Emgann Valmy : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
+ Infobox |
||
Linenn 1:
{| class="infobox" style="font-size:90%"
|-
'''Emgann Valmy''' anvet ivez '''bataille''' pe '''affaire du camp de la Lune''', '''Kanonade von Valmy''' evit tu Prusia, a oa bet ar c'hentañ trec'h anat gant an arme c'hall e-pad brezelioù ar Reveulzi hag a voe kroget goude ma voe pilet monarkiezh ar Vourboned. D'an [[20 a viz Gwengolo]] [[1792]] an arme brusian gant Duk Brunswick en he fenn a oa o vont war-zu Pariz. Ar jeneraled c'hall [[François-Christophe Kellermann]] ha [[Charles-François Dumouriez]] a zeuas a-benn da dalañ ouzh an araokadenn brusian e-kichen kêriadenn Valmy lec'hiet er reter da Bariz, er [[Marne (departamant)|Marne]] hiziv.▼
{{Infobox/Titl|Emgann Valmy|c0a172|talbenn soudard|fff}}
|- align="center"
| colspan="2" | [[Restr:Valmy Battle painting.jpg|300px]]<br>''La bataille de Valmy'', gant Horace Vernet ([[1826]])<hr>
|-
| '''Deiziad''' || {{Deiziad|20|Gwengolo|1792}}
|-
| '''Lec'h''' || Etre [[Sainte-Menehould]] ha [[Valmy]]<br>([[Marne (departamant)|Marne]])
|-
| '''Disoc'h''' || Trec'h Bro-C'hall<br>Torridigezh ar roueelezh
|- align="center" bgcolor="#c0a172"
| colspan="2" style="color:#fff;" | '''Brezlekaerien'''
|-
| colspan="2" |
{|
|- valign="top"
| [[Restr:Flag of France (1790–1794).svg|20px]] [[Rouantelezh Bro-C'hall|Rouantelezh c'hall]]
| [[Restr:Flag of the Kingdom of Prussia (1750-1801).svg|20px]] [[Rouantelezh Prusia]]<br>[[Restr:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|20px]] [[Impalaeriezh santel roman german|Impalaeriezh Santel]]<br>[[Restr:Flag of Royalist France.svg|20px]] [[Lu an Harluidi]]
|}
|- align="center" bgcolor="#d2d3d5"
| colspan="2" style="color:#000;" | '''Nerzhioù'''
|-
| align="left" | '''47 000 soudard''' || align="right" | '''34 000 soudard'''
|- align="center" bgcolor="#d2d3d5"
| colspan="2" style="color:#000;" | '''Kolloù''' ''(Lazhet pe c'hloazet)''
|-
| align="left" | 300 (0.65 %) || align="right" | 184 (0.54 %)
|- align="center" bgcolor="#c0a172"
| colspan="2" style="color:#fff;" | '''Pennofiserien'''
|-
| colspan="2" |
{|
|- valign="top"
| width="50%" | [[Restr:Flag of France (1790–1794).svg|20px]] [[François-Christophe Kellermann|Kellermann]]<br>[[Restr:Flag of France (1790–1794).svg|20px]] [[Charles-François Dumouriez|Dumouriez]]
| width="50%" | [[Restr:Flag of the Kingdom of Prussia (1750-1801).svg|20px]] [[Rouantelezh Prusia]]<br>[[Restr:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|20px]] [[Karl Wilhelm Ferdinand von Braunschweig|Von Braunschweig]]
|}
|- align="center" bgcolor="#c0a172"
| colspan="2" style="color:#fff;" | '''Kartenn an emgann'''
|- align="center"
| colspan="2" | [https://www.google.com/maps/place/49%C2%B004'46.0%22N+4%C2%B045'56.0%22E/@49.0794444,4.7655556,10z/data=!4m5!3m4!1s0x0:0x0!8m2!3d49.0794444!4d4.7655556?hl=fr 49° 04' 46" N – 4° 45' 56" R]
|-
|}
▲'''Emgann Valmy'''
Mizoù kentañ brezelioù ar Reveulzi c'hall — lesanvet goude-se kentañ kengevreat — ar gouarnamant gall nevez a oa tost diziaz ha dreist-holl gant un dazont diasur. Dre-se, an trec'h bihan e Valmy a voe deuetda vezañ un trec'h speredel dibar evit an dispac'herien. Disoc'h an emgann a oa bet unan burzudus hag a voe lakaet war-raok evel ur c'holl meur gant an arme prusian. Goude an emgann, ar vodadeg vroadel a oa bet roet nerzh a-walc'h dezhi evit dikslêriañ fin ofisiel ar vonarkiezh c'hall met ivez donedigezh ar c'hentañ republik. Valmy a ro un harp anat d'ar reveulzi ha setu perak eo chomet evel unan eus an emgannioù pennañ en istor Mab-Den.
== Kenarroud ==
Abaoe disklêriadur brezel ar vodadeg broadel lezennel da impalaer an [[Impalaeriezh Roman Santel|Impalaeriezh Roman Santel German]] [[Frañsez Iañ (impalaer an Impalaeriezh Santel Roman German)|Frañsez Iañ]], an [[20 a viz Ebrel]] [[1792]], an armeoù gall a oa o koll dibaouez e Belgia. Lod rejimantoù soudarded a lazhe o ofiserien hag a derc'he diouzh an talbenn.
Linenn 12 ⟶ 56:
D'an 12 a viz Eost er sav-heol e vez aloubet tiriad Bro-C'hall gant troadegiezh lijer [[Prusia]]. D'ar 15, arme Prusia a zo etre [[Sierck-les-Bains|Sierck]] ha [[Luksembourg]]. Ar jeneral Clairfayt, e-penn an aostrianed, a droc'h an hentoù etre [[Longwy]] ha [[Montmédy]]. D'an 19, 22 000 aostrian a dag Fontoy ar marechal [[Nicolas Luckner|Luckner]]. D'an 23, goude ur ganoliadeg tri devezh, Longwy a godian. Mont a reont goude-se goustadik war-zu [[Verdun]]. Ar c'horonel [[Nicolas-Joseph Beaurepaire|Beaurepaire]] a zo e-karg difennerezh dibosubl ar plas, a zo sabatuet gant laoskentez ar c'huzul-kêr a fell dezhañ kodianañ. Kemer a ra ur bistolenn hag emlazhañ. [[François Séverin Marceau]] hag en doa ober evel Beaurepaire ha mervel er gêr, a godianas d'an [[3 a viz Gwengolo]] [[1792]], goude trec'hidigezh an 20 a viz Eost. Kollet en deus pep tra, e arc'hant, kezeg hag ekipajoù.
« ''Que voulez-vous qu’on vous rende ?'' » en devoa goulennet ur c'hannad poblek; « ''Un autre sabre pour venger notre défaite'' ».
Goude kodianidigezh kreñvlec'h Verdun d'an 2 a viz Gwengolo, hent Pariz a zo dieub. Lod ministred a derc'h diouzh ar gêr-benn memes devezh, met Danton a embann d'ar vodadeg vroadel: « Pour les vaincre, Messieurs, il nous faut de l'audace, encore de l'audace, toujours de l'audace, et la France est sauvée ».
Linenn 20 ⟶ 62:
Pennoù an armeoù c'hall a vez gwelet evel treitourien ; setu penaos, a-raok ma vefe kroget gant un argadenn, tri arme rochambeau, de Lafayette ha Luckner a zo dasparzhet etre ar jeneraled Dumouriez ha Kellermann.
▲[[Restr:Battle of Valmy map.jpg|thumb|300px|Kartenn Emgann Valmy]]
[[Rummad:1792]]
[[Rummad:Dispac'h gall]]
| |||