Die Leiden des jungen Werthers : diforc'h etre ar stummoù
Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
Diverradenn ebet eus ar c'hemm |
||
Linenn 1:
{{Stumm an titl|''Die Leiden des jungen Werthers''}}
[[Restr:Goethe 1774.JPG|thumb|
[[Restr:Goethe, Georg Oswald May,1779.jpg|thumb|
'''Die Leiden des jungen Werthers''', pe ''Poanioù Werther yaouank'' e brezhoneg, a zo ur romant-lizhiri alamanek skrivet gant [[Johann Wolfgang von Goethe|Goethe]] hag embannet evit ar wech kentañ e [[1774]].
Un tammig hiroc’h e oa an eil embannadur e [[1787]], pa voe embannet oberenn glok [[Goethe]].
Romant kentañ [[Goethe]] eo, hag a-boan e oa dezhañ dont er-maez ma lakaas ar skrivagner da vezañ hollvrudet, en [[Alamagn]] da gentañ, hag en [[Europa]] a-bezh da heul.
Dianv e voe an embannadur kentañ, kinniget e foar al levrioù e [[Leipzig]] e diskar-amzer [[1774]].
Linenn 12:
Lod brasañ darvoudoù al levr a zo kontet dindan stumm lizheroù skrivet gant Werther ha kaset d’e vignon Wilhelm Humml.
Werther, un den yaouank ha ne oar ket c’hoazh ar pezh a fell dezhañ ober, a ziviz kuitaat ar gêr vras ha mont d’en em staliañ en ur gêriadenn vourc’hiz anvet « Wahlheim » pe « W » (en alamaneg ''du-mañ dibabet'').<br>
Eno e vourr o pourmen war ar maez hag o tresañ, dre ma soñj dezhañ ez eo un arzour.<br>
Un deiz ez eo pedet d’un dañsadeg hag e-kerzh an abadenn e kej gant (Lotte), ha hi merc’h pennoù-bras, hag a ra war-dro hec’h eizh breur ha c’hoar abaoe m’eo marvet he mamm.Daoust ma oar Werther ez eus un danvez-pried anezhi, e kouezh amourous kerkent.<br>
E-kerzh an dañsadeg e krog an arnev, an daou anezho a soñj en ur barzhoneg savet gant [[Friedrich Gottlieb Klopstock|Klopstock]] ha neuze e komprenont ez eus traoù boutin dezho. Adalek ar mare-se e tremeneont lod brasañ o amzer asambles.
Pa zistro Albert (danvez-pried Lotte) eus ur veaj kenwerzh, ez eo kemmet trivliadoù Werther : bezañs Albert a ziskouez splann dezhañ ez eo dizesper e garantez.
Daoust ma’z eo jentil Albert e chom stegn an darempredoù etrezañ ha Werther. Pa veiz Werther ne c’hallo ket kenderc’hel gant e zarempred gant Lotte e kuita ar gêr, hag ez a da labourat e burev ur ministr. Eno e kav hir e amzer hag eo dipitet gant temz-spered an dud. Ken dipitet eo ken e tistro da W, met dimezet eo lOtte hag Albert.
Pa’z a Werther da welout Lotte, un nozvezh a-raok Nedeleg, e lenn un lodenn eus [[Ossian]], hag e ken entanet ken e vriata anezhi hag e pok dezhi. Lotte a lavar dezhañ ne fell ket dezhi e welout a-raok ma vo devezh Nedeleg, da lavaret eo pevar devezh goude.<br>
Goude an darvoud-se ez eo dizesper Werther. Ul lizher a skriv da Lotte, ha war zigarez mont da veajiñ ec’h amprest div bistolenn Albert hag en em lazh. An deiz war-lerc’h diouzh ar mintin ez eo adkavet, gloazet d avat eo, ha gwisket en e zilhad heverk (glas ha liv aour). Tro kreisteiz e varv.
War e varc’h-levr e kaver ''[[Emilia Galotti]]'' skrivet gant [[Lessing]]. Dre ma’z eo en em zistrujet e nac’her outañ bezañ douaret en un doare kristen.
[[Restr:auflag2.jpg|thumb|
=== Dael ===
Linenn 34:
== Levezon ==
=== Efed Werther ===
E [[1974]] ec’h ijinas ar sokiologour amerikan [[David Phillips]] an dro-lavar ''efed Werther'' a-benn aroueziñ ur c’hoarvoudenn bsikologel ha sokial : pa vez brudet emlazh unan bennak ez a re all d’en em lazhañ da heul. An emlazh a zeu neuze da vezañ un diskoulm d’ar c’hudennoù, e-touez diskoulmoù all, o c’houzout e vo tamm-pe-damm degemeret gant ar media.<br>
Marteze e c’haller gwelout neuze emlazh [[Marilyn Monroe]] ha hini [[Kurt Cobain]] evel div skouer eus efed Werther.
== Liammoù diavaez ==
* {{de}} [http://gutenberg.spiegel.de/goethe/werther/1wert001.htm ''Die Leiden des jungen Werthers''
* {{de}} [http://librivox.org/die-leiden-des-jungen-werthers-by-johann-wolfgang-von-goethe/ ''Audiobook'' digoust
{{wikimammenn}}
| |||