ e [[Grand Port]], hag an amiral da envel an enezenn ''Mauritius'', en enor d'ar priñs [[Maurice van Nassau]], [[''stathouder]]'' ("penngouarnour") ar [[Proviñsoù-Unanet|Republik izelvroat]]. Diwar neuze e voe ul lec'h-arsav da bourveziñ dour ha boued war hent an [[Indez izelvroatNederlandat ar Reter]].
En 1507 e teuas moraerion eus [[Portugal] da ober un dro war an enez didud. Anvet e voe ''Cirne'' ganto war ar c'hartennoù portugalek, marteze diwar anv unan eus o listri e 1507 pe en abeg d'an evn anavezet evel [[dodo]], a oa stank eno d'ar c'houlz. Ur moraer portugalat all, [[Pedro de Mascarenhas]], a roas e anv d'an enezeg, ''[[Mascareignes]]''.
 
== Douaroniezh ==
En 1598 e teuas ul lestraz izelvroat, dindan an [[amiral]] [[Wybrand van Warwijck]], da aochañ e [[Grand Port]], hag an amiral da envel an enezenn ''Mauritius'', en enor d'ar priñs [[Maurice van Nassau]], [[stathouder]] ar [[Proviñsoù-Unanet|Republik izelvroat]]. Diwar neuze e voe ul lec'h-arsav da bourveziñ dour ha boued war hent an [[Indez izelvroat]].
{| cellspacing="20px"
|- valign="top"
| [[Restr:Mauritius-CIA WFB Map.png|thumb|250px311px|Kartenn Moris]]
|
En [[enezeg]] [[Maskaregnez]] ''(Mascarenhas)'' emañ Moris, a-gevret gant ar [[Réunion|Reünion]] 200 km anezhi er mervent, hag enez [[Rodrigues]] 570 km er [[biz (roud-avel)|biz]] dezhi.
 
Ouzhpenn enez Moris a zo er republik :
<!--
La [[France]], qui administre déjà l’île Bourbon (aujourd'hui île de [[La Réunion]]), s’installe à l’île Maurice en en faisant une île de peuplement d’abord avec la Compagnie des Indes, puis directement en 1715 et la rebaptise plus tard [[Isle de France]].
-->
D'an 3 a viz Kerzu 1810 e voe roet an enez gant Bro-C'hall da [[Breizh-Veur]] e-pad [[brezelioù Napoleon]]. Ha ''Mauritius'' anv an enez en-dro. ''Maurice'' bepred en [[galleg]], ha ''Moris'' en [[kreoleg Mauritius]] ha ''मॉरिशस'' en [[hindi]]<ref name="histoire" />.
 
== Inizi all ar Republik ==
Ouzhpenn enez Moris a zo er republik :
* [[Cargados Carajos]] (anvet ''Saint Brandon'' ivez a-wechoù), un enezeg didud ;
* [[Rodrigez]] ;
* an [[Inizi Agalega]].
| [[Restr:Maurice-plage.jpg|thumb|250px|Traezheg en hanternoz an enezenn]]
 
|}
== En un enezeg ==
En [[enezeg]] [[Maskaregnez]] ''(Mascarenhas)'' emañ Moris, a-gevret gant ar [[Réunion|Reünion]] 200 km anezhi er mervent, hag enez [[Rodrigues]] 570 km er [[biz (roud-avel)|biz]] dezhi.
 
== Yezhoù ==
N'eus yezh ofisiel ebet e Moris. [[SaoznegKreoleg]] dreist-holl, [[gallegbhojpurieg]] ha dreist-holl [[kreoleggalleg]] eo ar yezhoù aan vezdud graet; gant anar dud. Er velestradurezh[[saozneg]] e vez graet ganter ar saozneg[[gouarnamant]].
 
== Touristelezh ==
Klask a ra renerien ar Republik diorren an douristelezh ha sachañ ar re binvidikañ : kaoz.<br>
Koz a oa bet eus vakañsoù ar prezidant gall [[Jacques Chirac]] en hañvezh [[2000]] en ul leti eus ar re gerañ (ar ''Royal Palm'', 21 972 lur gall bemdez). <ref>{{fr}} [http://www.denistouret.net/constit/2582.html ''Denis Touret'']</ref>
 
== Notennoù ==